دنیای خودرو/ حدود ۳۳درصد ارزبری خودروها به‌دلیل استانداردهای اجباری جدید مانند استاندارد بدنه و تامین ورق‌های خاص فولادی است که در داخل امکان تولید و تامین آن‌ها توسط فولادمبارکه وجود ندارد.

تامین ارز مورد نیاز خودروسازان و قطعه‌سازان برای ادامه فعالیت تجاری این بنگاه‌ها به بزرگ‌ترین مساله صنعت خودرو بدل شده، این در حالی است که مطالبات ریالی قطعه‌سازان هم روبه افزایش است و اگر این نحوه تامین نقدینگی در گردش ادامه یابد، خطرات زیان‌باری را به این صنعت وارد خواهد کرد.

داریوش بدیعی‌ثابت، فعال و کارشناس حوزه صنعت و تجارت با اشاره به تنگنای ارزی کشور به دلیل تشدید تحریم‌های بین‌المللی گفت: «فشارهای اقتصادی در داخل کشور باعث شده است قطعه‌سازان و خودروسازان داخلی به فکر صادرات محصولاتشان باشند و در صورت عملی‌شدن این اقدام، باید دید این صنعت به کدام سمت‌وسو خواهد رفت.»

وی تاکید کرد: «حضور شرکت‌ها در نمایشگاه‌های تخصصی داخلی و خارجی فرصت معرفی توانایی‌ها و نیازهای بازار را برای فعالان این حوزه به وجود می‌آورد.»

این کارشناس اقتصادی سیاست قیمت‌گذاری دستوری را یکی از معضلات قابل حل این حوزه معرفی کرد و گفت: «صنعت خودرو سال‌هاست از قیمت‌گذاری دستوری رنج می‌برد و برای جبران این فشارهای دولتی باید به صادرات محصولات اهمیت بیشتری داده شود. حضور در نمایشگاه‌های مانند اتومبیلیتی روسیه یکی از همین فرصت‌ها محسوب می‌شود، به‌ویژه آن‌که روسیه مشکل کمتری در زمینه انتقال ارز به نسبت دیگر کشورهای منطقه برای فعالان اقتصادی دارد.»

با توجه به آن‌که تامین خارجی مواد اولیه و قطعات تولید در کشور مشمول تخصیص ارز نیمایی یا دست‌کم ارز تالار دوم (حاصل از صادرات) است، آیا صادرات محصولات شرکت‌های قطعه‌ساز با نرخ یارانه‌ای و دولتی می‌تواند ارز مورد نیاز صنعت خودرو را تامین کند؟

- متاسفانه تولیدات کمتری نسبت‌به سال گذشته به ثبت رسیده که دلیل اصلی آن عدم گشایش مناسب اعتبارات ارزی برای تامین مواد، ملزومات و قطعات مورد نیاز است؛ البته در کشورهای همسایه و همچنین روسیه مبادلات تجاری بر مبنای نرخ رقابتی جهانی نهادینه شده و شرکت‌های خودروساز خارجی انتظار دریافت یارانه دولتی ما را ندارند. این فرصت، به فعالان صنعتی در تامین ارز مورد نیاز خرید مواد اولیه وارداتی کمک شایانی خواهد کرد. هرچند فعالان صنعت خودرو امیدوارند دستگاه‌هایی همچون بانک‌مرکزی در دولت آینده، تجدیدنظری در سیاست‌های ارزی خود در قبال تولیدکنندگان داشته باشند تا بهبود وضعیت تولید را شاهد باشیم. کمک بانک مرکزی به رفع موانع تولید و تامین ارز مورد نیاز آن و در مجموع هر گامی که در جهت حمایت از تولید برداشته شود، قطعا ثمربخش خواهد بود.

کارشناسان وزارت صمت حضور فعالان بازار لوازم یدکی و قطعه‌سازان در نمایشگاه‌های خارجی را فرصتی برای عرضه محصولات داخلی و واسطه‌ای معرفی می‌کنند. به نظر شما بازرگانان ایرانی در دور زدن تحریم‌های صنعت خودرو روسیه می‌تواند سهم قابل توجهی داشته باشند؟

- شرکت‌های خودروساز و قطعه‌ساز ترکیه‌ای و چینی پیش از فعالان صنعت خودرو ایران در این بازار حضور یافتند، آن‌هم درحالی‌که دولت روسیه تمایل همکاری بیشتری با ایرانیان داشتند. افزایش تیراژ تولید و ثبت سفارش یک کالا باعث می‌شود قیمت تمام‌شده آن محصول کاهش یابد و به صنعتگران قدرت رقابت خواهد داد. البته افزایش هزینه تولید و قیمت محصولات خودروسازان متاثر از اعمال استانداردهای جدید داخلی بوده است. امروز بخشی از هزینه و قیمت خودروهای پرتیراژ داخلی به ارزبری قطعاتی برمی‌گردد که در داخل تولید نمی‌شود. به‌عبارت‌دیگر، یک‌سوم ارزبری خودروها به جهت استانداردهای جدید مانند استاندارد بدنه و تأمین ورق‌های خاص فولادی است که در داخل امکان تولید و تأمین آن‌ها توسط فولادمبارکه وجود ندارد. اگر قرار باشد این محصولات برای روسیه تولید شود، تطابق استاندارد کشور مقصد و واردات مواد اولیه تولید از دیگر کشورها به‌واسطه فروش ارزی توجیه‌پذیر خواهد شد.

برخی منتقدان معتقدند تحریم‌های بین‌المللی تاثیرات عمیقی را در کیفیت محصولات قطعه‌سازان داشته است. آیا کیفیت محصولات قطعه‌سازان ایرانی قابلیت رقابت با رقبای حاضر در صنعت خودرو روسیه را دارند؟

- عامل اصلی افت کیفیت محصولات قطعه‌سازان ایرانی، کنترل دستوری قیمت فروش محصول نهایی یعنی خودرو بوده و در اصل خودتحریمی‌ها به‌واسطه این نحوه قیمت‌گذاری، مانع فعالیت اقتصادی قطعه‌ساز ایرانی شده است. با عبور از قیمت‌گذاری دستوری و خروج شرکت‌های خودروساز از جریان زیان، شرکت‌ها امکان بیشتری برای ارتقای کیفی تولیدات و همچنین سرمایه‌گذاری ارزی به خطوط تولید خواهند داشت. در واقع در چنین شرایطی مشتریان هم می‌توانند توقع کیفیت بهتری را از خودروسازان داشته باشند و مسیر سرمایه‌گذاری شرکت‌ها برای رشد کیفیت و توسعه محصول هموارتر می‌شود. طی چند سال گذشته در دولت‌های دوازدهم و سیزدهم روند تخصیص ارز با مشکل مواجه شد. درحالی‌که به هر میزان جریان تخصیص ارز با سرعت انجام شود و مشکل نقدینگی سریع‌تر حل شود، شاهد رشد و تسریع روند تولید خودرو خواهیم بود.

یکی دیگر از موضوعاتی که منتقدان صنعت خودرو به آن اشاره دارند، کمبود عرضه محصولات و عدم پاسخگویی به نیاز متقاضیان داخلی است. به نظر شما حضور فعالان صنعت خودرو در دیگر بازارهای منطقه مثل روسیه و بلاروس، سرعت عرضه در بازارهای داخلی را با کاهش روبه‌رو نخواهد کرد؟

- فروش ارزی محصولات قطعه‌سازان، فرصت سرمایه‌گذاری در خطوط تولید را افزایش می‌دهد و به‌واسطه حضور در این بازارها دسترسی بنگاه‌ها به منابع ارزی سرعت می‌یابد.

درصورتی‌که نیاز ارزی و ریالی خودروسازان رفع شود، آن‌طور که فعالان این حوزه مطرح کردند، شرکت‌های خودروساز روسیه درخواست بیش‌از ۲۰۰ نوع قطعه‌ ایرانی را ثبت کردند که با حضور در نمایشگاه اتومبیلیتی روسیه می‌توان ظرفیت‌های بیشتری را نیز شناسایی کرد. البته حضور در بازار بزرگ خودرو روسیه، نیازمند پیگیری و ممارست است. امسال صنعتگران ایرانی برای سومین سال پیاپی، در این نمایشگاه حضور خواهند داشت. طی دو دوره‌ گذشته نیز شاهد شکل‌گیری تفاهم‌نامه‌ها و گاه قراردادهایی میان طرف ایرانی و روسی در این نمایشگاه بودیم و برخی قطعه‌سازان، تولیدات خود را روانه این کشور کردند.

همان‌طور که پیش‌تر مطرح شد، فروش مستمر در هر بازاری نیازمند ایجاد ارتباط و زیرساخت‌های تجاری است. به نظر شما حضور فعالان صنعت قطعه‌ در نمایشگاه اتومبیلیتی روسیه تضمین‌کننده ایجاد سهم در بازار و صنعت خودرو روسیه است؟

- قطعا تنها حضور نمایشگاهی در یک بازار کافی نیست. فقط با یک بار سفر به این کشور، صنعتگران نمی‌توانند موفق به کسب سهمی از بازار این همسایه شمالی شوند. در این زمینه دولت می‌تواند امکانات سفارتخانه‌ای و اتاق‌های بازرگانی را در اختیار این فعالان قرار دهد تا بتوانند برای صنعت خودرو کشور ارز آوری داشته باشند.

برخی فعالان صنایع خودرو و قطعه‌سازی معتقدند نمایشگاه اتومبیلیتی روسیه فرصتی برای رقابت با چین و ترکیه هم خواهد بود. هرچند رقابت با ترک‌ها و چینی‌ها در بازارهای صادراتی چندان برای بنگاه‎‌های ایرانی راحت نخواهد بود. به نظر شما آیا ایرانی‌ها مانند آن‌ها توان و قدرت نفوذ و بازیگری در سایر بازارها را دارد؟

- چین و ترکیه در شرایطی برای سومین نمایشگاه اتومبیلیتی روسیه آماده می‌شوند که غیر از روسیه بازارهای بزرگ دیگری نیز دارند.

نفوذ چین که دیگر نیازی به تعریف و اشاره ندارد. از قدرت قطعه‌سازان ترکیه همین بس که سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۴ توانسته‌اند بیش‌از ۳.۵میلیارد دلار صادرات قطعات و لوازم جانبی خودرو به ۱۹۰ کشور و منطقه آزاد داشته باشد.