خراسان/ افزایش دمای هوا در بسیاری از شهرهای کشور به بالاترین حد ممکن خود در چند سال اخیر رسیده؛ آیا واقعا گرما بر سلامت‌روان تاثیر دارد و باعث افزایش خشونت می‌شود؟
آن‌طور که هواشناسی کشور پیش‌بینی کرده، شنبه و یک شنبه این هفته شاهد اوج گرمای هوا در شهرهای مختلف خواهیم بود و داغ‌ترین روزهای سال را در پیش رو داریم. علاوه بر ضرورت حفظ سلامت جسمی در این روزها با نوشیدن آب کافی و ...، یکی از دغدغه‌های رایج مردم درباره تاثیرات افزایش دمای هوا بر سلامت روان‌شان است. اما آیا واقعا گرما بر سلامت روان تاثیر دارد؟
نویسنده : دکتر مهدی سودآوری | ‌ روان شناس و مدرس دانشگاه
   گرما باعث بی‌حوصلگی شدید می‌شود
در پاسخ به سوالی درباره تاثیرات گرما بر روان باید بگوییم که در کوتاه مدت، گرما باعث بی‌حوصلگی شدید می‌شود. وقتی در معرض گرما هستیم، بدن برای خنک شدن، بیشتر تعریق می‌کند و همراه با عرق،  املاح ضروری برای بدن و مخصوصا سیستم عصبی دفع می‌شود. دفع املاح ضروری، باعث ایجاد تنش در بدن و در حالت شدید منجر به گرمازدگی و حتی مرگ می‌شود. در این شرایط نوشیدن آب خنک کار درستی نیست چون به بدن شوک وارد می‌کند. در این مواقع، دمای درون بدن به شدت کاهش پیدا کرده ولی بیرون داغ است. بنابراین نوشیدن آب خیلی سرد تعریق را کم می کند و دفع گرما کمتر و احتمال گرمازدگی بیشتر می‌شود. نوشیدن دوغ کمی خنک، شربت خاکشیر، تخم شربتی و ... بسیار مفید است تا همزمان با آب بدن، املاح لازم هم به بدن وارد شود.
  چرا در گرما، پرخاشگر می‌شویم؟
همان‌طور که گفته شد، کاهش املاح ضروری و تنش گرمایی به سیستم روان به شدت فشار وارد می‌کند.  در نتیجه این تنش که به راحتی قابل پاسخ نیست، یعنی نمی‌شود سریع خنک شد، باعث ایجاد حس ناکامی و در نتیجه پرخاشگری می‌شود. همیشه در روزهای داغ، میزان نزاع و قتل افزایش پیدا می‌کند چون گرما باعث کاهش شدید تحمل و صبر می‌شود. در نتیجه احتمال دعوای زوجین، نزاع خیابانی یا حتی قتل بیشتر می‌شود.
  گرما اثر بلندمدت بر روان ندارد اما ...
گرما تاثیر خاصی بر سلامت‌روان کلی آدم ندارد، چون گذراست. چند روز هوا گرم می‌شود و دوباره به حالت عادی بر می‌گردد. بنابراین خود گرما اثر بلند مدت بر سلامت‌روان ندارد اما رفتارهایی که تحت تنش گرمایی انجام می‌دهیم ممکن است اثرات بلند مدت داشته باشد. مثلا فردی که در گرما بیرون از خانه مشغول کار بوده و بعد در ترافیک به خانه برگشته، کاملا مستعد اعمال خشونت کلامی و فیزیکی نسبت به خانواده قرار دارد. بنابراین اگر محرکی در خانه پیش آید ممکن است به دعوای شدیدی منجر شود که در حالت عادی امکان‌پذیر نبود.
  استرسی‌شدن به‌دلیل تعویق کارها ناشی از گرما 
در این روزهای بی‌حوصلگی، ممکن است کارهای ‌مان را به ‌تعویق بیندازیم که همین مسئله باعث استرس می‌شود. برای حل مشکل ابتدا لازم است دلیل این پشت‌گوش انداختن را پیدا کنیم. ما گاهی به این دلیل کارها را به ‌تعویق می‌اندازیم که از نتیجه‌شان می‌ترسیم. در این ‌صورت بهترین راه، مواجهه با این موضوع است که نتیجه مثبت و منفی کارها را در نظر نگیریم. همه ما گاهی در زندگی دنبال پیشرفت هستیم اما همیشه مسئله ما پیشرفت نیست؛ گاهی بهترینِ خودمان بودن کافی است. در روزهای دشوار، بهترین خود بودن، اساسی‎ترین کاری است که می‌توانیم انجام بدهیم.
  این روزها به پروپای دیگران نپیچید!
در این روزهای داغ حواس‌مان باشد که همه کلافه هستند. موقع رانندگی بوق زدن بی‌مورد یا عجله برای برگشت به خانه و ... می‌تواند به درگیری و بحث منجر شود. بهتر است کمی بیشتر حال همدیگر را درک و یک سری اصول را رعایت کنیم. گرما برای همه کلافه‌کننده است. به شوهرها هم توصیه می‌کنم حالا که خانم‌ها در این گرمای سوزان به علت پوشش بیشتر، به احتمال بالاتری در معرض کلافگی ناشی از گرما هستند، خیلی به پروپای آن‌ها نپیچند و صحبت درباره مسایل مناقشه برانگیز یا انتقاد را به زمان دیگری موکول کنند. خانم‌های محترم هم به یاد داشته باشید که مقصر گرما، همسر شما نیست و به همان اندازه که شما کلافه هستید، او هم کلافه است.
  راستی، حواس‌مان به مصرف برق هم باشد
در پایان هم یک خواهش دارم که در مصرف برق صرفه‌جویی کنیم تا برق خانگی و کسب‌وکارها قطع نشود که در صورت قطع برق و حذف کولرها، واقعا شرایط سخت‌تر و طاقت‌فرسا خواهد شد. البته باید به این نکته هم اشاره کرد که عوارض گفته شده برای گرما، بیشتر در مناطقی که عادت به گرمای شدید وجود ندارد رخ می‌دهد، وگرنه مردم خونگرم جنوب کشورمان که اقلیمی گرم دارند، معمولا و حتی در اوج گرما و خرماپزان، مهربان و باحوصله هستند. امیدوارم این موج گرمای شدید بدون حادثه خاصی برای همگان به اتمام برسد.