در آیین‌نامه پیشین بخشی با عنوان «عضویت ویژه» داشتیم که شرایط عضویت افراد به این صورت عنوان شده بود؛ عضویت به صورت دائمی است و محدودیت زمانی برای پایان اعتبار کار آنان وجود ندارد. ارائه خدمات امکانات به این اعضا در بخش های مختلف در بالاترین حدی است که در مقررات آن بخش، پیش‌بینی شده است. تأیید احراز این سطح، صرفا توسط رئیس سازمان انجام می‌گیرد. عضویت و استفاده از همه خدمات سازمان برای این افراد رایگان است.

رؤسای سه قوه (مققنه، مجریه، قضائیه) و رئیس مجمع تشخیص مصاحت نظام، معاونین رئیس جمهور و پست‌های همتراز، نواب رئیس مجلس شورای اسلامی و اعضای شورای نگهبان، وزرا و پست‌های هم‌تراز و رؤسای کمیسیون‌های مجلس شورای اسلامی، مراجع تقلید، رؤسای فرهنگستان‌های جمهوری اسلامی ایران، اعضای پیوسته فرهنگستان‌های جمهوری اسلامی ایران، رؤسای سازمان اسناد و کتابخانه ملی، معاونین سازمان اسناد و کتابخانه ملی و اعضای هیأت علمی با رتبه استاد کامل.

در آیین‌نامه جدید این بخش با عنوان «عضویت افتخاری» آمده که درباره میزان دسترسی و خدمات‌ ارائه شده به آن‌ها تبصره و ماده‌ای وجود ندارد و این اعضا به این ترتیب نامبرده شده‌اند: رؤسای سه قوه (مقننه، مجریه، قضائیه) و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، معاونان رئیس جمهور، وزراء و اعضای هیئت دولت، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، اعضای شورای نگهبان و نمایندگان مجلس خبرگان رهبری و اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی فضای مجازی.

به این ترتیب مراجع تقلید، رؤسای فرهنگستان‌های جمهوری اسلامی ایران و اعضای پیوسته آن‌ها،روسای سازمان اسناد و کتابخانه ملی، معاونین سازمان اسناد و کتابخانه ملی و اعضای هیئت علمی با رتبه استاد کامل، جایی در آیین‌نامه جدید ندارند.

«عضویت تخصصی» نوع دیگری از عضویت کتابخانه ملی است که در آیین‌نامه جدید با عنوان عضویت پژوهشی مطرح شده است؛ مدت عضویت تخصصی به مدت حداکثر یک‌ سال است و این افراد می‌توانستند عضو این بخش شوند؛ «نخبگان و مخترعان»، «فارغ‌التحصیلان دکتری تخصصی، دکترای حرفه‌ای، کارشناسی ارشد و حداقل سطح سه حوزه»، «شاغلان به تحصیل در مقطع دکتری تخصصی و طلاب شاغل به تحصیل در سطح چهار حوزه»، «پدیدآورندگان کتاب علمی- تخصصی»، «نویسندگان مقالات با درج ISI، علمی_پژوهشی و علمی_ ترویجی و نیز ارائه شده در کنفرانس‌های بین‌المللی»، «دارندگان مدارک درجه یک، دو و سه هنری (با تأیید وزارت ارشاد اسلامی)»، «معلولین جسمی_حرکتی، نابینایان و کم‌بینایان و ناشنوایان» و «کارمندان و بازنشستگان سازمان، حافظان کل قرآن کریم، جانبازان و ایثارگران، اهداکنندگان مجموعه‌های نفیس، بازنشستگان دولت، قهرمانان ملی و جهانی؛ با حداقل مدرک کارشناسی.»

در آیین‌نامه جدید عضویت بخش پژوهشی به مدت یک‌سال است و تمدید عضویت بیش از یک سال، منوط یه طرح درخواست، بررسی و موافقت کمیته عضویت و پذیرش خواهد بود: در این آیین‌نامه واجدین شرایط به این ترتیب عنوان شده‌اند: «اعضای هیأت علمی»، «دانش‌آموختگان و دانشجویان مقطع دکترای تخصصی و دکتری حرفه‌ای (نیمسال ۹ به بالا)»، «طلاب سطح چهار و بالاتر حوزه علمیه»، «دارندگان مدرک درجه یک هنری»، «برگزیدگان جشنواره‌های ملی و بین‌المللی معتبر از قبیل فارابی و خوارزمی» و «پژوهشگران برتر جشنواره‌های سازمان».

 در این بخش برخی از واجدان شرایط به بخش عضویت عادی منتقل شده‌اند و بند مربوط «معلولین جسمی_حرکتی، نابینایان و کم‌بینایان و ناشنوایان» حذف شده است.

 عضویت عمومی در آیین‌نامه پیشین به مدت یک‌سال بود و دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته، دانشجویان مقطع  دکتری حرفه‌ای و کارشناسی ارشد پیوسته ترم نه به بالا، طلاب شاغل به تحصیل در سطح سه حوزه، همچنین کسانی که یکی از بنده‌های تبصره مندرج در ماده ۳ در کتابخانه ملی شامل آنان شده است: «حافظان کل قرآن کریم، جانبازان، ایثارگران و اعضای درجه یک[پدر و مادر، خواهر، برادر، همسر و فرزند] خانواده شهدا، جانبازان و ایثارگران، قهرمانان ورزشی ملی و جهانی، اهداکنندگان مجموعه‌های نفیس به سازمان اسناد و کتابخانه ملی و اعضای درجه یک خانواده آن‌ها و بازنشستگان دولت.

 در این آیین‌نامه تأکید شده است: حداقل شرایط لازم تحصیلی برای عضویت در کتابخانه ملی، اشتغال به تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته، سطح سه حوزه و نیز دکترای حرفه‌ای و کارشناسی ارشد پیوسته از ترم نه به بالا است.

البته این بخش تبصره‌ای نیز داشت که افرادی می‌توانستند با داشتن حداقل مدرک پیش‌دانشگاهی (دیپلم قدیم) از خدمات سازمان استفاده کنند: پدیدآورندگان کتب و مقالات علمی و تخصصی [ تنها پدیدآورندگانی می‌توانند بدون برخورداری از حداقل اشتغال به تحصیل در مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد به‌عضویت پذیرفته شوند که کتاب علمی_تخصصی تألیف کرده باشند و یا مقاله آن‌ها  در یکی از مجلات علمی با درجه ISI ، علمی_پژوهشی یا علمی_ترویجی چاپ شده و یا در یکی از کنفرانس‌های بین‌المللی ارائه شده باشد.]، نخبگان، مخترعان، حافظان کل قرآن کریم، اهداکنندگان مجموعه‌های نفیس به سازمان اسناد و کتابخانه ملی و اعضای درجه یک خانواده آن‌ها، دارندگان مدرک درجه یک، دو و سه هنری با تأیید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، جانبازان و ایثارگران [تبصره: اعضای درجه یک خانواده شهدا، جانبازان و ایثارگران می‌توانند با حداقل مدرک لیسانس از خدمات سازمان بهره‌مند شوند.]، معلولین جسمی_حرکتی، نابینایان، کم بینایان و ناشنوایان، قهرمانان ورزشی ملی و جهانی، بازنشستگان دولت، کارکنان و بازنشستگان سازمان (اعم از رسمی، پیمانی و قراردادی)و خانواده درجه یک آنان.

در بخش‌نامه جدید هم عضویت عادی به مدت یک‌سال درنظر گرفته شده و تمدید عضویت بیش از یک سال، منوط به طرح درخواست، بررسی و موافقت کمیته عضویت و پذیرش اعلام شده است. در آیین‌نامه جدید آمده است: به منظور برقراری عدالت عمومی و رعایت حقوق فرهنگی و استفاده حداکثری متقاضیان از خدمات کتابخانه ملی، تمدید عضویت برای اعضای عادی، حداکثر سه سال و درخواست تمدید عضویت بیش از سه سال، منوط به بررسی و تصمیم کمیته عضویت و پذیرش خواهد بود.

 واجدی شرایط این بخش نیز به این شرح اعلام شده است: دانش‌آموختگان مقطع کارشناسی ارشد، دانشجویان کارشناسی ارشد(منوط به بارگذاری تصویب‌نامه پیشنهاد پایان‌نامه)، طلاب سطح سه‌حوزه علمیه، قهرمانان ورزشی ملی و جهانی (با مدرک کارشناسی)، نخبگان با معرفی بنیاد ملی نخبگان، دارندگان مدارگ درجه دو و سه هنری، ایثارگران، منطبق با قانون (با مدرک کارشناسی)، حافظان کل قرآن کریم با تأییدیه دارالقرآن سازمان تبلیغات اسلامی، اهداکنندگان منابع نفیس، کارکنان و بازنشستگان سازمان و بستگان درجه یک (پدر، مادر، همسر، فرزند) آن‌ها.

در این بخش در تبصره تأکید شده است: عضویت آن دسته از دانشجویان کارشناسی ارشد که در زمان ابلاغ این شیوه‌نامه عضو کتابخانه ملی هستند، تا پایان دوره جاری عضویتشان‌ ادامه دارد، اما تمدید عضویت منوط به بارگذاری تصویب‌نامه پیشنهاد پایان‌نامه است.

در این بخش نیز بند اعضای درجه یک خانواده شهدا، جانبازان و ایثارگران، معلولین جسمی_حرکتی، نابینایان، کم بینایان و ناشنوایان،  پدیدآورندگان کتاب علمی_تخصصی یا کسانی که مقاله آن‌ها در یکی از مجلات علمی با درجه ISI ، علمی_پژوهشی یا علمی_ترویجی چاپ شده و یا در یکی از کنفرانس‌های بین‌المللی ارائه شده باشد، حذف شده‌اند.

 لازم به یادآوری است که در آیین‌نامه جدید «اعضای کمیته عضویت و پذیرش» مشخص نشده‌اند.

تماس‌های با مسئولان کتابخانه ملی برای پاسخگویی درباره تغییرات و حاشیه‌های پیش‌ آمده، تاکنون بی‌پاسخ مانده است.