خراسان/ شعار روز جهانی «رویا» این است که یک برنده همان رویاپردازی است که هیچ‌گاه تسلیم نمی‌شود واقعا خوب است که رویاپرداز باشیم؟
رویاپردازی یا خیال‌پردازی حالتی از ذهن است که توجه ما را از کاری که به‌صورت فیزیکی یا ذهنی در حال انجامش بودیم، منحرف و مشغول چیز دیگری می‌کند. رویاپردازی ممکن است درباره اتفاقاتی در گذشته، زمان حال یا حتی آینده ما باشد. برای مثال شما ممکن است درمورد یک اتفاق در گذشته خیال‌پردازی کنید و آن را به شکل دیگری در ذهن‌تان تغییر دهید یا خودتان را در ۱۰ سال آینده تصور و جزئیات زندگی آینده خود را در ذهنتان ترسیم کنید. امروز یعنی ۲۵ سپتامبر، روز جهانی رویاست و شعارش این است که یک برنده همان رویاپردازی است که هیچ‌گاه تسلیم نمی‌شود. در ادامه از خط قرمزهای رویاپردازی خواهیم گفت.
 تفاوت خیال‌پردازی مثبت و منفی
بحث‌های زیادی درباره خوب یا بد بودن خیال‌پردازی وجود دارد. بعضی از افراد آن را مخرب و پوچ می‌دانند و بعضی دیگر از افراد باور دارند خیال‌پردازی یک کار مفید است که خلاقیت را افزایش می‌دهد و ما را در راه رسیدن به اهداف زندگی کمک می‌کند. به‌طور کلی خیال‌پردازی یک شمشیر دو لبه است که در صورت استفاده درست، مفید است و اگر بیش از حد به کار برده شود، می‌تواند به ما آسیب بزند. زمانی که فرد از رویاپردازی برای گرفتن ایده، افزایش انگیزه و امید برای ادامه‌دادن استفاده کند یعنی رویاپردازی برای او مفید بوده است. اما اگر چنان در خیال خود غرق شود که واقعیت را فراموش کند و به جای تلاش‌کردن فقط به همان خیال‌ها اکتفا کند، یعنی رویاپردازی او منفی بوده است.
 انواع رویا و خیال‌پردازی
رویا و خیال پردازی یک احساس روانی و دو نوع است: رویای آگاهانه و رویای ناخودآگاهانه. تفاوت این دو با یکدیگر چیست؟
1 رویای آگاهانه| رویا و خیال پردازی آگاهانه یک وضعیت خلق کردنی تصوری در یک فرد است که بیانگر خواسته‌ها یا اهداف وی است. برخی اوقات خیال‌پردازی‌ها بسیار بعیدند و برخی ممکن است کاملا واقع‌بینانه باشند. معنای دیگر خیال‌پردازی، چیزهایی است که واقعی نیستند و هیچ‌یک از حواس پنج‌گانه آن‌ها را درک نمی‌کند اما در تصور واقعی به نظر می رسند. در زندگی روزمره، معمولا افراد افکار خود را با یک سری رویاهایی همراه می‌کنند که آرزو دارند یا مایل به انجام آن ها بوده‌اند. به عنوان مثال به‌جای تلاش واقعی در نزدیکی به دوستان یا کسب موفقیت، تصور می کنند که موفق و محبوب هستند. هنگامی که رویا و خیال پردازی افراطی شود، بیانگر یک صفت از اختلال شخصیت است.
2 رویای ناخودآگاهانه| مثلا رابطه کودک در حال رشد با جهان و تصورات درباره آن، به‌عنوان رویای ناخودآگاه شناخته شده است. این رویاها اغلب بسیار خشن و تهاجمی‌اند و از واقعیت به دور هستند. رویاهای ناخودآگاه اعمال نفوذ مداوم در طول زندگی دارند، هم در افراد نرمال و هم عصبی، تفاوت در نوع دروغ گفتن در هر شخصیت خاص، ناشی از توهمات غالب وی است.
 زنگ‌خطرهای خیال‌پردازی برای کودکان
یک نکته مهم هم برای والدین داریم که چه‌موقع خیال‌پردازی در کودکان به یک مشکل تبدیل می‌شود؟ در پاسخ باید گفت وقتی که شدت و دفعات خیال پردازی کودک زیاد بشود به‌طوری که در خانه، در مهمانی، هنگام بازی با همسالان یا هر جای دیگر دایم غرق در خیال باشد. همچنین وقتی در سنین مدرسه همچنان در دنیای خیالی خودش سیر کند طوری که مرز واقعیت و خیال را متوجه نباشد. مثل این که همبازی خیالی‌اش را با خود به مدرسه ببرد و هنگام درس با او حرف بزند و متوجه نباشد که در اطرافش چه می‌گذرد. دلیل این‌گونه خیال بافی‌ها می‌تواند مشکلات خانوادگی، کمبودهای عاطفی، حقارت، اضطراب و ... باشد. این مسائل کودک را از دنیای واقعی بیزار و به صورت افراطی به دنیای خیالی و عاری از نامهربانی‌ها می‌کشاند. برطرف کردن این مشکلات می‌تواند از بروز خیال بافی افراطی در کودکان پیشگیری کند.
 نکته پایانی
وقتی کودک هستیم رویاپردازی‌‌های‌مان غیرمنطقی هستند اما به سمت نوجوانی و جوانی که پیش می‌‌رویم، باید رویاپردازی‌‌هایمان حالت منطقی‌‌تر به خود بگیرد و آدم بتواند با کمک به آن‌ها خود را بالا بکشد و پیشرفت کند.

نویسنده : دکتر الناز علوی | متخصص روان‌شناسی سلامت