خراسان/ در روز جهانی تنبلی، نگاهی روان‌شناختی به پدیده فراگیر داشتیم و از چرایی دشواربودن کنارگذاشتن آن در زندگی گفتیم
تنبلی، پدیده‌ای است که تقریباً همه ما در زندگی‌مان با آن روبه‌رو شده‌ایم. از به تعویق انداختن تکالیف مدرسه تا اجتناب از انجام کارهای روزمره، تنبلی دراشکال مختلف و درهمه سنین دیده می‌شود. اما تنبلی از منظر روان‌شناسی چیست و چرا برخی از افراد به طور مداوم با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند؟ امروز یعنی 10 اوت، روز جهانی تنبلی است که بهانه‌ای می‌شود تا به یکی از رایج‌ترین تجربه‌های انسانی بپردازیم و نگاهی روان‌شناختی به این پدیده فراگیر داشته باشیم.
 تنبلی یعنی به تعویق انداختن عمدی کاری
در روان‌شناسی، تنبلی به معنای به تعویق انداختن عمدی کاری است که فرد می‌داند باید انجام دهد. این به تعویق انداختن اغلب با احساسات ناخوشایندی مانند اضطراب، گناه و ناکامی همراه است. تنبلی به تعویق انداختن کارها تا آخرین لحظه یا گذشتن از مهلت آن‌هاست. برخی از محققان تعلل را به عنوان «شکلی از شکست خودتنظیمی که با تاخیر غیرمنطقی وظایف به رغم پیامدهای بالقوه منفی مشخص می‌شود» تعریف می‌کنند. مهم نیست چقدر سازمان‌دهی شده و متعهد هستید، به احتمال زیاد متوجه شده‌اید که گاهی ساعت‌ها درگیر کارهای بی‌اهمیت(جروبحث با دیگران، تماشای زیاد تلویزیون، سرکشیدن طولانی در شبکه‌های اجتماعی و ...) هستید، در حالی که باید آن زمان را صرف کار، مدرسه یا پروژه‌هایتان می‌کردید.
 چرا برخی افراد تنبل هستند؟
دلایل تنبلی بسیار متنوع است و می‌تواند ترکیبی از عوامل روانی، اجتماعی و حتی بیولوژیکی باشد. این عوامل باعث می‌شوند تا فرد درشکست دادن این پدیده نامناسب و فراگیر شکست بخورد و نتواند به کارهای روزمره‌اش در زمان مشخص‌شده، سروسامان بدهد. برخی از مهم‌ترین دلایل تنبلی افراد عبارتند از:
1 ترس از شکست| برخی افراد از این که نتوانند کاری را به خوبی انجام دهند می‌ترسند و به همین دلیل آن را به تعویق می‌اندازند.
2 کمال‌گرایی| افراد کمال‌گرا اغلب از ترس این که کارشان به اندازه کافی خوب نباشد، از شروع آن اجتناب می‌کنند.
3 نداشتن انگیزه| فقدان هدف مشخص و انگیزه قوی می‌تواند باعث شود که افراد به انجام کارهای خود بی‌میل شوند.
4 خستگی و فرسودگی| خستگی مزمن و فرسودگی جسمی و روانی می‌تواند توانایی فرد را برای انجام کارها کاهش دهد.
5 مشکلات مدیریت زمان| عدم توانایی در مدیریت زمان و اولویت‌بندی کارها هم می‌تواند منجر به تنبلی شود.
6 عوامل روانی| برخی اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب می‌توانند برانگیزه و توانایی فرد برای انجام کارها تأثیر بگذارند.
 چرا کنار گذاشتن تنبلی دشوار است؟
تنبلی یک عادت است و مانند هر عادت دیگری، تغییر آن زمان‌بر و نیازمند تلاش است. علاوه بر این، دلایل روان‌شناختی و اجتماعی که ذکر شد، می‌توانند کنار گذاشتن تنبلی را دشوارتر کنند. به همین دلیل که گاهی درمان تنبلی، به یک فرآیند چالش برانگیز تبدیل شده و فرد درمدیریت آن به مشکل برمی‌خورد.
راهکارهایی برای مقابله با تنبلی
تنبلی یک پدیده پیچیده است که دلایل متعددی دارد. با شناخت این دلایل و استفاده از راهکارهای مناسب، می‌توان برتنبلی غلبه کرد و به زندگی پربارتر و موفق‌تری دست یافت. روز جهانی تنبلی فرصتی است تا به خودمان یادآوری کنیم که تنبلی یک مشکل قابل حل است و با کمی تلاش می‌توانیم بر آن غلبه کنیم. در ادامه به راهکارهای مقابله با تنبلی خواهیم پرداخت.
1 تعیین اهداف کوچک و واقع‌بینانه| اهداف بزرگ و مبهم می‌توانند دلهره‌آور باشند. بهتر است اهداف خود را به بخش‌های کوچکتر و قابل مدیریت تقسیم کنید.
2 ایجاد برنامه روزانه| داشتن یک برنامه روزانه مشخص و پیروی از آن می‌تواند به شما کمک کند تا کارهای خود را سازماندهی کرده و از تعویق انداختن آن‌ها جلوگیری کنید.
3 ایجاد محیط کار مناسب| یک محیط کار تمیز، منظم و بدون حواس‌پرتی می‌تواند به شما کمک کند تا تمرکز کرده و کارهای خود را به طور مؤثر انجام دهید.
4جایزه دادن به خود| پس از انجام هر کار، به خود پاداش دهید. این کار می‌تواند انگیزه شما را افزایش دهد. همان طور که مطرح شده بود، یکی از دلایل تنبلی افراد، همین نداشتن انگیزه است.
5 کمک گرفتن از دیگران| اگر تنبلی شما به یک مشکل جدی تبدیل شده است، از دوستان، خانواده یا یک متخصص روان‌شناسی کمک بگیرید تا بدون از دست‌دادن زمان و با درمان این اختلال، شاهد موفقیت‌های بیشترتان در زندگی باشید.

نویسنده : دکتر نجمه عابدی‌شرق | ‌ روان‌شناس بالینی