جمعه 30 شهریور 1403 - 18:19
رقص رباعیات شاعر نیشابوری در بوشهر
ایسنا/ رباعیات پُرشور شاعر شوریده قرن ششم، جور و جفای زمانه را شناخته و هستی را با همه داشتهها و نداشتههایش به نقد میکشد. تا جایی که اشعار پُرمغزش فرسنگها دور از زادگاهش راهی جنوبیترین نقاط کشور و دمساز مردمان رنج کشیدهای میشود که تا پیش از ورود رباعیات خیام، فقط غم را به دلیل داشتن شاعران دوبیتیسرایی چون فایز و مفتون در آئینهای گروهی با نوایی حزین در شروههای دشتی راه داده بودند، بوشهریها این بار به استقبال رباعیات شاعری میرفتند که آنها را به شاد زیستن در خاکی که انسان دیر یا زود به آن بازمیگشت، دعوت میکرد.
سابقه خیام خوانی یا همان "خیامی" در بوشهر مشخص نیست اما پای ثابت بزمهای شبانگاهی در این شهر و ترکیبی جذاب از ادبیات، موسیقی و هنر است که روزگاری در جشنهایی چون حنابندان، ختنهسران، شبنشینیها و محافل خصوصی برگزار میشود اما امروزه نوای آن را میتوان از کوچهپسکوچهها و کافههای دنج شهر شنید.
رباعیات خیام نیشابوری چنان بر روح و جان مردم این خطه نفوذ کرده است که بعید است بوشهری باشی و حداقل یکی از رباعیات خیام را از بر نباشی.
آرش نادی، پژوهشگر، موسیقیدان و خواننده در گفتوگو با ایسنا در خصوص علت راهیابی شاعری نیشابوری به محافل بزم مردم استان بوشهر میگوید: خیام نیشابوری از شاعران بزرگ و صاحب تفکر کشور ما است و برای چنین شاعری که رباعیاتش نه رویکردی اخلاقی و عرفانی بلکه رویکردی فلسفی دارد، نمیتوان مرزی در نظر گرفت.
پیام بیشتر رباعیات خیام غنیمت شمردن دَم است
او ادامه میدهد: فضای فکری و پیام بیشتر رباعیات خیام غنیمت شمردن دَم، در لحظه زندگی کردن، از گذشته صحبت نکردن و به آینده خوشبین بودن، است، همین بینش مشترک و قرابت تفکر میان شاعر نیشابوری و مردم استان بوشهر سبب ورود رباعیات خیام در موسیقی محفلی ساکنان خلیجفارس شده. ذات این محافل و حضور افراد در آنها برای شادی و غم گذشته و ترس از آینده را به دل راه ندادن، است.
به گفته این موسیقیدان، نوای اشعار شاعران دیگری همچون رباعیات حافظ و ابوسعید ابوالخیر نیز در محافل استان بوشهر شنیده میشود اما نقش هیچکدام به اندازه اشعار دانشمند، فیلسوف و شاعر نامی قرن ششم پُررنگ نیست.
نادی، خیام را شاعر گمشدهای برای بوشهرها میداند و عنوان میکند: استفاده و ورود رباعیات این شاعر نامی به موسیقی محفلی استان بوشهر مورد استقبال گستردهای قرار گرفت و همین موضوع سبب نشر آن در نقاط مختلف استان شد. تا جایی که ما حتی در نیشابور که زادگاه این شاعر است هم چنین آوازی را نمیشنویم.
خیام خوانی در گذر زمان
به گزارش ایسنا، در سالهای نه چندان دور خیام خوانی فقط در کافهها و قهوهخانههای بوشهر و یا در بزمهای شادی و شبنشینیهای دوستانه اجرا میشد. امروزه اما تلاش هنرمندان برای حفظ و نشر این موسیقی فولکوریک استان بوشهر، سبب شده علاوه بر ثبت در فهرست آثار معنوی ایران، بر روی صحنههای بزرگ ارکسترال نیز برود.
او با بیان اینکه خیامخوانی اکنون به شیوه سابق و اصیل اجرا نمیشود، میگوید: در قدیم اجرای این نوع موسیقی در بزمها و حیاط خانهها اجرا میشد اکنون اما اجرای خیامخوانی در قهوهخانهها و کافهها صورت میگیرد و از ماهیت محفلی خارج شده است.
به گزارش ایسنا، «نیجفتی» و «فلوت» سازهایی هستند که اکنون در خیام خوانی به همراه سازهای کوبهای مورد استفاده قرار میگیرند.چند خواننده نیز به در مراسم خیام خوانی حضور دارند. در ابتدا مراسم، نوازنده قطعه «حاجیونی» را مینوازد، سپس خواننده وارد و آوازی مشابه «بیات ترک» را اجرا میکند. جفتیزن نیز با همراهی ضرب و فلوت، ملودی پرشور و هیجان «شِکی» را اجرا میکند.
این پژوهشگر یادآور میشود: خیامخوانی در محافل و شبنشینیهای بوشهریها که از سوی بزرگان و صاحب تفکران خوانده و با ساز فلوت، ضرب و شَپ (دست زدن) حاضرین اجرا میشده است، سابقه دیرینه دارد اما راهیابی نوای خیام در کوچه پس کوچههای بوشهر که با نی جُفتی و یا حتی با عود اجرا میشود، قدمت زیادی ندارد.
نادی معتقد است که در محتوای اشعار خیام یک طرب نهفته وجود دارد و انسان را به در لحظه زندگی کردن دعوت و به لذت بردن از لحظه دعوت میکند، از این رو نمیشد که آن را با آواز و لحن سنگین خواند، پس طبیعی است که ریتم این موسیقی شاد باشد. البته این نوع اجرا در طول زمان پالایش شده، آزمون و خطاها را پشت سر گذاشته و اکنون این چنین به دست ما رسیده است.
یزلههای بوشهری چاشنی خیامی شد
به گزاش ایسنا، برای گرمتر شدن مجلس خیامی نیز از یزلههای بوشهری کمک میگیرند، اساس شکل گیری یزله را در جوامع کارگری به نام "موزیری" میشناسند. یزله در واقع نوعی قالب موسیقی حماسی رایج در جنوب کشور است که آن را به عنوان «عالی ترین تجلی احساسات و عواطف» مردم جنوب میدانند.
به گفته او، "یزلهخوانی" یکی از گونههای موسیقی شاد، اعتراضی و کاری است. این نوع موسیقی را بهطور معمول موزیریها (مزدورها، کسانی که در ازای مزد کار می کنند) میخواندند. در استان بوشهر موزیریها کارگران روی کشتی بودند که باتوجه به نبودن امکانات بندرگاهی و اسکلههای کم عمق، این کارگرها مجبور بودند به اوامر ارباب تمکین کنند و سوار بر تِشاله (نوعی شناور کوچک) شوند، خود را به لنگرگاه برسانند، بار را از آنجا تخلیه کنند و به اسکله بوشهر بیاورند.
این خواننده ادامه میدهد: باتوجه به نوع کار موزیریها و نیاز به هماهنگی میان این کارگرها نوعی آواز به نام یزله شکل گرفته که باتوجه با عامه پسند بودن این آواها به خیامخوانی بوشهری وارد شد. علت گرایش مردم به یزله این بوده است که صدای اعتراض خود را به واسطه شعر و آهنگ منتقل کنند.
نادی در خصوص چگونگی ورود یزلهخوانی و برخی فهلویات به خیامخوانی عنوان میکند: سلیقه خواننده و مجری برنامه در این یزلهخوانیها و فهلویات اتفاقی، برای تغییر فضا و تهویج حضار و شرکتکنندگان است. البته فهلویات در خیامخوانی جنبه طنز عامیانه دارد و نباید آن را با یزله یکی دانست.
او اضافه میکند: خیام خوانی به جزء آن قسمت یزله خوانی و پهلویات، مسلما نوعی از موسیقی ایرانی است و به موسیقی روحوضی نزدیک و شاید برگرفته از آن باشد.
پربیننده ترین
-
عکس مسی درآمد؛ آخرین توپ طلا با آرایشگر ویژه!
-
10 جایزه 5 میلیون تومانی برای کاربران آخرین خبر (مهلت شرکت در مسابقه تا 9 آذر تمدید شد.)
-
10 جایزه 5 میلیون تومانی برای کاربران آخرین خبر (مهلت شرکت در مسابقه تا 9 آذر تمدید شد.)
-
آخرین وضعیت راهها در چهارمین روز از سال جدید؛ محور چالوس از شنبه دوباره بسته میشود
-
زنده؛ بیرانوند در یک قدمی استقلال
-
"دنا پلاس اتومات" بخریم یا "تارا اتومات؟"/ مقایسه اختصاصی "آخرینخودرو" از دو خودروی پرطرفدار
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (16)
-
5 نشانه ضعیف شدن ریه ها و بهترین روش تقویت آن چیست؟
-
لندکروزر یا ۲۰۶؟ / مقایسه جالب "آخرینخودرو" به بهانه سخنان جنجالی میرسلیم
-
سپ، برترین شرکت در خاورمیانه شد
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (28)
-
ویدیو تست و بررسی فیدلیتی پرایم جدید در آخرین خودرو
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (14)
-
لحظه به لحظه با جدال پرسپولیس مقابل النصر
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (22)
-
یحیی مچ ساپینتو را خواباند / برد ارزشمند پرسپولیس در صدمین شهرآورد
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (19)
-
چالش/بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (11)
آخرین اخبار
-
تاج: تا پایان پاییز نواقص ورزشگاهها برطرف نشود، میزبانی در آسیا را از دست میدهیم
-
خاطره شوکر زدن امین زندگانی به الیکا عبدالرزاقی
-
ویدئوی معرفی وانت عجیب «فوتون واندر» در مشهد
-
انفجار مرگبار نارنجک دستی
-
خاطرات اسنایدر: طارمی به تراکتور گل زد، خوشحالی نکرد
-
بوژوویچ: باید به ویایآر ایران فرصت بدهیم
-
محسن رضایی: مماشات در برابر نتانیاهو، تبعات دردناکی برای جهان خواهد داشت
-
اسرائیل به حکم بازداشت نتانیاهو اعتراض کرد
-
مادرهای زرنگ هیچ وقت این کارها را انجام نمیدهند!
-
گل استقلال توسط رامین رضاییان که به دلیل آفساید مردود شد
-
حزبالله لبنان: مقر ترور ارتش اشغالگر را هدف قرار دادیم
-
تاج: میخواهیم با برگزاری بازی تیم ملی مقابل قطر در مشهد، خاطره تلخ ما و فیفا از بین برود
-
تصاویری از حملۀ حزبالله به مواضع اشغالگران صهیونیست
-
لیست هلند بدون برخواین و دیپای؛ کومان شوخی ندارد
-
عجیب ترین کارهای نرگس محمدی پشت میز کنترل علیخانی
سایر اخبار مرتبط
نظرات
ثبت نظر
مهمترین اخبار
وزیر اقتصاد مدل حمایت دولت از بازار سرمایه را مشخص کرد
جمعه 30 شهریور 1403 - 17:11:38
صورتحساب دخل و خرج خانوارها منتشر شد
جمعه 30 شهریور 1403 - 21:30:00
تحلیل یک اقتصاددان اسم رمز دولت برای مداخله در بازار
جمعه 30 شهریور 1403 - 20:00:00
لکه سیاه ترامپی در آمار رشد اقتصاد
جمعه 30 شهریور 1403 - 19:00:00
تحلیل از اثر انفجارهای لبنان بر بازار دلار
جمعه 30 شهریور 1403 - 19:00:00