اعتماد/متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشارش در آخرین خبر به معنای تایید آن نیست

دید کوتاه‌مدت جایگزین دید میان‌مدت و بلندمدت شده است

ندا  جعفری| هفته آخر اردیبهشت ماه نیز برای بورس با روز پرعرضه‌ای آغاز شد و فشار برای فروش سهام از دقایق نخستین معاملات مشهود بود. شاخص کل بورس در هفته منتهی به 22 اردیبهشت ماه در مجموع با بیش از ۹،۵درصد افت نسبت به هفته پیشین از سطح 2 میلیون و ۵۱۸ هزار و ۳۳۱ واحدی در ابتدای هفته به سطح 2 میلیون و ۲۲۷ هزار و ۷۱۷ واحدی در انتهای هفته رسیده بود. اما در ادامه هفته سرخی که برای بورس رقم خورد، دیروز هم اکثر گروه‌ها و نمادها در محدوده‌های منفی دامنه نوسان یا صف فروش معامله شدند، به گونه‌ای که شاخص کل بورس طی معاملات دیروز با ثبت کاهش ۲،۸درصدی، به محدوده ۲،۲۱۴ میلیون واحدی رسید. این رقم فاصله زیادی تا برگشت به سقف سال ۹۹ ندارد. در ادامه خروج پول‌های سنگین از سمت کدهای حقیقی نیز دیروز ۳۷۸۴ میلیارد تومان سرمایه خُرد از بازار خارج شد. از ابتدای هفته گذشته تا به امروز، نزدیک به ۱۷ هزار میلیارد تومان سرمایه از چرخه معاملات سهام خارج شده و این سوال را مطرح کرده که چرا چنین اتفاقی در بورس افتاده و اصولا مقصد این پول‌ها کجاست؟ برخی استراحت قیمت سهام پس از رشدهای پرشتاب سه ماهه اخیر و افزایش ارتفاع بیش از ۶۰درصدی نماگر اصلی بازار سهام را دلیل اصلی این روند نزولی عنوان کردند و برخی نیز دستکاری‌های ناظر را دلیل شکل‌گیری سومین سقوط تاریخی شاخص کل بورس تهران دانستند و از جلسه اخیر سازمان بورس با نهادهای مالی سخن گفته و شایعه فروش اجباری سهام را مطرح می‌کنند.

کارشناسان این حوزه بر این باورند که ترس سهامداران در زمان افت شاخص بورس نشان از آن دارد که دید کوتاه‌مدت جایگزین دید میان‌مدت و بلندمدت شده است و سازمان بورس باید در بازاری که چنین وضعیتی فعال است، مکانیسم‌های کنترلی و حمایتی را به صورت خودکار وارد مدار کند تا سهامداران خرد از وضعیت بازار اطمینان یابند. بنابراین به نظر می‌رسد سهامداران در هراس هستند و همین هراس آنها را به رفتار هیجانی می‌کشاند. به عبارت دیگر ریشه رفتار هیجانی معامله‌گران در واقعیت‌های اقتصادی است. اگر اقتصاد ایران در وضعیت باثباتی قرار داشت شاهد رفتار هیجانی و شکل گرفتن صف‌های فروش نبودیم.

البته برخی کارشناسان معتقدند پس از چند جهش بزرگ شاخص، انتظار تعدیل در شاخص کل در سطح چند هزار واحدی می‌رفت. اما در هر حال ارزش ذاتی سهام شرکت‌ها و ارزندگی آنها در سطحی است که مانع ریزش بیشتر شاخص می‌شوند. بنابراین شاخص ممکن است تا کانال 2.1 میلیونی ریزش کند اما پس از آن بار دیگر بالا خواهد آمد. در مقابل بدبین‌ها به موج بزرگ عرضه در بازار و خروج پول توجه دارند و معتقدند معامله‌گران رفتار هیجانی دارند و با ریزش‌های هفته پیش، گروه دیگری نیز به فروشندگان اضافه خواهند شد.

حسین ایزدی، کارشناس بازار سرمایه در این باره به «اعتماد» گفت: بالا رفتن شاخص بورس در ماه‌های گذشته بسیار هیجانی بود و یک باره اتفاق افتاد و اگر هم قرار بود سیاستی در پیش گرفته شود باید در زمان بالا رفتن شاخص‌ها این سیاست اتخاذ می‌شد اما متاسفانه به دلیل اینکه مدیران بورسی رشد شاخص‌ها را نشانه توانمندی‌های خود می‌دانند هیچ اقدامی در آن زمان انجام نمی‌دهند و در نتیجه شاهد این ریزش‌ها هم می‌شویم.

دلیل رشد شاخص‌ها چه بود؟
این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان کرد: شاخص بورس تا 2 میلیون و 600 هزار واحد هم رشد کرد که یکی از دلایل آن از سرگیری ارتباط ایران با عربستان بود که این اتفاق هم قبل از عید افتاد اما هنوز دو ماه از سال نگذشته ریزش‌ها شروع شدند، چراکه بالا رفتن‌های بورس بدون هیچ دلیل منطقی رخ داده بود و سوال اصلی این است که چه اتفاقی افتاده که تا این میزان شاخص‌ها بالا رفتند؟ جز اینکه برخی‌ها ارزش جایگزینی می‌زنند.
او ادامه داد: با نگاهی به سود شرکت‌ها می‌توان متوجه شد سود آنها چندان تغییری نداشته و کارایی‌ها هم همچنان پایین است و وضعیت چندان خوبی هم ندارند و هزینه‌های‌شان هم بالا رفته و وضعیت فروش‌های‌شان هم نامشخص است و همه این عوامل باعث شده که آینده شرکت‌ها در هاله‌ای از ابهام بماند و اصلا چشم‌انداز رشدی برای شرکت‌ها هم نمی‌توان متصور بود، زیرا چنین جوی در اقتصاد وجود ندارد.

آیا صندوق تثبیت بازار کمکی می‌کند؟
ایزدی با اشاره به نقش صندوق‌های تثبیت بازار در شرایط حساس بورس خاطرنشان کرد: این صندوق باید جلوی این ریزش‌ها را بگیرد اما به نظر می‌رسد این موضوع شدنی نباشد، چراکه امروز بسیاری از حقوقی‌ها فروشنده هستند و صندوق تثبیت بازار هم حدود 1400 تا 1500 میلیارد تومان می‌تواند به بورس کمک کند این درحالی است که تنها در روز گذشته بیش از 3 هزار و 700 میلیارد تومان از بورس خارج شد و این مساله نشان می‌دهد که این صندوق هم توان جلوگیری از این حجم ریزش در بازار را ندارد.
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه گفت: آنچه در بازار سرمایه و سایر بازارها حائز اهمیت است حل مسائل سیاسی است و نه اقتصادی و در صورتی که مشکلات سیاسی کشور برطرف شود و ارتباطات با سایر کشورها گسترش پیدا کند و سیاست خارجی بهبود پیدا کند آن زمان نه تنها بورس بلکه همه بازارها شرایط بهتری پیدا می‌کنند و اصلا نیاز به صندوق تثبیت بازار برای حمایت از بازار هم نخواهد بود.

رقیب اصلی بورس کدام بازار است؟
ایزدی در پاسخ به این پرسش که منابع خارج شده از بورس به کدام سمت می‌روند و در کدام بازارها فشار تقاضا را بالا می‌برد، افزود: سهل‌ترین بازار برای سرمایه‌گذاری پس از بورس بازار سکه و ارز است اما اگر منابع بیشتری باشد بازار مسکن هم بازار مناسبی برای سرمایه‌گذاری است.
او با بیان اینکه هیچ سیگنال مثبتی برای رشدهای بالا در بورس دیده نمی‌شود، خاطرنشان کرد: باتوجه به اینکه رییس کل بانک مرکزی خواستار ممنوعیت اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی شده بود پس از آن شاهد یک جو مثبت در بازار بودیم اما بنده معتقدم باز هم ریزش‌ها در بورس ادامه خواهد داشت و حتی شاخص‌ها تا زیر 2 میلیون واحد هم خواهند آمد.
ایزدی گفت: دولت در این شرایط از این نوسانات بیشترین سود را می‌برد و حتی اگر منابع از بورس خارج شود و به سمت دلار و سکه برود باز هم فروشنده اصلی این کالاها دولت خواهد بود و می‌تواند ارز و سکه را با نرخ‌های بالاتری به فروش برساند و  باز هم ضرر اصلی را مردم می‌بینند.