آخرین خبر/ ماجرا چیست و چرا یک ماموریت ساده به یکی از بزرگترین چالش‌های فضایی چند دهه اخیر بدل شده؟

ماجرا از آنجا شروع شد که ۱۷ خرداد شرکت بوئینگ نمونه اولیه فضاپیمای سرنشیندارش با نام کالیپسو را برای پهلوگیری با ایستگاه فضایی پرتاب کرد. 

این یک پرتاب آزمایشی بود که فقط قرار بود یک هفته در مدار بماند و مثل اولین پرتاب هر فضاپیمای سرنشیندار دیگری در حقیقت تمرینی برای اطمینان از سلامت فضاپیمای مسافری جدید بوئینگ بود که پیش از این آزمایش پرتاب بدون سرنشینش به خاطر نقص فنی دوبار تکرار شد تا تونست با موفقیت در ایستگاه فضایی پهلو بگیرد. در این سفر کوتاه، کالیپسو تنها دو سرنشین با خودش برد یعنی بری ویلمور و سانیتا ویلیامز از ابتدای پهلوگرفتن فضاپیما هیچ چیز اونجوری که قرار بود پیش نرفت. پس از پهلوگرفتن فضاپیمای بوئینگ در ایستگاه، ابتدا مشخص شد یکی از تراسترهای فضاپیما که برای تنظیم موقعیت استفاده می‌شوند ایراد داره و قابل تعمیر نیست. 

به علاوه در جریان بررسی‌های بیشتر ناسا متوجه شد که کالیپسو با نشت هلیم مواجهه، مشکلی که علت اون دقیق مشخص نیست اما احتمالا به علت مانور سخت فضاپیما به هنگام پهلوگیری با ایستگاه فضایی رخ داده و مشکل رو نمیشود به طور قطعی در مدار تعمیر کرد. 

همه این‌ها یعنی ریسک بازگشت کالیپسو با دو فضانورد خود به سوی زمین بسیار زیاد است و ناسا بعد از تجربه دو فاجعه شاتل چلنجر و کلمبیا حاضر نیست باز هم روی جان دو فضانورد برای بازگشت از فضا با فضاپیمایی آسیب دیده شرطی ببندد. حالا این دو فضانورد بی‌نوا باید شش ماه را در فضا سپری کنند تا فضاپیمای فضایی بعدی به آنها برسد و از آن مهم تر ایستگاه باید علاوه بر سرنشینان فعلی و بعدی میزبان آن ها هم باشد. 

شاید بپرسید چرا زودتر با فضاپیمای دیگری برنمی‌گردند! راستش کمی پیچیده‌تر از این حرف‌هاست. در حقیقت عملا هیچ فضاپیمای دیگری دم دست نیست، در حال حاضر کلا سه نوع فضاپیمای سرنشیندار عملیاتی وجود دارد، سایوز روسی، اسپیس ایکس، اوراین، شنزو چینی و اسپیس لاینر که قرار بود پنجمی باشد. 

از بین این چهارتا فقط دوتای آنها واقعا به ایستگاه پرواز می‌کنند. سایوز و اسپیس ایکس! آن هم معمولا سالی دو پرواز (گاهی بیشتر بسته به ماموریت). البته همین حالا سه فضاپیما به ایستگاه متصل هستند. یکی همین کالیپسوی بوئینگ، یک دراگون اسپیس ایکس و یک سایوز از بین این سه فضاپیما هم دراگون اسپیس ایکس باید خدمه خودش رو که حالا درون ایستگاه هستند برگرداند! سایوز هم کپسول نجات ایستگاهه که اگر اتفاقی برای ایستگاه بیفتد خدمه تنها راه فرارشون همان هست و کالیپسو هم که نقص فنی دارد و ناسا تصمیم گرفته بدون سرنشین آن را بازگرداند. 

این یعنی تا زمانی هم که کالیپسو از ایستگاه جدا نشود هیچ فضاپیمای جدیدی نمیتواند به ایستگاه متصل بشود چون هر سه لنگرگاه فضایی ایستگاه در حال حاضر پر‌اند. خدمه کالیپسو هم نمی‌تونن با سایوز به زمین برگردند چون سرنشینان ثابت ایستگاه آن وقت راهی برای فرار در شرایط خطر نخواهند داشت. 

اما چرا فضاپیمایی دم دست نیست؟ چون از وقتی شاتل‌ها بازنشسته شدن ناسا از خودش هیچ فضاپیمایی نداره!

ناسا در طول این سال‌ها در تلاش برای برون‌سپاری سفرهای فضایی به شرکت‌های خصوصی مناقصه برگذار کرد که نتیجه اون انتخاب دراگون اسپیس ایکس و اسپیس‌لاینر بوئینگ بود. 

با این همه اینجوری نیست که همیشه فضاپیمایی آماده پرتاب روی سکو باشه و هر ماموریت باید ماه‌ها پیش رزرو بشه و ظرفیت فضاپیما هم طبیعتا محدوده یعنی نمیشه مثلا فضاپیمایی با چهار سرنشین بره و با شش تا برگردد! این یعنی ناسا مجبوره فضاپیمایی رو فقط برای برگرداندن آنها چارتر کند. 

بر این اساس ناسا امیدوار است که اسپیس ایکس بتواند تا فوریه فضاپیمایی به ایستگاه بفرستد تا آنها را برگرداند. 

این یعنی ایستگاه تا فوریه باید میزبان ۹ نفر باشد که البته قبلا تا ۱۳ نفر هم سابقه داشته اما نه برای چنین مدت طولانی! ظرفیت ایستگاه معمولا ۷ نفره (سه نفر با سایوز اومدن و چهار نفر با دراگون) الان هم ۲ نفر با اسپیس‌لاینر بوئینگ که همچنان سه ماه آنجا گیر هستند. 

این موضوع به خودی خود مشکلی برای ایستگاه ایجاد نمیکند چون فضاپیماهای باری بدون سرنشین مرتب نیازهای ایستگاه رو تامین می‌کنند با این حال آن دو از ابتدا برای ماموریتی طولانی چه از نظر جسمی و چه روانی خودشان را آماده نکرده بودند و این میتواند تبعات داشته باشد. 

مشکل بعدی سرنوشت نامعلوم آینده فضاپیمای بوئینگ هست! 
از دست رفتن اطمینان به بزرگترین شرکت‌ تولید کننده محصولات هوافضای دنیا اتفاق کوچکی نیست! هیچ وقت در طول تاریخ کوتاه هوانوردی با این حجم سابقه نداشته و حالا میتواند به تحولات مهمی منجر بشود و خوب یا بد احتمالا نقش اسپیس ایکس را در آینده پروازهای فضایی پر رنگ تر می‌کند

این هم خوبه و هم بد! خوبه چون خصوصی سازی فضا به خودی خود اتفاق خوبیه اما بده چون هیچ شرکت خصوصی دیگه‌ای به توانایی اسپیس ایکس نیست و این یعنی مونوپلی این شرکت توی پرتاب‌های فضایی بیشتر میشود خصوصا که فعلا تنها شرکت آمریکایی با فضاپیمای مسافری عملیاتی قابل اطمینان است

سرنوشت بوئینگ با دست‌گل‌های فعلیش مشخص نیست اگر با همین فرمون پیش برود هیچ بعید نیست به سرنوشت غول‌هایی مثل مکدانل دچار بشود و در نهایت خورد شده و به فروش بره اینکه چه میشود به وضعیت مدیریت نابسامان این شرکت و وضعیت کیفی محصولاتش توی سال‌های آینده بستگی دارد. 

و اما این دو فضانورد سرانجام فوریه خسته و کوفته به زمین برمی‌گردند اما بازگشت اون‌ها مقدمه‌ای بر تغییر بسیاری از پروتکل‌های ناسا و بازنگری در قرارداد پیمانکاران فضایی و همینطور ایمنی ایستگاه فضایی آینده‌اش در مدار ماه خواهد بود تا اتفاق مشابهی برای بار چندم تکرار نشود.