چندین آلبوم موسیقی در ژانرهای گوناگون موسیقایی از اواسط مرداد سال جاری در حالی پیش روی مخاطبان و شنوندگان موسیقایی قرار گرفته اند که عرضه آنها عمدتا در بستر فضای مجازی انجام گرفته است. مسیری که اگرچه به نسبت سال های گذشته فقط تبدیل به آب باریکه ای برای ادامه حیات موسیقی های غیرتجاری و متفکر شده است، اما فعلا تنها مسیری است که مجموعه ها و هنرمندان فعال عرصه موسیقی به ویژه آنهایی که در حوزه های جدی تر موسیقی فعالیت می کنند، می توانند آثارشان را به فروش برسانند.

آثاری که عرضه فیزیکی آنها به دلیل فرآیند فروش آلبوم های موسیقی در دنیا، تبدیل به امری تشریفاتی شده است از این رو فضای مجازی تنها بستری است که می‌توانند آلبوم‌های تولید شده را به اندک مخاطبان این نوع موسیقی‌ها اراده دهند.

آنچه می‌خوانید گزارشی اجمالی از روند تولید برخی از آلبوم های موسیقی در بازه زمانی ۱۵ مرداد تا تاریخ انتشار این گزاره رسانه ای است که برای علاقه مندان این نوع موسیقی ها ارائه می شود.

«نوراهان»؛ معرفی امکانات یک ساز در بیان لحن امروزی

«نوراهان» عنوان مجموعه ای جدید با نوازندگی آریا طبیب زاده در کمانچه شش سیم باقرخانی است که به تازگی توسط نشر ماهور در اختیار مخاطبان و علاقه مندان موسیقی ایرانی قرار داده شده است.

درآمد (دستگاه سه‌گاه)، پیش درآمد دستگاه سه گاه، زابل، مویه، اشاره به قرچه و رضوی، چهارمضراب و فرود (دستگاه سه‌گاه)، ادامه قرچه، ابوعطا و فرود به سه‌گاه (دستگاه سه‌گاه)، مخالف و ضربی مخالف «حیلت رها کن عاشقا» (دستگاه سه‌گاه)، ادامه‌ مخالف با حاجی‌حسنی (دستگاه سه‌گاه)، چهارمضراب مخالف (دستگاه سه‌گاه)، مغلوب و فرود (دستگاه سه‌گاه)، درآمد (آواز افشاری)، جامه‌دران، ضربی و چهارمضراب (آواز افشاری)، بسط افشاری و بیات راجع (آواز افشاری)، ضربی بیات راجع (آواز افشاری)، حصار (آواز افشاری)، ضربی حصار (آواز افشاری)، عراق، ضربی و نهیب (آواز افشاری)، حزین و فرود (آواز افشاری)، ادامه در عراق و اشاره به بیات ترک (آواز افشاری)، صفیر راک، ضربی و فرود (آواز افشاری)، شور (آواز افشاری)، ضربی شور (آواز افشاری)، درآمد (دستگاه شور)، ‌ضربی شور (دستگاه شور)، رهاب، سلمک ــ شهناز، قرچه و فرود (دستگاه شور)، پنج‌ضربی شهناز، قرچه، رضوی، حسینی و فرود به شور (دستگاه شور)، حسینی با چهارمضراب، ادامه در دشتی (دستگاه شور)، بیات کرد، دشتستانی (کاشانی) و فرود به شور (دستگاه شور)، رنگ نستاری (دستگاه شور) قطعاتی هستند که در این آلبوم گنجانده شده اند.

آریا طبیب زاده در توضیح این آلبوم نوشته است: «نوراهان نخستین آلبوم تک نوازی کمانچه‌ شش‌سیم (باقرخانی) است. اولین آثار ضبط شده‌ این نوع کمانچه نواخته‌های باقرخان رامشگر در اواخر دوره‌ قاجار طی همراهی با خوانندگانی چون اقبال آذر، سیداحمدخان، آقاغفار، علی‌خان نایب‌السلطنه، رضاقلی‌خان نوروزی و نوازندگانی همچون میرزا حسینقلی بوده است. مشهور است که باقرخان کمانچه‌ شش سیم را از استادش موسی‌خان کاشی گرفته بوده و ظاهراً موسی‌خان هم آن را از استاد خود گرفته بوده است. پس از باقرخان رامشگر، این ساز هرگز در موسیقی سنتی (کلاسیک) ایرانی مگر در بعضی اجراهای پژوهشی برای بازسازی شیوه‌ باقرخان به کار گرفته نشد. در آلبوم حاضر، کوشیده شده است تا توانمندی و امکانات این ساز در بیان لحن امروزی موسیقی سنتی ایرانی نشان داده‌ شود. از این‌رو، بنده، ضمن تأثیرپذیری از باقرخان، سعی کرده‌ام تا شیوه‌ای متفاوت و متناسب با وضعیت امروز موسیقیِ سنتیِ ایرانی در طرز نوازندگی و شیوه‌ کوک این ساز به کار گیرم.»

«در کوچه های خاطره»؛ با این موسیقی آرام می شوید

«در کوچه‌های خاطره» عنوان یکی از تازه‌ترین محصولات منتشر شده در حوزه فروش دیجیتالی آثار موسیقایی است که با نوازندگی تار آیدین علیزادپروین و نوازندگی پیانو پرویز مطلبی پیش روی مخاطبان قرار گرفته است.

«ایلک محبت» به آهنگسازی قنبر حسینعلی، تنظیم الیاس مهرزاد و ترکیب و نهایی رضا فرهادی، «ساری گلین» ترانه فولکلور آذربایجان، تنظیم محمدعلی اکبری، ترکیب و نهایی سازی کاوه عابدین، ترانه فولکلور «کوچه لره سو سپمیشم» با تنظیم سپهر تعقلی و ترکیب و نهایی سازی کاوه عابدین، «آیریلیق» با آهنگسازی علی سلیمی، تنظیم محمدعلی اکبری، ترکیب و نهایی سازی کاوه عابدین، «آی ایشیقیندا» به آهنگسازی قنبر حسینعلی، تنظیم الیاس مهرزاد، ترکیب و نهایی سازی امید نیک بین، «کور عرب ماهنیسی» به آهنگسازی فکرت امیراف، تنظیم الیاس مهرزاد، ترکیب و نهایی سازی امید نیک بین، «سحر رینگی» به آهنگسازی اسکندر موسی پور با تنظیم الیاس مهرزاد و ترکیب و نهایی سازی امید نیک بین قطعاتی هستند که در این آلبوم گنجانده شده اند.

در توضیحات تکمیلی این آلبوم آمده است: «آلبوم «در کوچه‌های خاطره» اثری بدون کلام است که به صورت دونوازی (Duet) توسط آیدین علیزادپروین نوازنده تار و پرویز مطلبی نوازنده پیانو اجرا شده است. این آلبوم شامل هفت قطعه از ملودی‌های اصیل و فراموش نشدنی موسیقی آذربایجانی است که بسیار شنیدنی و آرامش بخش هستند. ضمن اینکه پروژه موسیقایی «در کوچه‌های خاطره» به ۲ هنرمند پیشکسوت موسیقی کشورمان زنده یاد محمود شاطریان و آندره مرادیان تقدیم شده است.»

آلبوم «در کوچه‌های خاطره» با مجوز شماره ۱۴۰۲۱۶۵۸-۳۰۰۰۰۳۱ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و شماره ثبت ۳۰۸۲۶ (و) از کتابخانه ملی ایران پیش روی مخاطبان قرار گرفته است.

«کمانه»؛ یک گام برای ترویج ویولن ایرانی

آلبوم «کمانه» اثری مشتمل بر بداهه نوازی موسیقی کلاسیک ایرانی با هنرمندی صمد برقی نوازنده ویولن و سیامک برقی نوازنده تمبک است که در قالب یک اثر موسیقایی بی کلام منتشر شده است.

«درآمد»، «پیش درآمد»، «شکسته»، «چهارمضراب بیات ترک»، «مخالف»، «چهارمضراب مخالف»، «سارنگ (تک نوازی تمبک)»، «درآمد سه گاه»، «ضربی»، «چهارمضراب» برخی از قطعات این آلبوم را تشکیل می دهند.

صمد برقی در توضیح این اثر موسیقایی نوشته است: «اجرای موسیقی کلاسیک ایرانی با ویولن که در قرن اخیر با عنوان «ویولن ایرانی» شناخته می شود اواخر دوره قاجار شکل گرفت. ظهور استاد بزرگ موسیقی ایرانی، ابوالحسن صبا را می توان نقطه عطفی در رشد و گسترش ویولن ایرانی دانست که پس از آن توسط شاگردان این هنرمند از جمله علی تجویدی، مهدی خالدی، حبیب الله بدیعی، پرویز یاحقی، اسدالله ملک و همایون خرم این شیوه نوازندگی در دوران موسیقایی «گل ها» به اوج شکوه و درخشش رسید.

این آلبوم ملهم از آثار تمام این استادان و به پاسداشت هنرشان ارائه شده و با توجه به اینکه نوازندگی ویولن ایرانی در چند دهه اخیر با اقبال کمتری از جانب تصمیم گیرندگان حوزه های دانشگاهی و جشنواره های ملی مواجه شده است، امید انتشار این آلبوم گامی هرچند کوچک در جهت احیا و ترویج ویولن ایرانی دارد.»

«آیینه دنیا»؛ انتقال یک انرژی خوب به مخاطب

«آیینه دنیا» عنوان دیگر آلبوم جدید منتشرشده در فضای مجازی است که طی روزهای گذشته در قالب یک اثر با کلام با موسیقی و آواز رضا رستمیان در دسترس مخاطبان قرار گرفته است.

«آیینه دنیا»، «فصل کبود»، «مادر»، «من که رفتم»، «مردم سنگی»، «تجسم رویا»، «چشم انداز»، «سیاه»، «ترانه بی کران»، «شعله های خون»، «مسیر سخت»، «۶۰»، «آخرین مریم» قطعاتی هستند که در این آلبوم گنجانده شده اند.

در توضیح این آلبوم آمده است: «رضا رستمیان از جمله هنرمندانی است که نوازندگی گیتار الکتریک را در سن ۱۴ سالگی آغاز کرد و با استفاده از متدهای آموزشی آن زمان توانست به صورت خودآموز به سطح خوبی دست پیدا کند تا جایی که تا سن ۱۹ سالگی در چندین اجرا به عنوان نوازنده شرکت داشت. رستمیان از سال ۱۳۸۳ به صورت جدی تدریس نوازندگی گیتار را شروع کرد و در همین حین به ساخت موزیک و انجام پروژه های موسیقایی پرداخت. وی در این سال‌ها به چندین مقام کشوری و بین المللی در نوازندگی دست پیدا کرد و در سال ۲۰۱۶ نفر اول مسابقات کشور «روکسون» و جزو ۱۰ نفر برگزیده مسابقات جهانی «مایونس» در سال ۲۰۲۱ شد.

از آثار رستمیان می توان به آلبوم های «الست» و «جهنم دیگر جایی ندارد» اشاره کرد. تازه ترین اثر رضا رستمیان آلبوم «آیینه دنیا» است که در آن سعی شده با استفاده از ویژگی های موسیقی ایرانی و پرداختن به موضوعاتی امیدبخش و استفاده از شعرهای عمیق و موسیقی بسیار پرانرژی اثری متفاوت خلق شود تا شنونده را نه تنها به فکر فرو برد بلکه انرژی بسیار خوبی به مخاطب منتقل کند.»

«عشق و آزادی»؛ آغاز یک سفر شگفت انگیز

«عشق و آزادی» به عنوان اولین آلبوم گروه موسیقی کولی، به تهیه کنندگی و سرپرستی بهروز فرمانی در سبک فلامنکو و با حضور و همکاری جمعی از نوازندگان و عوامل حرفه ای این عرصه تهیه و تولید شده است.

در تهیه این آلبوم، بهروز فرمانی علاوه بر اینکه سرپرست و تهیه‌کننده است، نوازندگی کاخن را نیز به عهده دارد.

بهروز فرمانی سرپرست گروه و تهیه‌کننده این آلبوم، ضمن قدردانی از تمامی عوامل و دوستانی که در این مسیر همراه و یاور گروه بودند، اظهار کرد: نوازندگان درجه یک و دوستان جانی ما، همراهی شما در این سفر شگفت‌انگیز برای ما افتخار بزرگی بود.

سعید نجفی (گیتار)، سینا خانی‌زاده (گیتار و هارمونیکا)، آرین کشیشی (گیتار باس)، امید فرهودنیا (گیتار باس)، بهنام شهرکی (میکس و مسترینگ) دیگر نوازندگان و اعضای این گروه هستند.

ضبط آلبوم «عشق و آزادی» در استودیو پارت انجام شده و آرزو صادقی‌ و عاطفه خدابخش به ترتیب طراح کاور آلبوم سازنده تیزر هستند.

آلبوم «عشق و آزادی» با همکاری کمپانی «CD Baby» به عنوان ناشر جهانی و موسسه فرهنگی «نت هشتم» به عنوان ناشر و به صورت مجاز در ایران منتشر شده است.

«فریاد هجران»؛ شنیدن نواهایی که در دهه نود ساخته شدند

آلبوم «فریاد هجران» ساخته کیارش داودی و به خوانندگی منصور جمعه‌زاده در ژانر موسیقی کلاسیک ایرانی است که در سال ۱۳۹۵ ساخته شده و مراحل ضبط آن در سال ۱۳۹۸ به پایان رسیده است.

قطعات این آلبوم بر اساس اصول یک برنامه‌ کلاسیک در موسیقی ایرانی، در دستگاه همایون ساخته و طراحی و توسط گروه «هم نوازان وداد» نواخته شده است.

اشعار بهره گرفته شده در این مجموعه موسیقایی هم مشتمل بر آثار شاعران نامداری چون عراقی، خواجوی کرمانی و ابوسعید ابوالخیر است.

«پیش درآمد همایون»، «جان حزین»، «ضربی شوشتری»، «فریاد هجران»، ساز و آواز و تک‌نوازی بخش های مختلف این آلبوم را تشکیل می دهند.

«باور نداشتم»؛ خوانندگی های یک پزشک که موسیقی ایرانی دوست دارد

آلبوم «باور نداشتم» هم نام یکی دیگر از پروژه های تازه انتشار یافته در فرآیند فروش مجازی آثار موسیقایی کشورمان است که با نغمه پردازی و تنظیم مسعود میرزایی دمابی و صدای محمدعلی صالحی پیش روی مخاطبان قرار گرفته است.

مسعود میرزایی دمابی نوازنده سنتور، روح الله الله‌دادی نوازنده نی، امین میرزایی نوازنده کمانچه، سامان صادقیان نوازنده تار و سه تار و رابم، مصطفی هاشم زاده نوازنده تمبک، توحید وحید صدابردار و میکس و مسترینگ گروه اجرایی این آلبوم را تشکیل می‌دهند. ضمن اینکه «قصه من» با شعر فریدون مشیری، تک نوازی تار، آواز و سنتورنوازی روی شعر اوحدی مراغی، «باور نداشتم» با شعر فریدون مشیری و «گریه مینا» با شعر فریدون مشیری نیز اسامی قطعاتی هستند که در این آلبوم گنجانده شده اند.

محمدعلی صالحی نیز از جمله هنرمندان عرصه موسیقی ایرانی است که پس از فراگیری مقدمات آواز و خوانندگی، در حوزه تمبک نوازی و اصول ریتم نیز به فراگیری اصول اولیه آنها مشغول شد. این هنرمند اولین درس‌های آوازش را تحت نظر علیرضا افتخاری در هنرستان هنرهای زیبا شروع کرد و تا زمانی که هنرستان دایر بود به حضور در این مجموعه آموزشی ادامه داد. وی پس از تعطیلی هنرستان بود که به توصیه دوستانش نزد سیدرضا طباطبایی رفت و به عنوان شاگرد آوازی این هنرمند پیشکسوت به فراگیری آواز در مکتب اصفهان پرداخت.

حضور در کلاس‌های آموزشی هنرمندانی چون علی اصغر شاهزیدی، حمیدرضا نوربخش، علی جهاندار، ماریو تقدسی، حسن منصوری، حسن واعظ، سامان صادقیان، مسعود میرزایی، مجتبی عسگری و کوروش یوسفی دیگر فعالیت‌های این هنرمند محسوب می شود که پیشه او پزشکی است.

«بازگوی»؛ شنیدن ردیف های استاد در یک اثر پژوهشی

نسخه مجازی ردیف دوره عالی مرحوم علی اکبر شهنازی از هنرمندان پیشگام موسیقی ایرانی در قالب پروژه موسیقایی «بازگوی» به نوازندگی سه تار علی کاظمی در قالب چهار آلبوم مجزا مشتمل بر «دستگاه همایون»، «دستگاه سه گاه»، «آواز دشتی» و «آواز بیات اصفهان» در دسترس مخاطبان و علاقه مندان موسیقی ایرانی قرار گرفت.

علی کاظمی درباره این اثر نوشته است: «ردیف دوره عالی استاد علی اکبر شهنازی ردیف به مفهوم متداول آن، یعنی مجموعه ای مدون برای حفظ، ثبت، انتقال و آموزش دستگاه ها، گوشه ها، مایه ها و الحان موسیقی ایرانی نیست، بلکه کارگانی است که تفسیر شخصی مولف آن را از موسیقی دستگاهی، هرچند در چارچوب ردیف قدمایی، باز می تاباند. تفسیری نو که با آزادی تامل برانگیزی در گزینش گوشه ها، چینش مایه ها، چیدمان ضربی ها و ساختار لحن ها همراه است و نگاه خلاقه ای که در امتداد و چارچوب موسیقی کلاسیک بروز می یابد. این آفرینش گری در امتداد یک فرهنگ موسیقایی مقوله ای است که نباید از آن غفلت کرد؛ خلاقیتی که از درون یک فرهنگ می جوشد و عناصر برون فرهنگی، در صورت وجود، تنها به عنوان ابزار و مصالح کار هنری به کار گرفته می شوند، گاه به هدف برآورده کردن یک نیاز، گاه برای تنوع بخشیدن به محصول هنری و گاه برای رفع بعضی کاستی ها.

واقعیت این است که این نوع نگاه به مقوله خلاقیت در موسیقی ایرانی در حال کمرنگ شدن است و اهمیت آن در بستر فرهنگ موسیقی ایرانی چندان درک نمی شود؛ بگذریم از برخی دیدگاه های افراطی که اساسا آن را نوآوری به حساب نمی آورند. یکی از بهترین مثال ها برای تعمق و تامل بیشتر روی چنین نگاهی به موضوع آفرینش در موسیقی دستگاهی و همچنین تبیین و تشریح آن ردیف دوره عالی استاد شهنازی است. این ردیف، با توجه به نکاتی که گفته شد، بیش از آن که اثری آموزشی باشد اثری هنری و خلاقانه است؛ اثری سترگ که برپایه شناختی عمیق از موسیقی دستگاهی ایران و همچنین ساز تار آفریده شده است.

تاکید بر هنری بودن این کارگان به ویژه از آن رو است که در ذهن اغلب کسانی که موسیقی تعلیم می دهند یا تعلیم می بینند همراه شدن عنوان «کارگان» با واژه ردیف آن کارگان را بیش از هرچیز آموزشی جلوه داده و این نگاه آموزشی غالبا در اجرا نیز خود را نشان می‌دهد. البته تردیدی نیست که هم ردیف های قدمایی وجه هنری دارند و هم ردیف استاد شهنازی و ردیف های مشابه سویه آموزشی اما آنچه اهمیت دارد توجه به کارکرد اصلی و زیربنایی هرکدام از این ۲ گونه ردیف است؛ در یکی حفظ و ثبت و ضبط دستگاه‌ها، آوازها و گوشه های موسیقی ایران و انتقال یک میراث فرهنگی تاریخی کهن اهمیت دارد و در دیگری دست کم آن طور که من درک می کنم، شیوه تفسیر شخصی از یک کهن الگو.»

«خلوت»؛ تقدیم به کودکان دارای بیماری خاص

«خلوت» نیز عنوان یکی از تازه ترین آثار موسیقایی منتشرشده در فضای مجازی است که طی روزهای گذشته با هنرمندی مهدی سیروس پیش روی علاقه مندان موسیقی ایرانی قرار گرفته است.

این در حالی است که براساس تصمیم گروه اجرایی قرار است بخشی از عواید حاصل از فروش این آلبوم به کودکان دارای بیماری خاص تعلق گیرد.

این آلبوم حاوی ۱۰ قطعه در قالب تک نوازی دف است که پیدایش ایده اولیه تا ضبط و آماده سازی نهایی آن نزدیک به یک سال و نیم به طول انجامیده است.

در این اثر سعی شده تا ضمن توجه به اصول کلاسیک دف نوازی، مفاهیم علمی موسیقیایی نیز مدنظر قرار گیرد. ضمن اینکه تمامی عناصر موسیقیایی نظیر نوانس و پلی ریتم به صورت زنده و در یک لحظه نواخته شده اند.

مهدی سیروس از جمله هنرمندانی است که تحصیلات خود را در حوزه موسیقی به پایان رسانده است. وی ضمن فراگیری ساز گارمون در سال های ۶۸ تا ۷۳ از سال ۸۱ نیز فراگیری ساز دف را آغاز و برای تکمیل آموزه های موسیقایی نزد مسعود حبیبی به فراگیری موسیقی می‌پردازد. این در حالی است که فراگیری نوازندگی ساز کمانچه و قوپوز نزد هنرمندانی چون ایمران حیدری، علی اکبر شکارچی و اجرای چندین برنامه داخلی و خارجی در کشورهای آذربایجان و ترکیه بخشی از فعالیت های سیروس در عرصه موسیقی را تشکیل می دهند.