صبح نو/متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و انتشارش در آخرین خبر به معنای تایید آن نیست

شاخص کل بورس در 6 ماه اخیر بازدهی فوق العاده‌ای داشته و توانسته قله‌های جدیدی را فتح کند. شاخص کل از انتهای پاییز 1401 و بعد از رسیدن به نواحی حمایتی قوی، توانست با حمایت یک میلیون و 276 هزار واحد به سمت بالا پرتاب شود و پس از 6 ماه به قله‌های جدیدی از بازدهی برسد.  اگر به نمودار شاخص کل بورس به دقت نگاه کنیم، متوجه رفتار دقیق شاخص در چند ماه گذشته می‌شویم. شاخص کل در یک کانال صعودی در حال حرکت است و هر زمان به نواحی حساس رسیده، واکنش نشان داده است.  
شاخص هر زمان به نواحی حمایتی رسیده است، واکنش به سمت بالا داشته و هر زمان نیز به نواحی مقاومتی رسیده، واکنش منفی داشته است. به عبارت دیگر، شاخص در ناحیه یک میلیون و 276 هزار واحد، خط کانال صعودی را حفظ کرده و صعودی شده است و دقیقا در ناحیه 2 میلیون و 600 هزار واحد با مقاومت مواجه شده و در روزهای یک‌شنبه و دوشنبه با اصلاح روبه‌رو شده است. تا به این‌جا هیچ مشکلی در بازار نیست، اما مشکل از آن‌جا شروع می‌شود که ضرب ریزش یا رویش در بورس شدید می‌شود. برخی از تحلیلگران معتقدند شاخص کل نیاز به اصلاح داشته اما اصلاح 200 هزار واحدی تنها در عرض دو روز، عادی نیست و این اقدام به صورت دستوری انجام شده تا جلوی رشد بورس به صورت شارپی گرفته شود. 
صادق الحسینی، کارشناس و فعال اقتصادی در واکنش به ریزش سهمگین بورس نوشت: «بازارگردان‌ها و شرکت‌ها را مجبور کرده‌اند فقط فروشنده باشند، این اتفاق عادی نبوده و رئیس سازمان بورس باید برکنار شود.»
احمد جانجان، کارشناس بازار سرمایه هم در این‌باره نوشت: «آقای عشقی، تسلیم نابخردی دیگران نشو... شاخص کل با بیش از پنج درصد، رکورد تاریخی ثبت کرده، ولی من معتقدم ترس و اضطراب فعلی سریع‌تر از چیزی که فکر می‌کنیم (با توجه به عمق و رکورد ثبت شده) تغییر ماهیت داده و بازار اعداد خیلی بالاتر از این محدوده را خواهد دید. منفی‌های بازار خیلی هم خوبه! چون بعد از برگشت تازه خواهیم فهمید چه کسانی با چه حجم‌هایی در روز ریزشی بورس خریدار بودند.» امیر سیدی، کارشناس و فعال بازار سرمایه نیز درباره ریزش سهمگین بورس در دو روز نوشت: «سقوط سریع بازار هیچ ترسی ندارد، شاخص در سال 99 بعد از یک رشد دوساله و افزایش به اندازه 20 برابر، سقوط کرد. این بار شاخص صعود خاصی را انجام نداده و این سقوط بیشتر شبیه مهر سال 97 است که بعد از آن شاهد روند صعودی و سریع بازار بودیم.» مجید عشقی، رئیس سازمان بورس اما در واکنش فعالان بازار سرمایه مبنی بر دستوری بودن ریزش‌ها در این هفته بورس، گفت: «طی جلساتی که با بخش دولتی داشتیم، به این نتیجه رسیدیم که بازار سرمایه به ‌عنوان یک بازار مطمئن برای جذب سرمایه در بخش خصوصی و دولتی مورد حمایت است. روی بازار سرمایه حساب می‌شود. استراتژی دولت این است که در تأمین مالی همه طرح‌ها در بخش خصوصی، بورس و فرابورس نقش مهمی داشته باشد. بازار سرمایه از این جهت مورد حمایت است. سازمان بورس در هیچ مقطعی خودش در خصوص بالا رفتن یا پایین آمدن بازار تصمیم نگرفته است. به طور کلی هیچ بازاری را نمی‌توان به صورت دستوری اداره کرد. بازار سرمایه هم از این امر مستثنی نیست. بازارگردان‌ها طبیعتا باید به تعهدات خودشان عمل کنند. سازمان به هیچ‌وجه چیزی را به آنها تحمیل نکرده و نخواهد کرد. روز گذشته، بازارگردان‌ها نزدیک به یک هزار میلیارد تومان خرید کردند.»
اما عشقی به هیجان غیرعادی بورس در این هفته اذعان کرده و گفت: «صندوق‌ها منابع بسیار خوبی دارند که طبق شیوه‌نامه از بازار حمایت می‌کنند. هیجانی که در بازار ایجاد شد، نسبت به حالات عادی بیشتر بود.»

اعتماد مردم و بازار سرمایه

نماینده مردم تهران به نکته‌ای درست اشاره کرده و گفت: «اعتماد در بازار سرمایه بزرگ‌ترین سرمایه کشور است که نباید از دست برود. این نکته در شرایط فعلی اقتصاد کشور بسیار حساس و حیاتی است.» بسیاری از فعالان بازار سرمایه که سال 99 وارد این بازار شدند با ریزش سنگین پرتفوی خود و بی ارزش شدن پول مواجه شدند. اگر دولت سیزدهم می‌خواهد شرایط مانند سال 99 نشود، باید جلب اعتماد مردم در بازار سرمایه را سرلوحه اقدامات خود قرار دهد، مهم‌ترین نکته برای جلب اعتماد مردم نیز تحلیل‌پذیر کردن رفتار بازار سرمایه است، به نحوی که به یک‌باره حقوقی‌ها با عرضه آبشاری یا با تقاضای سنگین، روند بازار را تغییر ندهند. هر هیجان منفی می‌تواند هیجان مثبت را به دنبال بیاورد و باز هم داستان حبابی شدن سهم‌ها به وجود بیاید، بنابراین همان‌گونه که هیجان مثبت برای بازار سرمایه خطرناک است، هیجان منفی نیز به همان اندازه سهمگین است. طبق ماده یک دستورالعمل اجرایی شرایط اضطراری موضوع ماده (32) قانون بازار اوراق بهادار،سازمان بورس و اوراق بهادار مجاز است در صورت وقوع شرایط اضطراری و در راستای حمایت از حقوق و منافع سرمایه‌گذاران و حفظ بازار شفاف، منصفانه و کارا، دستور تعطیل یا توقف تمام یا بخشی از معاملات هر یک از بورس‌ها یا بازارهای خارج از بورس را حداکثر به مدت سه روز کاری صادر کند. شاخص کل امروز بیش از پنج درصد ریزش داشته و سازمان بورس می‌توانست با ابطال معاملات و تعطیلی معاملات سه‌شنبه، هیجان فروش را فروکش کند، البته بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان بازار سرمایه معتقدند از لحاظ بنیادی و اقتصاد کلان، تغییری در بورس ایجاد نشده که نیاز باشد سازمان بورس بازار را تعطیل کند. البته رئیس سازمان بورس نیز صراحتا اعلام کرد که این سازمان بنا ندارد با تعطیل کردن، در معاملات وقفه ایجاد کند. حمید اسدی، حقوقدان و فعال بازار سرمایه نیز در این‌باره نوشت: «اگرچه سازمان بورس می‌توانست معاملات روز دوشنبه را ابطال کند اما تعطیلی و توقف معاملات برای بازار سرمایه به هیچ‌وجه مناسب نیست.» دولت قصد دارد با فعال کردن مالیات بر عایدی سرمایه در بازارهای غیرمولد مانند ارز، سکه، طلا، خودرو و مسکن پول را وارد بازار مولد یعنی بازار سرمایه کرده و از این جهت هم فرصت نوسانگیری را برای مردم فراهم کند و هم بتواند با منابع مردمی، شرکت‌های بزرگ را تأمین مالی کند. هدف بعدی دولت، مولدسازی اموال دولتی است که در شرایط فعلی، بازار سرمایه بهترین راه برای مولدسازی بوده و می‌تواند تغییر مالکیت یا مدیریت را به سرعت اجرایی کرده و بسیاری از صنایع را در معرض شفافیت قرار دهد. حال که دولت دو هدف مهم را سرلوحه خود قرار داده، پس باید به صورت ویژه‌ای بر بازار سرمایه تمرکز کند و در این راه باید در اولین اقدام، رشدها و ریزش‌های شارپی بازار را کنترل کند، همان‌گونه که رشدهای شارپی برای بازار مضر است، ریزش‌های شارپی نیز سهمگین بوده و می‌تواند خروج پول را از بازار شدت دهد، هر اندازه نیز پول از این بازار خارج شود، به سمت بازارهای غیرمولد رفته و باعث رشد شارپی قیمت دلار و طلا خواهد شد. برنامه‌هایی مانند بازارگردانی حرفه‌ای، ایجاد بازار دوطرفه خرید و فروش، افزایش عمق بازار با افزایش سهم دولت از نمادهای بزرگ و شاخص‌ساز مانند شستا، افزایش عرضه اولیه از شرکت‌های خصوصی و عمق‌بخشی به بازار می‌تواند راهکار کوتاه‌مدت برای رسیدن به یک بازار پویا و کارا باشد. بازار سرمایه ایران هنوز در مراحل ابتدایی و اولیه قرار دارد و از این بازار هنوز آنچنان که باید برای تأمین مالی از تولید استفاده نشده است و ارزش این بازار نیز بسیار کوچک‌تر از بازاری مانند مسکن بوده و اگر دولت می‌خواهد از ظرفیت ویژه این بازار برای اقتصاد کشور استفاده کند، نباید با اقدامات نابخردانه باعث شود اعتماد از این بازار رخت بربندد.