خراسان/راسم بزرگداشت منصور انوری، نویسنده رمان «جاده جنگ» که به طولانی‌ترین رمان ایرانی معروف است، با حضور محمد رضا سرشار، گوینده، منتقد ادبی و نویسنده سرشناس و همچنین تعداد زیادی از نویسندگان صاحب نام و مدیران فرهنگی استان در موسسه فرهنگی هنری خراسان برگزار شد

 
 محمد بهبودی نیا- نکوداشت منصور انوری، نویسنده رمان «جاده جنگ»، طولانی‌ترین رمان ایرانی، در موسسه فرهنگی هنری خراسان برگزار شد.
به گزارش خراسان، مراسم نکوداشت منصور انوری، نویسنده صاحب‌نام خراسانی، در اولین نشست از سلسله نشست‌های «عصر فرهنگ خراسان» به همت موسسه فرهنگی هنری خراسان، با حضور نویسندگان، دوستداران ادبیات و تعدادی از مدیران فرهنگی و هنری استان، عصر پنج‌شنبه هفته گذشته در سالن اجتماعات روزنامه خراسان برگزار شد.


 رمانی در قد و قواره آثار کلاسیک قرن 19
در ابتدای این نشست، محمدرضا سرشار، نویسنده و منتقد ادبی سرشناس، ضمن اشاره به برخی ویژگی‌های رمان «جاده جنگ» گفت: این کتاب در قد و قواره آثار کلاسیک قرن 19 است. قرن 19 قرنی است که بزرگ‌ترین رمان‌های جهان در آن نوشته‌شده است و پس از این قرن دیگر از این دست رمان‌های فاخر خبری نیست. دلیل این که قرن 19 قرن رمان‌های فاخر بوده، این است که در آن زمان برخی نویسندگان 10 تا 15 سال از عمر خود را صرف نوشتن یک رمان می‌کردند. کمتر نویسنده‌ای حاضر است این‌همه سال از عمر خود را برای نوشتن یک رمان صرف کند، ولی منصور انوری نویسنده هم روزگار ما  از جمله کسانی است که ادبیات را دغدغه اصلی خود می‌داند و هنرش را پای تعهداتش گذاشته است.

قابلیت ثبت رمان «جاده جنگ» در گینس
وی افزود: بنده پس ازخواندن رمان «جاده جنگ»، منصور انوری را یکی از بزرگ‌ترین رمان‌نویسان معاصر کشورمان دیدم. این رمان، بدون تردید طولانی‌ترین رمان ادبیات فارسی است و به عنوان طولانی‌ترین رمان ایرانی قابلیت ثبت در گینس را دارد. پیش از انقلاب، طولانی‌ترین رمان ما «شوهر آهو خانم» بود که ۷۰۰ صفحه داشت. بعد از انقلاب، رمان‌ها طولانی‌تر شدند تا رسیدیم به رمان «جاده جنگ».
این منتقد ادبی در ادامه با اشاره به برخی تکنیک‌های داستان‌نویسی موجود در این رمان گفت: یکی از عناصر قدرتمند این رمان، قصه است. قصه در این اثر نقشی فوق‌العاده قوی دارد. قصه در این جا به معنی ردجویی و پیگیری اثر تا انتهای داستان و رسیدن به نتیجه‌ای رضایت‌بخش در ذهن خواننده است. بزرگ‌ترین قصه‌پردازان ما از خراسان برخاسته‌اند که این حرکت از زمان فردوسی شروع شده و تا امروز ادامه دارد. اگر بخواهیم در عرصه نثر روایی امروز خودمان، فردوسی معاصری را معرفی کنیم، آن فرد کسی جز منصور انوری نیست.
سرشار تصریح کرد: یکی دیگر از ویژگی‌های «جاده جنگ»، تخیل قوی اوست. این چیز کمی نیست که یک نویسنده رمانی در این حجم بنویسد. منصور انوری صد شخصیت را در این رمان گنجانده و با ایجاد کشش و تعلیق و تکنیک‌های دیگر، خواننده را در طول داستان میخکوب می‌کند. سبک نویسندگی انوری را باید در نثر، سهل و ممتنع دانست. این کتاب با زبانی شیوا و روان، ۵۰ سال تاریخ ایران را روایت می‌کند بدون این که خواننده را به ورطه خستگی بکشاند.

جای خالی «جاده جنگ» در پایان‌نامه‌های دانشگاهی
محمدرضا سرشار خاطرنشان کرد: بنده معتقدم جای «جاده جنگ» میان مقالات و پایان‌نامه‌های دانشگاهی خالی است و برای انجام این کار مهم، مجامع دانشگاهی ما باید پای کار بیایند. نکته قابل تأمل درباره این مجموعه داستان که طولانی‌ترین رمان ایرانی به شمار می‌آید، این است که تا امروز درباره این کتاب یک نقد قابل‌توجه نوشته نشده است. اگر کشورهای دیگر به این موضوع پی ببرند که ما برای این اثر که دارای ویژگی‌های فراوان است یک نقد هم ننوشته‌ایم، برای فرهنگ این مملکت خوب نیست.
سرشار در پایان سخنانش درباره جنبه‌های تصویری این اثر گفت: این رمان به‌گونه‌ای نوشته‌شده که در زمان خواندن آن مثل این است که یک فیلم را می‌بینید. نکته دیگر اینکه این اثر، اثری پاکیزه است و اگرچه از عشق سخن می‌گوید، هیچ‌گونه آلودگی در آن نمی‌بینید. اگرچه بی‌تردید ویراستاری ضعیف این کتاب به نقاط قوت آن ضربه زده است؛ اما تکنیک‌ها و جذابیت‌های دیگر این کتاب بر اشکالات رمان غلبه دارد.

 «جاده جنگ»؛ رمانی ماندگار برای آیندگان
محمد حسین‌زاده، مدیرکل فرهنگ و ارشاد خراسان رضوی گفت: 200 سال آینده از بنده و تعدادی زیادی از مدیران اجرایی این استان نام و اثری نیست، اما آن زمان آیندگان افتخار می‌کنند که «جاده جنگ» به عنوان یک اثر فارسی خلق شده است.
وی افزود: استاد انوری «جاده جنگ» را در حوزه حماسه‌های ایرانی نوشته است. بی‌تردید آیندگان قدر این اثر و دیگر آثار منصور انوری را بیش از ما خواهند دانست. این یک اصل انکار ناشدنی است که بسیاری از آثار ادبی جهان در زمان خودشان آن‌طور که باید شناخته نشده‌اند و آیندگان بی‌تردید بیشتر قدر دان این‌گونه آثار خواهند بود.

 یک توصیه مهم به مدیران هنری
رئیس حوزه هنری خراسان نیز در این مراسم گفت: یکی از بزرگ‌ترین افتخارات دوران کاری بنده در حوزه هنری، همنشینی با هنرمندانی مانند استاد، منصور انوری است. ما هر زمان با استاد انوری همکلام می‌شویم، با نکات  دقیق و فنی بیشتری از دنیای ادبیات آشنا می‌شویم.
مجید عسکری خاطرنشان کرد: این مجموعه ارزشمند در دوره‌ای خلق شده که آقایان رفاهی و رحیمی در حوزه هنری خراسان فعالیت می‌کردند و این استعداد را شناسایی و معرفی کردند. این کار منصور انوری کاری فردوسی‌وار است. در خراسان، همان‌گونه که فردوسی همیشه باعث افتخار ما بوده، نویسندگان بزرگی مانند استاد منصور انوری نیز مایه سربلندی ما به شمار می‌آیند.
وی افزود: ما در ادبیات کشورمان با یک نوع فقر در زمینه ترویج آثار بزرگ مواجهیم که این موضوع را باید مدیران هنری ما جدی‌تر بگیرند. عسکری ضمن اشاره به تلاش‌های مداوم منصور انوری برای نوشتن ادامه رمان «جاده جنگ» گفت: نویسنده این کتاب با سختی‌های زیادی در این سال‌ها روبه‌رو بوده است. مدیران ما باید بدانند که ادامه انتشار این اثر، موضوع مهمی است که رسیدن به آن نیازمند هم‌افزایی بزرگ مدیران و مجموعه‌های فرهنگی و هنری ا ست.

 آن مرد با قلم آمد
در ادامه این نشست، سید علیرضا مهرداد از نویسندگان شناخته‌شده خراسانی، گفت: "آن مرد، با هیبت آمد. آن مرد از خراسان آمد. آن مرد با قلم آمد. مردی از ولایت و سرولایت ما، ولایتمداری از سرولایت خراسان. مردی که می‌نویسد و می‌گرید و گاه می‌گرید و می‌نویسد. مردی که آرزوی بزرگش خلق رمان عاشوراست. آن مرد منصور انوری بود که آمد. دیر آمد، در ابتدای میان‌سالی، در میانه‌های دهه 70 به سراغ نوشتن آمد. از کودکی با رمان مأنوس بود. در خاندان او افرادی بودند اهل علم و فضل. منصور در کتابخانه‌های غنی آنان در بوستان اهل ادب گشت‌وگذار داشت و تاریخ ایران را می‌خواند. از وقتی با امام و انقلاب آشنا شد، همیشه چشم‌انتظار بود که نویسنده‌ای قلم بردارد و از این تاریخ عبرت‌آموز روایتی داستانی پدید آورد، اما انتظارش به طول انجامید. منصور صبور بود، آزمون و خطایی می‌کرد و می‌نگریست تا اینکه او با واسطه بهروز رحیمی به حوزه هنری راه پیدا کرد و مدیران حوزه هنری با دیدن قلم منصور انوری، تفاوت این قلم را دریافتند و بالاخره جلد اول «جاده جنگ» منتشر شد و تأییدها را برانگیخت."
وی افزود: "«جاده جنگ» را می‌توان بلندترین رمان انقلاب اسلامی و بلکه بلندترین رمان انقلاب‌های جهان دانست. منصور انوری به‌عنوان نویسنده‌ای صاحب سبک، پیش از شروع به نوشتن این اثر به فراست دریافته بود که برای بیان انقلاب ۵۷ باید ریشه‌های این انقلاب را بکاود و در این مسیر به شهریور سال ۱۳۲۰ رسید  و درست از همین نقطه نوشتن را آغاز کرد. به این ترتیب، رمان «جاده جنگ» با عنصر حماسه و غیرت ایرانی شروع می‌شود و ادامه می‌یابد. منصور انوری در این رمان شعر نمی‌گوید، شعار نمی‌دهد، تاریخ نمی‌نویسد بلکه به خلق رمانی دلکش و خواندنی می‌پردازد. او لوکیشن رمانش را پهنه خراسان انتخاب کرده تا دین خودش را به مردم این سرزمین ادا کند."
این نویسنده و منتقد ادبی تصریح کرد: "انوری درست وقتی سراغ نوشتن رمان کلاسیک «جاده جنگ» می‌رود که امواج طوفانی مدرنیسم و پسامدرن از جامعه ادبی گذر کرده است و انوری با استفاده از تکنیک‌های مختلف و وارد کردن سبک فیلمنامه‌نویسی به این رمان، چنین اثری بدیع را خلق می‌کند."

 اصل مهم و فراموش‌شده
خسروی راد، دیگر نویسنده حاضر در این نشست، گفت: "تقویت بخش کوششی در نهاد داستان نویسان یکی از مواردی است که باید به آن توجه ویژه داشته باشیم. در حوزه رمان‌ها که با حجم بالا نوشته می شود ، علاوه بر جوششی بودن این هنر،آن قسمت از استعداد نویسنده که محصول کوشش است اهمیت پیدا می‌کند. جوشش ،موتور محرکه خلاقیت است، اما بی‌تردید این جوشش مرهون کوشش است."
وی افزود: "کوشش و پشتکار را ما باید در «جاده جنگ» جست وجو کنیم و بیاموزیم. برای نوشتن رمان موفق باید نظم جانکاهی را تجربه کنیم. منصور انوری یک‌تنه اثری را خلق کرده که برای انتشار و معرفی و نقد آن، باید نویسندگان و  مدیران و فعالان این حوزه دست به دست هم بدهند تا شاید بتوانند از عهده نوشتن نقدی بر این کتاب برآیند. این مجموعه رمان که به طولانی ترین رمان ایرانی مشهور شده حاصل کوشش تک‌نفره منصور انوری است. این نویسنده هم عصر ما  سال های زیادی از عمرش را صرف نوشتن این اثر کرده که این میزان از تلاشش، پشتکار و کوشش می تواند به الگویی برای نویسندگان دیگر تبدیل شود. به نظر می‌رسد این اثر و نویسنده آن باید بیش‌ازپیش به جامعه ادبی معرفی شوند. "

 توجه ویژه مقام معظم رهبری به «جاده جنگ»
سید جواد رفائی، رئیس اسبق حوزه هنری خراسان، نیز در این نشست با اشاره به برخی بی‌مهری‌ها به کتاب «جاده جنگ» گفت: "همین کتاب در ابتدای انتشار در شورای بررسی حوزه هنری در دفتر آفرینش‌های هنری دو بار رد شد و بنده زمانی که در حوزه هنری خراسان فعالیت داشتم، بارها دلیل این موضوع را پرسیدم، اما پاسخ قانع‌کننده‌ای داده نمی‌شد. ما در آن زمان چهار جلد از این کتاب را به صورت دست‌نویس جمع‌آوری کردیم و همراه تعدادی از کتاب‌ها به تهران فرستادیم. زمانی که مقام معظم رهبری در آن سال‌ها از تولیدات حوزه هنری بازدیدی داشتند، این چهار جلد کتاب موردتوجه ایشان قرار گرفت. در همان زمان بود که مقام معظم رهبری این چهار جلد کتاب را در طول مدت دو هفته مطالعه کردند و این کتاب موردتوجه ایشان قرار گرفت. نکته جالب‌توجه این که سال بعد از این ماجرا یعنی زمانی که مقام معظم رهبری وارد نمایشگاه کتاب تهران شدند، سراغ جلدهای جدیدتری از «جاده جنگ» را گرفته بودند. توجه خاص  ایشان به این کتاب باعث خوشحالی است."
وی افزود: "در حال حاضر 12 جلد از این کتاب نوشته‌شده و قرار بر این بود که رونمایی مفصلی برای این کتاب بگیریم که این موضوع میسر نشد و متأسفانه مسئولان حوزه هنری بعد از بنده هم این کار را پیگیری نکردند. امروز یکی از مشکلات بزرگ ما این است که مردم این کتاب را نمی‌شناسند."
رفائی تصریح کرد: " امیدوارم مدیران جدید فرهنگ و ارشاد و حوزه هنری استان و کشور در مسیر حفظ استعدادهایی که کشف می‌شوند، گام‌های بلندتری بردارند."

 بی‌مهری برخی مسئولان
بهروز رحیمی، از فعالان شناخته شده فرهنگی استان،  گفت: "نویسنده‌ای مثل منصور انوری تلاش‌های زیادی برای نوشتن این کتاب به خرج داده است، اما در مسیر انتشار و حمایت از این کتاب، کارشکنی‌های زیادی رخ‌داده است. متأسفانه برای یک نویسنده در این شهر که سرمایه‌ای بزرگ به شمار می‌آید، به‌اندازه یک مدیر که قرار است چند سال مدیریت کند و برود، ارزش قائل نمی‌شوند. قراردادهای مالی که با نویسندگان می‌بندند هم جای گریستن دارد."
وی افزود: "امروز ما در این استان و کشور استعدادهای زیادی داریم، اما به‌محض این که حرف از صرف هزینه می‌شود، بسیاری خود را کنار می‌کشند و آن استعداد را به حال خودش رها می‌کنند."

 آن‌چه از دستم برمی‌آمد انجام دادم
منصور انوری، نویسنده کتاب «جاده جنگ»، در پایان این مراسم گفت: "بنده چند ماهی است که به‌شدت مریض‌احوالم و به احترام دوستانی که امروز در این محل جمع شده‌اند، آمدم. در حوزه داستان و رمان آنچه از دست بنده برمی‌آمد انجام دادم و از همه تشکر می‌کنم."
در پایان این مراسم با اهدای لوح تقدیر از تلاش‌های این نویسنده صاحب‌نام خراسانی تقدیر شد.