خراسان/ روز جهانی مهارت جوانان که هدفش تجهیز آن‌ها به ترفندهایی برای اشتغال، کار شایسته و کارآفرینی است، بهانه‌ای شد تا از اصلی‌ترین مهارت‌های این زمینه بگوییم.

اشتغال یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های جوانان امروزی و خانواده‌های‌شان است. فردا یعنی 15 جولای روز جهانی مهارت جوانان است. هدف از نام‌گذاری این روز، تجلیل از اهمیت استراتژیک تجهیز جوانان به مهارت‌هایی برای اشتغال، کار شایسته و کارآفرینی عنوان شده است. در ادامه به اصلی‌ترین مهارت‌هایی که جوانان برای اشتغال و کارآفرینی باید یاد بگیرند، اشاره خواهد شد.

1 ایجاد اشتغال فردی
کارآفرینی مهارتی مهم برای جوانان امروزی است. دنیای مشاغل از 70، 80 سال پیش به شدت تغییر کرده است. زمانی پسر پیشه پدر را پی می‌گرفت و دختر از مادر خانه‌داری می‌آموخت. مشاغل هم محدود به کشاورزی، دامداری، آهنگری، نجاری، مغازه‌داری و ... بود. بعدها با گسترش شهرنشینی و نظام اداری، بیشتر افراد کارمند دولت شدند. معلم، نظامی، کارمند بانک، ثبت احوال و ... . در این دوران مشاغل تخصصی مثل مهندس، وکیل و ... خیلی گسترش نداشت اما در 10 یا 15 سال اخیر به‌خاطر تغییرات اجتماعی،اقتصادی وتکنولوژی دوباره همه چیز تغییر کرده است. دیگر چیزی به عنوان استخدام تقریبا وجود ندارد. دولت در حال کوچک‌سازی است و کارخانجات بزرگ مثل ذوب‌آهن و فولاد دیگر اشباع شده‌اند. دنیای دیجیتال هم فضای کسب‌و‌کار را دگرگون کرده است. در این فضا، مهارت کارآفرینی و ایجاد اشتغال فردی ضروری است. متاسفانه نظام آموزشی ما در مدارس و دانشگاه‌ها هنوز طبق مفاهیم شغلی 50 سال قبل اقدام به آموزش می‌کنند و جای خالی مهارت‌آموزی به شدت حس می‌شود. در این سال‌ها سازمان فنی‌و‌حرفه‌ای به تنهایی سعی کرده این کمبود را با ارائه آموزش‌های مهارت محور مثل آشپزی، آرایشگری، نجاری، برق، مکانیک خودرو و ... پر کند اما خلأ مهارت‌های پایه شغلی همچنان حس می‌شود.
2 مهارت‌های پایه شغلی
یادگیری مهارت‌های پایه شغلی برای همه افراد لازم و ضروری هستند. مهم ترین این مهارت‌ها شامل سواد مالی، نحوه مدیریت مالی کسب‌وکار، آشنایی با نظام بانکی، مالیات، تامین اجتماعی، حسابداری، قیمت تمام شده خدمات و ... می‌شود. بسیاری از کسانی که مشاغل حرفه‌ای شخصی دارند، مثل آرایشگاه و تعمیرگاه خودرو در این سال‌ها به خاطر ناآشنایی با قوانین مالیاتی مشمول جریمه فرار از مالیات شده‌اند، در حالی که طرف قصد فرار مالیاتی نداشته و فقط از نحوه تنظیم اظهارنامه مالیاتی و زمان آن بی اطلاع بوده است.
3 بازارشناسی و نحوه تبلیغ
مهارت بعدی، بازارشناسی است؛ یعنی بازار هدف خدمات و محصولات ما دقیقا چه کسانی هستند؟ با چه مشخصات اجتماعی اقتصادی؟ نحوه تبلیغ و دسترسی ما به مشتریان بالقوه کدام است؟ زمانی صاحبان کسب و کارها با پخش تراکت به تبلیغ می‌پرداختند اما سال‌هاست که این شیوه تبلیغ فراگیر بودن داشتن جامعه هدف مشخص دیگر کارآمد نیست. زمان انحصار خدمات هم گذشته است، زمانی در یک شهر تعداد کسانی که خدماتی را ارائه می‌دادند بسیار محدود بود اما الان در هر تخصص و شغلی تعداد بسیار بالاست و رقابت سنگین، پس باید آگاهانه تبلیغ کرد.
4 خلاقیت در کسب‌و‌کار
مهارت پایه بعدی، مهارت خلاقیت است. دیگر ارائه خدمات سنتی و قدیمی برای نسل جدید جذابیتی ندارد. هر کسی باید بتواند در حرفه خود تغییراتی ایجاد کند تا بتواند در رقابت باقی بماند.
5 کار گروهی و تیم‌سازی
کار تیمی و تیم سازی، مهارت بعدی است. دیگر هیچ فردی نمی‌تواند تمام کارها را خودش انجام دهد.  ایجاد همکاری با دیگران بسیار مهم و اساسی است. باید بتوانیم از ظرفیت دیگران در ارتقای شغلی خود استفاده کنیم.
6 آشنایی با کاربردهای شبکه‌های‌اجتماعی
مهارت آشنایی با شبکه‌های اجتماعی و کاربردهایش هم در این زمانه به شدت اهمیت دارد. بیشتر افراد در فضای‌مجازی دنبال خدمات مورد نیاز خود هستند. حتی خدمات سوپرمارکتی هم به دنیای مجازی وارد شده و تبدیل رقیبی جدی برای سوپرمارکت‌های محلی شده است.
7 کارآفرینی
در آخر، خود مهارت کارآفرینی هم باید مورد توجه قرار بگیرد. بیشتر افراد فکر می‌کنند ایجاد شغل مساوی با کارآفرینی است در حالی ‌که تاسیس یک کسب‌وکار شخصی به معنای کارآفرینی نیست. کارآفرینی به ارائه یک محصول یا خدمات جدید اطلاق می‌شود. یعنی اگر شما مهارت آرایشگری، تعمیر خودرو، نجاری و ... دارید و یک کسب‌وکار برای خود یا چند نفر دیگر ایجاد کرده‌اید، کارآفرین محسوب نمی‌شوید. شما ایجاد اشتغال کرده‌اید. اگر بتوانیم یک نیاز پنهان جامعه را شناسایی و خدمات یا محصولی  راکه در کشور وجود ندارد   ارائه کنیم، مشمول کارآفرینی می‌شود. تاکسی‌های اینترنتی یک نمونه بارز کارآفرینی در ایران هستند. کارآفرینی باید در زمینه تخصصی فرد اتفاق بیفتد. یعنی فردی با تجربه شغلی خود، خلأ یک نوع محصول یا خدمات را احساس   و اقدام به ارائه آن می‌کند. در ایران، بومی‌سازی کسب‌و‌کارهای خارجی هم هست. یعنی یک فرصت مضاعف برای نمونه‌برداری از کسب و کارهای خارجی فراهم است.

نویسنده : دکتر مهدی سودآوری | ‌ روان‌شناس و مدرس دانشگاه