تبیان/ شاید شما هم همیشه اندر مزایای سکوت شنیده باشید، اما آیا این موضوع واقعاً در روابط هم صدق می‌کند؟ روانشناسان معتقدند که این به موقعیت بستگی دارد.

اگر سکوت یا امتناع از صحبت کردن به عنوان شیوه‌ی برای کنترل و اعمال قدرت در رابطه استفاده شود، این به "رفتار خاموشی" تبدیل می‌شود که سمی و ناسالم است. اما اگر سکوت به معنای گرفتن مهلتی برای فکر کردن و سپس بحث درباره موضوع باشد، این کاملاً متفاوت است و می‌تواند مفید باشد.

تفاوت سکوت و رفتار خاموشی
چه زمانی سکوت قابل قبول است؟ در روابط، مواقعی وجود دارد که سکوت کردن مفید و سازنده است. به عنوان مثال، زوج‌ها ممکن است برای آرام شدن و فکر کردن از یک مشاجره فاصله بگیرند. تفاوت این سکوت با "رفتار خاموشی" در این است که سکوت به عنوان یک مهلت زمانی ذهنی است و توافق نانوشته‌ای وجود دارد که زوجین بعداً دوباره به موضوع محل بحث باز خواهند گشت.

سکوت به عنوان راهی برای ایمن ماندن
گاهی اوقات زوجی که معمولا خاطره خوبی از گفتگوهای قبلی نداشته و نگران این موضوع است، برای حفظ امنیت و جلوگیری از تشدید وضعیت، سکوت می‌کند. در این مواقع، طرف قربانی می‌داند که صحبت کردن ممکن است به آزار بیشتر خودش یا دیگری منجر شود. همچنین، هنگامی که یکی از زوجین در حال توهین یا سوء استفاده کلامی است، طرف مقابل مجبور به تعامل نیست و حفظ مرزها یا ترک موقعیت سوءاستفاده‌کننده منطقی و سالم است.

تأثیرات رفتار خاموشی
رفتار خاموشی یعنی پرهیز کردن واضح از بحث در مورد موضوع، چه اکنون و چه در آینده است. این سکوت، گفتگو را منحرف کرده و نشان می‌دهد که موضوع خارج از محدوده است. فردی که رفتار خاموشی را دریافت می‌کند باید به تنهایی با درد و ناامیدی خود دست و پنجه نرم کند، بدون هیچ فرصتی برای حل مسئله، سازش یا درک موقعیت شریک خود. این وضعیت باعث می‌شود که طرف مقابل احساس صدمه، نارضایتی و سردرگمی کند. این مسائل حل‌نشده در نهایت می‌تواند رابطه را از بین ببرد و حتی منجر به طلاق شود.

تفکیک بین رفتار خاموشی و سکوت
ساکت ماندن در موقعیت توهین‌آمیز به معنای "رفتار خاموشی" نیست و می‌تواند به معنای حفظ خود باشد. بنابراین، مهم است که بین رفتار خاموشی ( که توسط افراد کنترل‌کننده و آزاردهنده استفاده می‌شود ) و سایر اشکال سکوت که گاهی حالت دفاعی در روابط دارند تفاوت قائل شویم.

نشانه‌های رفتار خاموشی
رفتار خاموشی یک شیوه دستکاری روانی است که می‌تواند مسائل مهم در یک رابطه را حل نشده باقی بگذارد و طرف مقابل را دچار احساس بی‌ارزشی، دوست نداشتن، صدمه، سردرگمی، ناامیدی و خشم کند.وقتی یک یا هر دو شریک زندگی اخم می‌کنند، غرغر می‌کنند یا از صحبت کردن امتناع می‌ورزند، نوعی قدرت ظالمانه اعمال می‌کنند که نه تنها طرف مقابل را ساکت می‌کند بلکه به او می‌فهماند که برای برقراری ارتباط یا همکاری اهمیتی قائل نیست. این رفتار معمولاً برای کنترل موقعیت یا گفتگو و اجتناب از مسئولیت یا اعتراف به اشتباه استفاده می‌شود.

مثال‌هایی از رفتار خاموشی
فرض کنید شما از دیر آمدن شریک زندگی‌تان به خانه ناراحت هستید و می‌خواهید در این مورد صحبت کنید. اگر شریک زندگی شما نمی‌خواهد مسئولیت آسیب رساندن به شما را بپذیرد، ممکن است با گفتن "من در این مورد صحبت نمی‌کنم" پاسخ دهد یا اصلاً چیزی نگوید و شما را نادیده بگیرد. این رفتار با درخواست برای به تعویق انداختن مکالمه و انجام آن در زمانی دیگر، که می‌تواند انتخاب سالمی باشد، متفاوت است.

وقتی سکوت توهین‌آمیز است
اگر کسی شما را با رفتار خاموشی مواجه کرده باشد، ممکن است احساس آزاردهنده‌ای داشته باشید. این رفتار می‌تواند شامل امتناع از صحبت کردن با شما یا حتی عدم توجه به حضور شما باشد. گاهی اوقات، سکوت می‌تواند مفید باشد و مانع از گفتن چیزهایی شود که بعداً پشیمانی به همراه دارد. اما در برخی مواقع، سکوت واکنشی ناسالم به مسائل ناراحت‌کننده است که با گذشت زمان کاهش می‌یابد و به حل مسئله منجر می‌شود.

رفتار خاموشی به عنوان یک شیوه کنترلی
وقتی سکوت به یک الگوی رفتاری مخرب و کنترل‌کننده تبدیل شده باشد در واقع به یک شیوه احساسی توهین‌آمیز تبدیل می‌شود. افرادی که از این روش استفاده می‌کنند، با اهداف خاصی این رفتار را به کار می‌برند:
- اعمال رفتار سرد و بی‌توجهی به مدت طولانی
- امتناع از صحبت، برقراری تماس چشمی، پاسخ به تماس‌ها یا پیامک‌ها
- استفاده از رفتار خاموشی زمانی که اوضاع بر وفق مرادشان نیست
- اجتناب از مسئولیت رفتار بد خود
- تنبیه شما با رفتار خاموشی وقتی آنها را ناراحت می‌کنید
- وادار کردن شما به عذرخواهی
- نادیده گرفتن شما تا زمانی که درخواست کنید
- خاموش کردن شما با امتناع از صحبت کردن وقتی سعی می‌کنید خود را اثبات کنید
- استفاده از آن به عنوان ابزار اصلی مقابله با تعارض

اثرات مخرب رفتار خاموشی
زمانی که فردی از درمان خاموش استفاده می‌کند، توانایی برقراری ارتباط و همکاری با دیگری را از بین می‌برد. فرد مقابل معمولاً تلاش زیادی می‌کند تا جنبه کلامی رابطه را بازگرداند، اما این به فرد ساکت اجازه می‌دهد تا احساس قدرت و کنترل داشته باشد، در حالی که طرف مقابل احساس سردرگمی و ترس از دست دادن رابطه می‌کند. مسائل واقعی در تلاش برای بازیابی تعادل و ارتباط در رابطه گم می‌شوند و حل‌نشده باقی می‌مانند. این الگوی رفتاری، وقتی به طور منظم اتفاق می‌افتد، هم سمی و هم توهین‌آمیز است.
محققان دریافته‌اند که رفتار خاموشی توسط هر دو جنس برای پایان دادن به رفتارها یا صحبت‌های شریک زندگی به کار می‌رود. سکوت به عنوان سلاحی برای قطع مکالمات معنادار، توقف جریان اطلاعات و آسیب رساندن به طرف مقابل استفاده می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که نادیده گرفتن یا کنار گذاشتن یک فرد همان ناحیه‌ای از مغز را فعال می‌کند که با درد فیزیکی فعال می‌شود.

چه باید کرد؟
اگر رابطه شما تعاملات این چنینی را تجربه می‌کند، باید از آنچه واقعا در حال وقوع است آگاه شوید. در بیشتر موارد، شریک خواستار صحبت احساس می‌کند که رها شده و شریک ساکت احساس ترس می‌کند؛ سکوت او راهی برای محافظت از خود در برابر درد بیشتر است.
برای حل این مشکل، هر دو طرف باید مسئولیت رفتار خود را بپذیرند و با همسر خود همدردی کنند. همچنین، باید راه‌های موثرتری برای مقابله با احساسات و موقعیت‌های دشوار بیابند. استفاده از جملات "من" به جای "تو" معمولاً موثرتر و کمتر تهدیدکننده است، زیرا شروع جملات با "تو" افراد را در حالت دفاعی قرار می‌دهد.