پنجشنبه 29 شهریور 1403 - 20:27
سرمقاله شرق/ افسانهسرایان اقتصادی
شرق/ « افسانهسرایان اقتصادی » عنوان سرمقاله روزنامه شرق به قلم حمزه نوذری است که میتوانید آن را در ادامه بخوانید:
گاهی گفته میشود با پدیدارشدن عصر علم، زمانه افسانه و نسبت آن با واقعیت و دنیای اجتماعی و اقتصادی به سر آمده است و نهایتا باید در فیلمها و رمانهای فانتری و تخیلی به دنبال آن گشت که آن هم بیشتر جنبه سرگرمی دارد. به قول ماکس وبر، جامعهشناس آلمانی، دنیای مدرن دنیای افسونزداییشده است؛ اما چنین نیست. در میان دانشمندان، محققان و در گفتمان علمی نیز کسانی هستند که افسانهسرایی میکنند و آن را واقعیت علمی میدانند. اقتصاددانان قائل به بازار آزاد از این دسته هستند؛ بهویژه برخی اقتصاددانان ایرانی که یگانه راه پیشروی کشورها برای دستیابی به پیشرفت و رسیدن به ثروت و آزادی را بازار آزاد میدانند. ماکس وبر در کتاب اقتصاد و جامعه مینویسد بازار آزاد وجود ندارد. او با بررسی تاریخی نشان داده که حتی در مواردی اگرچه بازار رسما آزاد است؛ اما عمدتا تنظیمشده است. این نوع تنظیم که ظاهرا بازار آزاد است؛ اما در عمل چنین نیست، زمانی شکل میگیرد که برخی شرکتکنندگان در بازار در موقعیتی هستند که میتوانند در وضعیت بازار به شکلی که عملا آزادی دیگران را ساقط کنند، اثر بگذارند. چنین تأثیری بدون تنظیم و مداخله دولت شکل گرفته است و تأثیر آن به واسطه کنترل کامل یا نسبی فرصت تملک یا دستیابی به مطلوبیتهای خاص حاصل میشود. فارمر، اقتصاددان معاصر، در صفحه پایانی کتاب اقتصاد چگونه کار میکند (2010) نوشته است «حداقل یک قرن است که ما دیگر در نظام مبتنی بر بازار آزاد زندگی نمیکنیم.
دیگر پرسش از تنظیم بازار نیست، بلکه پرسش از چگونگی انجام این کار است». ایوانز، جامعهشناس معاصر، در اواخر دهه 1990 نوشت امروز دیگر این سؤال مطرح نیست که دولت باید در اقتصاد مداخله کند یا خیر، بلکه بحث چگونگی مداخله است. کارل پولانی در کتاب دگرگونی بزرگ با مستندات و بحثهای مستدل نشان داده است که بازار آزاد آرمانشهرگرایانه است و نمیتواند در جامعه محقق شود و اگر مدتزمان کوتاهی شکل گرفته (مانند سه دهه در اواسط قرن نوزدهم در بریتانیا) جامعه را به تباهی و انحطاط کشانده است که در نهایت جامعه در مقابل آن ایستاده و سعی کرده است آن را تنظیم کند. دیدگاه پولانی عبارت از این است که هزینههای اجتماعی بازار آزاد چنان سنگین است که نمیتوان آن را بهطور کامل محقق کرد. انواع گوناگونی از سرمایهداری وجود داشته؛ اما یک نوع آن با مقررات بیشتر و یکی با مقررات کمتر. وبر نیز معتقد است بازارها همیشه تنظیمشده بوده است؛ اما این تنظیمشدگی در دنیای ماقبل مدرن غیرعقلانی بوده و در دنیای مدرن عقلانی تنظیم شده است؛ یعنی بازار قابل محاسبه و پیشبینیشده است. پس همانگونه که هاچون چانگ در کتاب بیستوسه گفتار درباره سرمایهداری نوشته است، چیزی به نام بازار آزاد وجود ندارد. چیزی که نیست و افسانه است و فقط به صورت آرمانشهر متصور است، از نظر برخی اقتصاددانان ایرانی بهعنوان راهحل نجات اقتصاد ایران بیان میشود. اگر از این اقتصاددانان بپرسید بازار آزاد کجاست و در کدام جامعه محقق شده است، پاسخی برای آن ندارند. آیا وقت آن نرسیده است که اقتصاددانان ایرانی مدافع افسانه بازار آزاد دست از افسانهسرایی بردارند؟ بازار آزادگرایان قبل از هر چیز از دموکراسی و اقتصاد دموکراتیک واهمه دارند، نه از مداخله دولت. از نظر آنها دولت ابزاری است برای تحقق اصول و مبانی مدنظرشان اما سازوکارهای دموکراتیک و تشکلهای آزاد اقتصادی را دشمن موجود تخیلی بازار آزاد به شمار میآورند. دست از افسانهسرایی برداشتن به معنای افتادن به دامن دولتگرایی نیست. دوگانهای که طرفداران بازار آزاد ایجاد کردهاند که یا بازار آزاد یا دولت، خطا است که متأسفانه ذهن پژوهشگران را به خود مشغول کرده است. آنچه در این میان مهم است، این است که آیا بازار عقلانی تنظیم شده است؟ سخن آخر خطاب به افسانهسرایان بازار آزاد: حتی اگر بازار را از لحاظ صوری آزاد در نظر بگیرید، گروهها و شرکتهایی هستند که کنترل بیشتری بر منابع اقتصادی دارند و از آزادی صوری استفاده و دیگران را متأثر میکنند که این خود نوعی تنظیمشدگی است.
پربیننده ترین
-
عکس مسی درآمد؛ آخرین توپ طلا با آرایشگر ویژه!
-
10 جایزه 5 میلیون تومانی برای کاربران آخرین خبر (مهلت شرکت در مسابقه تا 9 آذر تمدید شد.)
-
10 جایزه 5 میلیون تومانی برای کاربران آخرین خبر (مهلت شرکت در مسابقه تا 9 آذر تمدید شد.)
-
آخرین وضعیت راهها در چهارمین روز از سال جدید؛ محور چالوس از شنبه دوباره بسته میشود
-
زنده؛ بیرانوند در یک قدمی استقلال
-
"دنا پلاس اتومات" بخریم یا "تارا اتومات؟"/ مقایسه اختصاصی "آخرینخودرو" از دو خودروی پرطرفدار
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (16)
-
5 نشانه ضعیف شدن ریه ها و بهترین روش تقویت آن چیست؟
-
لندکروزر یا ۲۰۶؟ / مقایسه جالب "آخرینخودرو" به بهانه سخنان جنجالی میرسلیم
-
سپ، برترین شرکت در خاورمیانه شد
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (28)
-
ویدیو تست و بررسی فیدلیتی پرایم جدید در آخرین خودرو
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (14)
-
لحظه به لحظه با جدال پرسپولیس مقابل النصر
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (22)
-
یحیی مچ ساپینتو را خواباند / برد ارزشمند پرسپولیس در صدمین شهرآورد
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (19)
-
چالش/بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (11)
آخرین اخبار
-
مصدومیت ۷ نفر بر اثر تصادف زنجیرهای در جاده ارومیه-سلماس
-
مسابقات دوچرخهسواری «جام صفویه» در اردبیل برگزار شد
-
حیدربابای شهریار بر بوم نقاشی
-
خمس: آنچلوتی نتواند، هیچکس در کره زمین نمیتواند!
-
مشهورترین فرش تصویری دنیا کجاست؟
-
رای شگفتانگیز در بوندسلیگا؛ تکرار مسابقه!
-
رحمان از قطر مقابل پرسپولیس ظاهر شد!
-
«ایران-قطر» در مشهد قطعی شد
-
جنجال لباس سیتی؛ داور را با برناردو اشتباه گرفت!
-
عکس/ تجهیزات فرمانده نظامی هلاک شده گروهک تروریستی کوملۀ کردستان
-
مهاجری: مقابل تراکتور هم برد میخواهیم
-
محرومیت دو بازیکن تیم ملی ایران برابر فرانسه
-
جدیدترین خرید استقلال از تیم ملی جوانان
-
4گوشه دنیا/ قتل پرستار آمریکایی چند روز پیش از عروسی در جنگل
-
ادعای سوپرنجومی رئیس اتلتیکو: سهگانه میگیریم!
سایر اخبار مرتبط
نظرات
ثبت نظر
مهمترین اخبار
فغان و فریاد از گارانتیهای شعاری!
پنجشنبه 29 شهریور 1403 - 20:10:00
همتی: مشکلات رفع تعهدات ارزی واردکنندگان با ایجاد تبصره حل شود
پنجشنبه 29 شهریور 1403 - 19:58:00
یارانه دهکهای چهارم تا نهم واریز شد
پنجشنبه 29 شهریور 1403 - 19:27:18
تخفیف 200 هزار تومانی در اولین حراج پوشاک پاییزه مدیسه
پنجشنبه 29 شهریور 1403 - 21:30:00
پیشبینی رشد ۳۰ درصدی تولید زعفران برای امسال
پنجشنبه 29 شهریور 1403 - 18:45:16