دنیای اقتصاد/ زمزمه‌های جنگ تجاری بار دیگر بین دو قدرت اقتصادی بزرگ جهان، غرب و چین، به گوش می‌رسد. این بار اما، میدان نبرد نه فولاد و نفت، که عرصه نوظهور و آینده‌دار خودروهای برقی است. در ماه مه، ایالات متحده به عنوان بخشی از اقدامات خود علیه فناوری چین، تعرفه سنگین ۱۰۰ درصدی را بر واردات خودروهای برقی چینی وضع کرد. این اقدام، گامی بلند در جهت تشدید تنش‌ها بین دو کشور محسوب می‌شود و زنگ خطر را برای آینده‌ این صنعت نوپا به صدا درآورده است.

براساس گزارشی از اکونومیست، تنش‌ها میان غرب و چین بر سر تسلط بر بازار خودروهای برقی بالا گرفته است و به نظر می‌رسد این میدان، شاهد جبهه‌گیری‌های جدیدی باشد. در ابتدای ماه ژوئیه، کانادا پرچمدار نارضایتی از چین شد و با صدور بیانیه‌ای به بررسی آنچه «رویه‌های تجاری ناعادلانه چین» در این صنعت می‌نامد، پرداخت. این اقدام کانادا، گامی دیگر در راستای اعمال فشار بر چین و نشان‌دهنده‌ نارضایتی فزاینده‌ کشورهای غربی از سیاست‌های تجاری این کشور در قبال صنعت خودروهای برقی است. تنها سه روز پس از اقدام کانادا، اتحادیه اروپا نیز به این جبهه پیوست و تعرفه‌های موقتی را تا سقف ۳۷.۶درصد بر خودروهای برقی چینی وضع کرد.

خودروسازان غربی که در چین تجارت گسترده‌ای دارند، در هراس از گرفتار شدن در جنگ تجاری میان دو قدرت بزرگ جهان، چین و آمریکا، به سر می‌برند. این غول‌های صنعتی که پیش از این نیز طعم تلخ این درگیری فزاینده را چشیده‌اند، بار دیگر در معرض تهدیدهای جدید قرار گرفته‌اند. ادارات دولتی چین تحت فشار هستند تا نرم‌افزار و سخت‌افزار ساخت شرکت‌های آمریکایی مانند آی‌بی‌ام، مایکروسافت و اوراکل را به بهانه‌ حفظ امنیت ملی از سیستم‌های خود حذف کنند. این اقدام، نگرانی‌های زیادی را در میان خودروسازان غربی که به طور گسترده از این محصولات در عملیات خود استفاده می‌کنند، به وجود آورده است. علاوه بر این، به برخی از مقامات دولتی چین دستور داده شده که از خرید گوشی‌های آیفون اپل خودداری کنند. این دستورالعمل، سیگنالی نگران‌کننده از افزایش تنش‌ها بین چین و ایالات متحده در حوزه فناوری است و می‌تواند پیامدهای منفی برای شرکت‌هایی مانند اپل داشته باشد که به طور قابل‌توجهی به بازار چین وابسته هستند.

جنگ تعرفه‌های خودروهای برقی بین چین و آمریکا، صحنه‌ای داغ را برای رقابت میان غول‌های این صنعت، به‌خصوص تسلا، خودروساز پیشگام آمریکایی و بی‌وای‌دی، رقیب قدرتمند چینی، به وجود آورده است. در‌حالی‌که بسیاری تسلا را هدف آشکار این درگیری می‌دانستند و پیش‌بینی می‌کردند که ضربه‌های سختی را متحمل خواهد شد، اما شواهد خلاف این را نشان می‌دهد. تسلا که به طور گسترده در چین حضور دارد، در‌حال‌حاضر در حال رقابت نفس‌گیر با بی‌وای‌دی برای تصاحب عنوان برترین سازنده‌ خودروهای برقی در جهان است. با وجود تشدید جنگ تعرفه‌ای، به نظر می‌رسد تسلا نه‌تنها تسلیم این میدان نشده، بلکه در حال کسب پیروزی‌های پیاپی در این کشور است.

تسلا در سرزمین اژدها
در ماه آوریل، خبر توافق ایلان ماسک، مدیرعامل تسلا، با یک شرکت نقشه‌برداری محلی برای استفاده از داده‌های نقشه‌ای در سیستم جدید خودران این شرکت، در رسانه‌ها بازتاب گسترده‌ای داشت. این اتفاق، گامی مهم در جهت پیشرفت فناوری رانندگی خودکار تسلا در چین محسوب می‌شد. اما پیچیدگی‌های رابطه تسلا با چین به همین‌جا ختم نشد. در‌حالی‌که برخی گزارش‌ها از ممنوعیت فعالیت تسلا در مکان‌های حساس به دلیل نگرانی‌های امنیتی مرتبط با جمع‌آوری اطلاعات توسط سنسورهای این خودروها حکایت داشت، در ماه ژوئن، تسلا مجوز آزمایش سیستم رانندگی خودکار خود را در شهر شانگهای دریافت کرد. اوج این تناقضات، در ماه ژوئیه رقم خورد. دولت استان جیانگسو، تسلا را به طور رسمی به فهرست تامین‌کنندگان مجاز خود اضافه کرد. این اقدام به منزله اعطای مجوز خرید تسلا به ادارات دولتی و نهادهای حزب کمونیست در این استان و همچنین قرار دادن تسلا در جایگاهی مشابه با یک کسب‌وکار محلی بود.

چرا تسلا شکست‌ناپذیر به نظر می‌رسد؟ دلایل این موضوع کاملا مشخص نیست. احتمالا دیدار ایلان ماسک با لی چیانگ، نخست‌وزیر چین، در آوریل گذشته در پکن، نقشی در این امر داشته است. ممکن است در این دیدار ماسک توانسته باشد لی چیانگ را متقاعد کند که خودروهای تسلا هیچ خطری برای امنیت ملی چین ندارند. برخی از افراد نزدیک به کارخانه تسلا در شانگهای معتقدند که موفقیت‌های اخیر این شرکت ممکن است به روابط نزدیک ایلان ماسک با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، مرتبط باشد.

برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که ماسک در صورت پیروزی ترامپ، به عنوان مشاور او در کاخ سفید فعالیت خواهد کرد. در این صورت، ممکن است ماسک از نفوذ خود برای متقاعد کردن رئیس‌جمهور چین به منظور تعدیل موضع خود در قبال تسلا استفاده کند. در‌حالی‌که برخی گمانه‌زنی‌های مبتنی بر تئوری توطئه‌ پیرامون موفقیت تسلا در چین وجود دارد، توضیحی ساده‌تر و منطقی‌تر نیز برای این موضوع قابل ارائه است. دولت چین در موقعیتی بغرنج قرار گرفته است. از یک سو، باید در برابر فشارهای خارجی مبنی بر پرداخت یارانه به شرکت‌های چینی برای تسلط بر بازار، قاطعانه عمل کند. از سوی دیگر، با توجه به کند شدن رشد اقتصادی، تمایل دارد که درها به روی سرمایه‌گذاری خارجی باز بماند و از آن استقبال می‌کند. در این راستا، سرکوب یکی از برجسته‌ترین سرمایه‌گذاران خارجی، سیگنالی اشتباه به سرمایه‌گذاران دیگر ارسال می‌کند.

با توجه به تنش‌های موجود بین آمریکا و چین، احتمالا دولت چین به جای اقدامات تهاجمی، به دنبال واکنشی حساب‌شده‌تر باشد. یکی از سناریوهای محتمل، افزایش محدودیت‌های صادراتی به عنوان ابزاری برای مقابله با اقدامات مشابه آمریکاست. چین پیش از این صادرات گالیم و ژرمانیم، دو ماده معدنی ضروری برای تولید انواع لوازم الکترونیکی از جمله خودروهای برقی را محدود کرده بود. این ماده معدنی عمدتا توسط شرکت‌های چینی استخراج می‌شود. احتمالا چین لیست اقلام صادراتی تحت کنترل خود را در زمینه‌هایی که شرکت‌های غربی به مالکیت معنوی چین وابسته هستند، به‌روزرسانی خواهد کرد. در دسامبر گذشته، لیدار (یک فناوری لیزری شبیه رادار که در حسگرهای خودروهای خودران کاربرد دارد) به همراه نوآوری‌هایی در زمینه ویرایش ژن و زیست‌شناسی مصنوعی، به این لیست اضافه شد. باید منتظر اقدامات مشابه بیشتری در این ماجرا باشیم.