دنیای اقتصاد/متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و انتشارش در آخرین خبر به معنای تایید آن نیست

علی عبدالمحمدی| بورس تهران که در فروردین ماه، روزهای رویایی را برای سهامداران خلق کرده بود، در دومین ماه از اولین فصل سال ‌نتوانست روند خوب شکل‌‌‌‌گرفته در ماه گذشته را تداوم بخشد. فروردین تبدیل به ماه رویایی بورس تهران شد و شاخص‌کل بورس تهران در این ماه، رشد ۶/ ۱۸‌درصدی را ثبت کرد. جهش قیمتی در نمادهای کوچک بازار سبب شد تا نماگر هم‌‌‌‌وزن در فروردین ماه جهش ۳۰‌درصدی داشته باشد تا همگان به بازگشت مجدد بازار سهام به فضای رونق امیدوار بمانند. بازار سهام که در فروردین، برنده بلامنازع بازارهای دارایی بود در اردیبهشت نتوانست انتظارات را برآورده سازد.
در ماهی که گذشت، نماگر اصلی بازار سهام، با افت ۹/ ۰‌درصدی همراه شد. نماگر هم‌‌‌‌وزن که چهره و رخسار بازار را به نحو مطلوب‌تری نمایش می‌دهد، جهش ۴۳/ ۰‌درصدی را ثبت کرد و نهایتا شاخص‌کل فرابورس نیز مانند شاخص‌کل در این ماه با افت ۹/ ۰‌درصدی همراه شد. برآیند آمار مذکور این موضوع را به مخاطب یادآور می‌شود که بازار سهام در مجموع یک ماه خنثی را پشت‌سر گذاشته است. موضوعی که در بازارهای موازی نیز نمود عینی آن مشخص بود و قیمت اسکناس آمریکایی نیز در این ماه با رشد ۱/ ۱‌درصدی همراه شد. به تناسب ثبات در بازار آزاد دلار در بازار سکه نیز شاهد روند آرام و باثباتی بودیم و قیمت سکه امامی در اردیبهشت، رشد ۹۸/ ۰‌درصدی را ثبت کرد.

 

ثبت قله‌‌‌‌های تاریخی شاخص‌‌‌‌ها

بورس تهران که در مرداد سال‌99 قله‌‌‌‌های تاریخی ثبت کرده بود، سرانجام در اسفند و فروردین سال‌جاری توانست سقف‌‌‌‌ها و قله‌‌‌‌های تاریخی خود را پس‌بگیرد. جهش نماگرهای بازار سهام تا اواسط اردیبهشت ادامه داشت تا اینکه از میانه‌‌‌‌های اردیبهشت بازار سهام گرفتار اصلاح قیمتی شد. هر سه نماگر اصلی بازار سهام در روز 16 اردیبهشت توانستند‌ قله‌های تاریخی جدیدی را ثبت کنند و پس از آن شاهد عقب‌‌‌‌نشینی شاخص‌های سهامی از محدوده‌های تاریخی بودیم. شاخص‌کل بورس تهران در یک روند صعودی 75‌روزه توانست از ابتدای اسفند تا روز 16 اردیبهشت بازدهی 65‌درصدی را به‌ثبت برساند. فشار تقاضا در نمادهای کوچک و باارزش بازار پایین سبب شد تا در همین برش زمانی، نماگر هم‌‌‌‌وزن عملکرد فوق‌العاده‌‌‌‌ای را ثبت کرده و رشد 83‌درصدی را ثبت کند. در فرابورس نیز شاخص اصلی این بازار موفق شد در همین مقطع رشد 60‌درصدی داشته باشد.


دو نیمه متفاوت در دومین ماه سال
دومین ماه سال‌ برای بازار سهام در دو نیمه متفاوت پیگیری شد. از ابتدای ماه تا 16اردیبهشت شاخص‌‌‌‌ها در مسیر صعودی گام برداشتند و نماگر اصلی بازار سهام توانست در 9 روز معاملاتی، رشد 9‌درصدی داشته باشد. نماگر هم‌‌‌‌وزن‌ در این مقطع زمانی، رشد 14‌درصدی را ثبت کرد و نهایتا شاخص‌کل فرابورس نیز توانست با جهش 10‌درصدی خود را به محدوده 32‌هزار‌واحدی برساند، اما از هفدهم اردیبهشت بازار سهام گرفتار فشار فروش گسترده در کلیه نمادهای معاملاتی شد. همان‌طور که در گزارش 18اردیبهشت «دنیای‌اقتصاد» با عنوان «زنگ خطر در بورس؟» عنوان شد، رشد بورس تهران در ماه‌های اخیر اذهان بسیاری از فعالان بازار سهام را به خود مشغول کرده بود و گروهی از سرمایه‌‌‌‌گذاران، به‌دقت صحنه معاملات سهام را رصد می‌کردند تا به بهترین نحو درباره سبد معاملاتی خود تصمیم‌گیری کنند و این اصلاح قیمت‌ها از 17اردیبهشت کلید خورد و شاخص‌های سهامی را از ادامه پیشروی در حوالی قله‌‌‌‌‌‌‌‌های تاریخی بازداشت. نکته قابل‌توجه در این اصلاح این بود که شتاب رشد قیمت‌ها در پنج روز معاملاتی به‌گونه‌ای بود که برخی از فعالان بازار سهام به‌جای واژه اصلاح از کلمه ریزش برای افت قیمت‌های تالار شیشه‌ای استفاده کردند. گروهی از فعالان بازار سهام نیز در این بین معتقد بودند که اصلاح شدید قیمتی در مدت زمان کوتاه بسیار بهتر از اصلاح فرسایشی زمانی است و اگر ریزش قیمت‌ها شدید و با شیب زیاد باشد، شاهد متعادل‌شدن سریع بازار خواهیم بود. به هر روی بعد از این پنج روز شاهد برگشت خریداران به صحنه معاملات سهام بودیم و بازار کم‌‌‌‌کم برای رسیدن به تعادل روی‌خوش نشان داد و رفته‌رفته صفوف فروش گسترده و حجیم سهم‌های کوچک که چندین روز متوالی در کف قیمتی روزانه نمادهای مختلف قدرت‌‌‌‌نمایی می‌کردند، جمع‌آوری شدند و این نمادها نیز بعد از فاصله‌گرفتن قیمت‌ها از سقف‌های ثبت‌‌‌‌شده قیمتی در رالی صعودی اخیر به ناحیه تعادل قیمتی رسیدند.

پنج روز دلهره‌‌‌‌آور سهام
افت قیمت‌ها در بازار سهام از هفدهم اردیبهشت آغاز شد و در جریان ریزش سنگین قیمت‌ها در این پنج روز شاهد عقب‌‌‌‌نشینی شاخص‌های سهامی از قلل تاریخی و قفل‌‌‌‌شدن بسیاری از سهم‌‌‌‌های کوچک در صف‌فروش بودیم. آمار و ارقام ثبت‌‌‌‌شده در این پنج روز به‌حدی عجیب و غریب بود که حتی شائبه‌‌‌‌هایی را در راستای دخالت دستوری سازمان بورس در بازار سهام را نقل محافل عمومی کرد که البته این ادعا از سوی مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اور اق بهادار رد شد که مشروح این جوابیه در گزارش روز 21اردیبهشت «دنیای‌اقتصاد» تحت‌عنوان پاسخ عشقی به شایعه بورسی در دسترس است. به هر روی شتاب افت قیمت‌ها در این پنج روز باعث شد تا شاخص‌های سهام از سقف‌های خود عقب‌‌‌‌نشینی کنند و شاخص‌کل بورس تهران در پنج روز معاملاتی، افت 7/ 12‌درصدی داشته باشد. فشار فروش در نمادهای کوچک بازار به‌نحوی بود که سبب شد نماگر هم‌‌‌‌وزن در این پنج روز افت 6/ 15‌درصدی را به‌ثبت برساند و شاخص‌کل فرابورس نیز 1/ 13‌درصد کاهش ارتفاع داشته باشد. در این پنج روز شمار زیادی از سهم‌‌‌‌های کوچک از سقف‌های ثبت‌‌‌‌شده در روند صعودی اخیر، بیش از 20‌درصد عقب نشستند و بسیاری از سهم‌‌‌‌های کوچک در صف‌فروش قفل بودند. فشار فروش در این چند روز به‌گونه‌ای بر کلیت بازار سهام سایه افکند که بسیاری از سرمایه‌‌‌‌گذاران، این دوران را با روزهای دلهره‌‌‌‌آور سال‌99 بورس تهران مقایسه می‌کردند، اما همان‌‌‌‌طور که در گزارش 24 اردیبهشت «دنیای‌اقتصاد» اشاره شد؛ بازار سهام در مقطع فعلی تفاوت‌‌‌‌های بنیادینی با سال‌99 دارد و هیچ‌گاه ریزش ادامه‌‌‌‌دار و مستمری در ابعاد سال‌99 را تجربه نخواهد کرد. آنچه که پیداست این است که اصلاح در مقطع فعلی برای بازار سهام لازم بود تا از تجربه اتفاقات تلخی مانند آنچه که در سال‌‌‌‌‌۹۹ تجربه شد جلوگیری شود، اما آنچه که در این میان به ‌‌‌‌نوعی سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاران خرد بورس تهران را تحت‌‌‌‌تاثیر قرار داد، سرعت و شتاب اصلاح قیمتی در بسیاری از نمادهای کوچک و بزرگ بازار بود که برای سهامداران یادآور ریزش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های تلخ بازار سهام در سال‌‌‌‌‌۹۹ بود، اما همان‌‌‌‌طور که گفته شد بورس تهران با توجه به وزش باد موافق از سوی پارامترهای بنیادی و اطلاعاتی که برخی از نسبت‌‌‌‌های حباب‌‌‌‌سنج مانند ارزش دلاری بازار سهام و نسبت قیمت به درآمد آینده‌نگر (P/ E FORWARD) ارائه می‌دهند، ریزش ادامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌داری مانند سال‌‌‌‌‌۹۹ را تجربه نخواهد کرد و می‌توان کاهش قیمت در بسیاری از نمادها را به منزله جذاب‌‌‌‌شدن قیمت این سهم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها تلقی کرد تا در ماه‌های آتی برای سرمایه‌‌‌‌گذاران بازدهی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مناسبی را به ارمغان بیاورند.


واکاوی نقش ناظر
در اواخر وقت روز 23 اردیبهشت، دو مصوبه از سوی سازمان بورس و اوراق‌‌‌‌بهادار برای حمایت از بازار سهام ارائه شد که به نوبه خود در شکل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری جو و فضای روانی مثبت در بازار سهام تاثیرگذار بود. اول اینکه ۵۰۰‌‌‌‌‌میلیارد ‌‌‌‌تومان به‌حساب صندوق تثبیت بازار سرمایه‌ برای خرید سهام واریز شد. مورد دوم هم این بود که زمان اصلاح پرتفوی صندوق‌های با درآمد ثابت از ۳ ماه به ۵ ماه افزایش یافت.

 طبق مصوبه قبلی سازمان بورس صندوق‌های با درآمد ثابت ۳ ماه مهلت داشتند تا سبد سرمایه‌گذاری خود را اصلاح کنند که طبق مصوبه روز 23 اردیبهشت، مهلت اصلاح دو ماه دیگر افزایش پیدا کرد. هرچند این آمار و ارقام (500‌میلیارد‌تومان) برای بازاری که روزانه ارزش معاملات بالای 10‌هزار ‌میلیارد‌تومان را تجربه می‌کرد، اعداد و ارقام بزرگی نیست، اما نمی‌توان از نقش بی‌‌‌‌بدیل مثبت این اخبار بر شکل‌گیری فضای مثبت در بازار سهام غافل شد. در زمینه مصوبه‌‌‌‌های یادشده انتقاداتی نیز نسبت به‌عملکرد سازمان بورس وارد است که مشروح این داستان در گزارش روز 25 اردیبهشت «دنیای‌اقتصاد» تحت‌عنوان سهامداران در وضعیت ماشه در دسترس است. البته اگر این اقدامات از سوی نهاد ناظر نیز صورت نمی‌گرفت، با توجه به شدید‌بودن اصلاح قیمتی در بسیاری از نمادهای بازار، بازار دیر یا زود به تعادل می‌رسید، اما پمپاژ اخبار این‌چنینی باعث شد تا از ادامه‌‌‌‌دار‌بودن ریزش بازار جلوگیری شود.

ادامه مسیر معاملاتی سهام
بازار سهام معاملات روز گذشته را با فشار فروش در دقایق ابتدایی آغاز کرد و شاهد سرخ‌پوشی نماگرهای اصلی بازار سهام بودیم، اما از حوالی ساعت 11 و با ورود مجدد دلار به کانال 52‌هزار‌تومان در بازار آزاد، در ساعت پایانی شاهد افزایش تقاضا در نمادهای دلاری بازار بودیم که این موضوع موجبات تغییر جهت شاخص‌‌‌‌ها و ورود نماگرهای بازار به محدوده سبز بازار را فراهم کرد.

 در روز گذشته شاخص‌کل بورس تهران با افزایش اندک 21/ 0‌درصدی همراه شد. نماگر اصلی تالار شیشه‌ای با این افزایش کانال 2‌میلیون و 500‌هزار‌واحدی را که در روز شنبه از دست داده بود، مجددا پس گرفت. نماگر هم‌‌‌‌وزن اما در روز گذشته عملکرد بهتری داشت و توانست با افزایش 41/ 0‌درصدی همراه شود. با توجه به اینکه در اصلاح بازار، نمادهای کوچک بازار ریزش قیمتی شدیدی را تجربه کردند، در روز گذشته تقاضا در این نمادها قدرتمندتر از نمادهای بزرگ و شاخص‌‌‌‌ساز بود و شاهد معاملات روان‌‌‌‌تر در این گروه از نمادهای بازار بودیم. شاخص‌کل فرابورس نیز رشد ناچیز 08/ 0‌درصدی را به‌ثبت رساند.

 همچنین در روز گذشته شاهد تغییر مالکیت مثبت به نفع سبدهای معامله‌گران حقیقی بازار بودیم و برآیند کشمکش خریداران و فروشندگان در صحنه معاملات سهام منجر به ورود 12‌میلیارد‌تومانی پول از سوی حقیقی‌‌‌‌ها به بازار سهام شد.