شیفت کاری به نوعی از کار اطلاق می‌شود که خارج از برنامه معمول هفت صبح تا پنج بعدازظهر انجام می‌شود.

بسیاری از صنایع وابسته به شیفت کاری هستند و میلیون‌ها انسان‬ ‫در مشاغلی که الزام آن شیفت کاری است مشغول هستند. ‬شیفت کاری به صورت شیفت‌های شب ‪، عصر‪، ‬ ابتدای صبح و‬ ‫شیفت های چرخشی است‪. ‬‬

شیفت کاران به میزان چشمگیری کمتر از ‪ ۳‬ ساعت در روزهای کاری خود می‌خوابند. ‬به طور متوسط در طول هفته‪، ‬‬ ساعات بیشتری را مشغول کار هستند و حداقل یک‌بار در ماه رانندگی همراه با خواب آلودگی را تجربه می کنند‪. ‬‬

فرزانه چاووشی‬ متخصص طب کار و ‬فلوشیپ طب خواب‬ دانشگاه علوم پزشکی تهران، گفت: اختلال خواب شیفت کاری، بیماری مزمنی است که مستقیماً با برنامه کاری فرد ارتباط دارد‪. ‬ این اختلال بنا بر طبقه بندی‬ ‫بین المللی اختلالات خواب نوعی اختلال “ریتم سیرکادین”است. ‬

وی افزود: ساعت سیرکادین درونی بدن پیش برنده فعالیت‌های خواب و‬ ‫بیداری است. ‬این ریتم تقریباً منطبق بر ریتم ‪ ۲۰‬ ساعته شبانه روزی است‪. ‬ این ساعت درونی می‌تواند تحت تاثیر‬ ‫عوامل بیرونی که مهم‌ترین آن نور است، ‬دچار به هم ریختگی و بر اساس زمان حضور نور ساعت درونی می‌تواند دچار تأخیر یا تسریع فاز شود.‬‬‫

چاووشی ادامه داد: از دیگر عوامل بیرونی می‌توان به شیفت کاری و مسافرت‌های با مسافت طولانی و عبور از بیش از ‪ ۶‬ عرض جغرافیایی‬ ‫اشاره کرد. به عبارت ساده‌تر زمانی اختلال ریتم سیرکادین رخ می‌دهد که ساعت درونی بدن تمایل به خوابیدن دارد ولی‬ ‫عوامل بیرونی با ایجاد تداخل در این ریتم از طریق مکانیسم‌های مختلف موجب به هم ریختگی این ریتم شده و باعث به هم‬ ‫ریختگی و ایجاد اشکال مختلف خواب می شوند‪.‬‬

وی درباره ‫نشانه های اختلال خواب شیفت کاری، گفت: خواب آلودگی بیش از حد در زمانی باید بیداری‪، ‬هوشیاری باشید‪.‬‬ ‫بی‌خوابی یا ناتوانی در به خواب رفتن زمانی‌که نیاز به خوابیدن دارید‪. ‬ این نشانه به معنای به سختی به خواب رفتن یا‬ بیدار شدن پیش از خواب کافی است‪.‬‬ خوابی که ناکافی باشد یا پس از آن احساس سرزندگی و نشاط نکنید‪

چاووشی افزود: ‬‬اختلال تمرکز، کم انرژی بودن‬، ‫تحریک پذیری یا افسردگی، اختلال در روابط بین فردی‬ ‫بیشتر افرادی که شیفت کاری دارند برخی از این مشکلات را تجربه خواهند کرد. به عنوان نمونه می‌توان به بیدار شدن در‬ ‫زمانی‌که خواب کمتر از ‪ ۷‬ الی ‪ ۸‬ ساعت داشته اند یا احساس خواب آلودگی در محل کار اشاره کرد. این علائم در افراد مبتلا ‫به اختلال شیفت کاری به صورت مداوم ممکن است وجود داشته و با کار و زندگی شخصی آنها ایجاد تداخل کند‪.‬‬