ایرنا/ چهره شهرها و روستاهای کهگیلویه و بویراحمد سیاهپوش شده و بیرق‌ها و علم‌های سیاه بر سر در تکایا، مساجد، خانه‌ها، ادارات و در سطح معابر برافراشته شده است و عاشقان و محبان حسینی خود را آماده عزاداری در ایام حزن و اندوه دهه اول محرم کرده اند.

پس از واقعه کربلا ماه محرم در گستره سرزمین ایران جایگاه خاصی یافت و جوامع اسلامی به ویژه شیعیان برای بزرگ داشتن حماسه ی عاشورا, فضای متفاوتی را در ایام ماه محرم تجربه می کنند.

فضایی که در کنار به پا داشتن آیین های عاشورایی متناسب با فرهنگ های بومی, زمینه ی مناسبی برای کاهش رفتارهای ناهنجار و تثبیت رفتارهای هنجار مبتنی بر آموزه های دینی و مذهبی فراهم می کند.

طبق نظر کارشناسان برگزاری آیین و رسوم مختلف در هر جامعه ای تقویت کننده پیوندهای اجتماعی آن جامعه محسوب می شود. در این میان در فرهنگ شیعه مراسم عزاداری ایام محرم دارای اعتبار معنایی با ارزشی است و زمینه ساز مجموعه ای از آیین هایی شده که به مرور عملکردهای اجتماعی متنوعی یافته و جزئی از فرهنگ عامه شده است.

برخی از این آیین‌ها و سنت‌ها در میان مردمی از جنوب غربی ایران چنان از سبک و سیاق خاصی برخوردار است که در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسیده است مانند عزاداری مردم در زیلایی شهرستان مارگون.

مردم استان کهگیلویه و بویراحمد مردمی ولایتمدار و دوستدار اهل بیت (ع) هستند که در ایام ماه محرم مانند دیگر مناسبت‌های مذهبی، مراسم‌های خاصی اجرا می‌کنند.

مردم این خطه در زنده نگه داشتن این جایگاه به ویژه در روزهایی محدود از سال و تحت عنوان عزاداری ماه محرم, اهتمام وافر دارند.

تعزیه خوانی سنتی نیز یکی از آیین ‌های فاخر ماه محرم در کهگیلویه و بویراحمد است که به ‌طور معمول از سال ۱۲۸۷ در میان اقوام، ایلات و مناطق عشایر نشین این خطه اجرا می‌شود.

به گفته کارشناس فرهنگی آئین‌های عزاداری در کهگیلویه و بویراحمد از سه روز قبل از محرم آغاز و تا سه روز بعد از عاشورا ادامه دارد.

اجرای تعزیه، تشکیل هیئت ‌های عزاداری، سینه ‌زنی و زنجیر زنی، حرکت شتران اسب های سیاه پوش به ‌عنوان نمادی از کاروان کربلا و اسرا، اطعام و نذری دادن به ویژه در شب ‌های تاسوعا، عاشورا و شام ‌غریبان از جمله سنت‌ هایی است که ماه محرم هر سال در استان کهگیلویه و بویراحمد برگزار می ‌شود.

شروه خوانی( نوای جان سوز) زنان ایلی کهگیلویه و بویراحمد یکی از آیین‌ها در در رثای مظلومیت امام حسین(ع)‌ و ۷۲ تن از شهدای دشت کربلا است که در این ایام سر داده می‌شود.

برگزاری مراسم عزاداری در ۸۰۰ هیات مذهبی استان

مدیرکل سازمان تبلیغات اسلامی کهگیلویه و بویراحمد گفت: مراسم عزاداری در ۸۰۰ هیات مذهبی در ایام ماه محرم امسال برگزار می شود.

حجت الاسلام سید رضا افتخاری افزود: در ایام‌ماه محرم امسال بیش از هزار و ۲۰۰ مبلغ اعم از خانم و آقا به مناطق‌مختلف استان اعزام و کار تبلیغ را انجام‌می دهند.

وی تاکید کرد: شعار ماه محرم امسال آزادگان عالم در خیمه حسین هستند و معنای ان اتفاقاتی است که در سراسر جهان در حال انجام است.

نگاهی به چند آیین ثبت شده ماه محرم در کهگیلویه و بویراحمد

دمام زنی

آیین دمام زنی یکی از آیین های عاشورایی است که در شهرستان نفت خیز گچساران رواج یافته و در دیگر نقاط استان هم انجام می شود.

این آیین تداعی کننده صحنه کارزار سیدالشهدا (ع) و یارانش در عاشورای سال ۶۱ است که فضای سرشار از حزن و اندوه را در هیات های عزاداری ایجاد می کند.

در این شیوه از عزاداری دمام زنی چند نفر با دست بر نوعی طبل می‌کوبند و تعدادی با نواختن سنج و شیپور، دمام زنان را همراهی می‌کنند،برخی هیات ها تنها دمام زنی می‌کنند و برخی در ابتدای سوگواری دقایقی به دمام زنی می‌پردازند.

این آیین در گذشته‌های دور برای خبردار کردن عاشقان اباعبدالله الحسین (ع) به شروع آیین‌های محرم دمام زنی می‌کردند.

سنج و دمام و بوق (شیپور) هر سه از سازهای تشکیل دهنده این همنوازی است که به گفته بسیاری از کارشناسان این عرصه، طبل، صدای سم اسبان؛ سنج، صدای به هم خوردن شمشیرها و بوق، صدای شیپور جنگ را برای مخاطب تداعی می‌کند.

تعداد دمام زنان در یک مراسم در گچساران گاهی از ۷ نفر شروع و تا ۲ برابر یا بیشتر هم می‌رسد و می‌توان گفت که تعداد دمام زنان بستگی به توان و بضاعت حسینیه و دمام زنان دارد.

شروه خوانی

شروه خوانی (نوای جان سوز) زنان ایلی در منطقه زیلایی کهگیلویه وبویراحمد در رثای مظلومیت امام حسین (ع) و یاران با وفای آن حضرت یکی از آیین های سنتی برجای مانده از گذشته های دور در این دیار است.

شروه خوانی زنان نوعی نوای غمگینانه به معنای گریستن بر مرده و بیان کارهای نیک و سلحشوری شخص متوفی در صحنه کارزار و رزم بوده که بیشتر در مناطق روستایی و عشایری کهگیلویه وبویراحمد به ویژه در منطقه زیلایی بویراحمد مرسوم است.

این نوع موسیقی آوازی، فارغ از همه موسیقی های مدرن امروزی، با لحن و آهنگی اندوهبار و سوز درونی ازسوی زنان و دختران شروه خوان این دیار در غم از دست دادن عزیزترین افراد ایل اجرا می شود.

شماری از زنان و دختران ایلی و عشایری این خطه نیز با بستن کمربندها و شال بندهای سیاه اطراف زن نوحه خوان حلقه می زنند و در غم مظلومیت شهدای کربلا به سوگواری می پردازند.

تعزیه خوانی سوق

در آیین تعزیه شهر سوق شهادت علی اصغر(ع) طفل ۶ ماه دشت نینوا و عبدالله پسر امام حسن (ع) در مدت یک ۹۰ دقیقه با حضور پیشکسوتان تعزیه خوانی اجرا می شود کهحزن و اندوه سوگواران اباعبدالله حسین (ع) و یاران با وفایش همزمان با ماه محرم در این آیین به اوج خود می رسد.

در مجالس تعزیه اخلاص سوگواران سید الشهدا (ع) و یارانش به عینه قابل مشاهده است و صدای شیون و ناله زنان و دختران با موسیقی و رفتار بازیگران همراهی می کند.

تن پوش های قرمز یزیدیان و لباس های سبز اهل بیت (س) با عزاداران را آنچنان تحت تاثیر قرار می دهد که انگار واقعه عاشورا همان لحظه در حال رخ دادن است.

در واقع تعزیه شکل تکامل یافته آئینی است که شیعیان سده های نخستین اسلام برای شهدای مظلوم کربلا برگزار می کردند.

دیگر آیین های عزاداری عاشورایی مردم کهگیلویه و بویراحمد که همزمان با تاسوعا و عاشورا به شکل باشکوهی در حال اجراست.

گهواره حضرت علی اصغر (ع)

گهواره حضرت علی اصغر(ع) (به گویش محلی تهته) از دیگر آیین های سنتی محرم در کهگیلویه و بویراحمد است که در این محافل زنان در رثای طفل ۶ ماهه شهید دشت کربلا سوگواری می کنند.

در این آیین زنان به‌صورت دایره‌ای دور گهواره می‌نشینند و برای حضرت علی‌اصغر(ع) و شهیدان کم سن و سال عاشورا نوحه (شروه) به گویش لری خوانده و سوگواری می‌کنند و بعد از آن نیز با وصل کردن سنجاق یا گره زدن پارچه بر گهواره از طلب حاجت می‌کنند.

بانوان در روز عاشورا به شکل کاروانی یا تکی گهواره حضرت علی اصغر(ع) را بر روی سر خود می گذارند و آن را با کاروان دلسوختگان حسینی تا گلزار شهدای مناطق مختلف استان حمل می کنند.

سینه زنی و زنجیرزنی

پرشورترین آیین های عزاداری حسینی کهگیلویه و بویراحمد در هیات های سینه زنی سنتی جلوه گری می کند جایی که مردان به شکل دایره ای سینه می زنند.