خراسان/ در سلسله مطالب «تفکر کارآمد» که در چهارده بخش تقدیم‌تان شد و از سایت روزنامه هم قابل دسترس است، این موضوع را مرور کردیم که چطور می‌توانیم تفکرمان را از قالب‌های همیشگی که بسیاری اوقات مملو از خطای شناختی است و ما را به انتخاب درستی نمی‌رساند، ارتقا دهیم و کارآمد کنیم. در این مطلب که آخرین بخش این سری مطالب است، به حلقه آخر این زنجیر یعنی «تفکر شک‌گرایانه» می‌پردازیم.

ذهنی که خطا می‌کند      
یکی از متفاوت‌ترین کارهایی که در راستای یادگیری تفکر مؤثر می‌توانیم انجام دهیم این است که هر لحظه تصور کنیم ممکن است اشتباه کرده باشیم. یک متفکر خوب قبل از هر چیز باید تا میزان بسیار زیادی شکاک باشد. هر لحظه باید به‌خودمان یادآوری کنیم که ذهن انسان تا چه اندازه می‌تواند به شیوه‌های کوچک و بزرگ غیرقابل اطمینان باشد. مغز ما تمایل فاحشی به تعابیر و تفاسیر اشتباه دارد، دربرآورد زمان، مکان و فاصله خطا می‌کند و همین‌طور سوگیری‌ها و علاقه‌مندی‌ها باعث می‌شود گاهی بی‌دلیل از چیزی متنفر باشیم و با دلایل اشتباه یک چیز را بپذیریم.   
 
اولین گام برای بهره‌وری از ذهن
ما اولین قدم به سوی ذکاوت مؤثر را زمانی برمی‌داریم که بتوانیم تشخیص دهیم مغزمان از چه راه‌هایی انکار می‌کند، دروغ می‌گوید، فرافکنی می‌کند و...  موضوعی که برای هرکسی حال وهوای متمایزی هم دارد. اما خیلی از زمینه‌ها برای همه یکسان است. به‌طور مثال همیشه هنگام تصمیم‌های مهم، مطمئن شوید که غذا و خواب کافی داشتید. افرادی که شک نمی‌کنند و به خود مطمئن هستند، این موضوع به آن‌ها این حق کاذب را می‌دهد که برای چیزی که به نظرشان احمقانه و اشتباه می‌آید عصبانی شوند؛ یا در برابر کسانی که گمان می‌کنند آزارشان داده‌اند از خشم منفجر شوند؛ بدون آن‌که استدلال طرف مقابل را ارزیابی کنند.   
 
فایده صفروصدی ندیدن دیدگاه‌ها
فایده این‌که همیشه دیدگاه‌مان را حق مطلق تصور نکنیم آن است که می‌دانیم چیزی که امروز از آن مطمئنیم فردا ممکن است با دلایلی تازه اشتباه قلمداد شود. کسانی‌که همه‌چیز را صفرو صدی نمی‌بینند می‌دانند ذهنشان ظرفیت بالایی برای خطا دارد و ممکن است آن‌ها را گمراه کند؛ به همین دلیل هرگز به اظهارنظرهایی که نتوانند آن را پس بگیرند تمایلی ندارند. آن‌ها اعتقاد دارند که ممکن است نظرشان کاملاً درست نباشد. حتی وقتی فکر می‌کنند ایده‌ای جذاب است همواره این احتمال را در نظر می‌گیرند که ممکن است جایگزین‌های جالب‌تری هم برای آن وجود داشته باشد. آن‌ها همیشه ایده‌های فرد مخالف با خودشان را در نظر می‌گیرند.

نویسنده : سیدسورنا ساداتی | ‌ روزنامه‌نگار موفقیت