یکشنبه 08 مهر 1403 - 10:00
گام جدید برای استانداردسازی فقهی نظام بانکی
خراسان/اعضای نخستین شورای فقهی بانک مرکزی پس از تدوین قانون جدید منصوب شدند. چالش های شرعی نظام بانکی در سال های گذشته چه بوده و نحوه عمل این شورا در دور جدید قانون بانک مرکزی چگونه خواهد بود؟
اگرچه قانون عملیات بانکداری بدون ربا در کشور ما سابقهای در حدود 4 دهه دارد، اما مسئله نظارت بر شرعی بودن عملیات بانکی و همچنین جایگاه و نقش قانونی شورای فقهی بانک مرکزی برای پیگیری این مسئله، یک چالش مهم در طول این سال ها بوده است. با این حال پس از ابلاغ قانون جدید بانک مرکزی، دیروز اعضای شورای فقهی بانک مرکزی توسط رئیس کل بانک مرکزی منصوب شدند. از آن جایی که طبق قانون جدید، جایگاه این شورا به سطح ارکان بانک مرکزی ارتقا یافته است، باید در انتظار تحولات جدیدی درخصوص انطباق رویه ها و مقررات بانکی با قواعد اسلامی باشیم. در گزارش امروز، وجوه احتمالی این تغییرات را با توجه به نارسایی های گذشته، بررسی می کنیم.
تعیین نخستین شورای فقهی قانون جدید بانک مرکزی
به گزارش خراسان، 12 آذر سال گذشته بود که قانون جدید بانک مرکزی ابلاغ شد. در کنار ویژگی های مثبت این قانون، یکی از تحولات صورت گرفته، ارتقای جایگاه شورای فقهی در ساختار این بانک بود. بر این اساس، این شورا که در گذشته زیرمجموعه رئیس کل بانک مرکزی تعریف می شد، با اجرای قانون جدید به یک رکن بانک مرکزی تبدیل شده و تصمیمات آن ضمانت اجرای جدی پیدا کرده است.
حضور 5 فقیه در شورای فقهی
مطابق ماده 18 قانون جدید بانک مرکزی، این شورا برای حصول اطمینان از عدم مغایرت تصمیمات بانک مرکزی درباره نوع قراردادهای مورد استفاده در عملیات بانکی (سپرده گیری، پرداخت تسهیلات و ایجاد اعتبار) با موازین شرع، و با حضور این افراد تشکیل می شود: 5 فقیه (مجتهد متجزی در حوزه فقه معاملات و صاحب نظر در مسائل پولی و بانکی)، قائم مقام رئیس کل بانک مرکزی، معاونان تنظیم گری و نظارت و حقوقی رئیس کل بانک مرکزی، یک نفر اقتصاددان متخصص در بانکداری اسلامی به انتخاب رئیس کل بانک مرکزی، یک نفر از مدیران عامل بانک های کشور به انتخاب وزیر اقتصاد.
شرعی بودن قراردادهای بانکی و ابزارهای سیاست پولی موضوع کار شورای فقهی
قانون جدید بانک مرکزی رئیس کل این بانک را موظف کرده که تصمیمات بانک مرکزی درباره نوع قراردادهای مورد استفاده در عملیات بانکی را قبل از ابلاغ، به شورای فقهی ارسال و نظر آن شورا را از حیث عدم مغایرت با شرع دریافت کند. همچنین رئیس کل باید اشخاص تحت نظارت را مکلف کند نوع قراردادهای مورد استفاده خود برای انجام عملیات بانکی را که سابقاً به تأیید شورای فقهی نرسیده، قبل از اجرا به تأیید آن شورا برسانند. فتوای معیار در مصوبات شورا، آرای فقهی ولی فقیه است... مواردی که مطابق این قانون به شورای فقهی ارجاع شده است، پس از اعلام نظر شورا مبنی بر عدم مغایرت با موازین شرعی یا گذشت مهلت های مذکور در این بند، مانعی برای اجرا نخواهد داشت.
از سوی دیگر در ماده 43 قانون بانک مرکزی تاکید شده که بانک مرکزی می تواند برای تحقق اهداف سیاست های پولی خود، از انواع ابزارهای سیاست پولی مصوب هیئت عالی در قالب قوانین موجود، استفاده کند. طراحی و به کارگیری ابزارهای سیاست پولی از حیث احکام شرعی باید به تأیید شورای فقهی برسد.
هر بانک دارای یک ناظر فقهی می شود
نکته ای که شبکه خبری اقتصادی و بانک ایران (ایبنا) درمورد ساختار جدید فقهی نظام بانکی به آن اشاره کرده، این است که در الگوی جدید نظارت، در هر بانک یک نفر ناظر به عنوان ناظر فقهی وجود خواهد داشت و این افراد در چارچوب شورای فقهی عمل میکنند و مبنی بر دستورالعملهای شورای فقهی نظارت را انجام خواهند داد. جالب اینجاست که بسیاری از کشورها از جمله مالزی و اندونزی از همان ابتدای انجام عملیات بانکداری بدون ربا حوزه نظارت شرعی را شکل داده اند، اما در ایران ۴۰ سال از این مسئله عقب ماندگی وجود داشته است.
اشکالات ساختار نظارت شرعی بر نظام بانکی چه بود؟
با توجه به آن چه درمورد ساختار جدید شورای فقهی گفته شد، رویه های قبلی این شورا طبق قانون قبلی، به گونه ای بود که مسئله نظارت بر شرعی بودن عملیات بانکی، آن طور که انتظار می رفت انجام نمی شد. مرکز پژوهش های مجلس در گزارش 14791 خود که اردیبهشت سال 95 منتشر شد، اشکالات تجربه نظارت شرعی بر اجرای بانکداری بدون ربا در آن دوران را در 4 محور زیر بیان کرده است:
1-بانک ها و موسسات مالی ملزم به تاسیس کمیته فقهی (یا جایگاهی مانند آن) نیستند.
2-شورای فقهی بانک مرکزی به عنوان مرجع عالی فقهی در حوزه بانکداری اسلامی، جایگاه قانونی نداشته و تنها برخوردار از اختیارات مشورتی است.
3-هیچ قانونی در رابطه با نظارت شرعی وجود ندارد.
4-هیچ بخشی در داخل بانک مرکزی و یا در داخل موسسات مالی مسئولیت احراز شرعی بودن عقود مورد استفاده در موسسه، فهم صحیح طرفین مذاکره کننده عقود در بانک نسبت به ماهیت آن چه که امضا می کنند و غیره را که همگی جزو ابتداییترین پیش فرض های اجرای صحیح قانون بانکداری بدون ربا در کشور هستند، برعهده ندارد.
مرکز پژوهش های مجلس با توجه به این موارد، این گونه جمع بندی کرده بود که «می توان مدعی بود الگوی فعلی نظارت شرعی در نظام بانکی کشور در سطح رویکردهای حداقلی در نظارت شرعی و یا حتی پایین تر از آن قرار می گیرد. این در حالی است که رویکرد حداقلی در نظارت شرعی مخصوص کشورهایی است که در آن حجم عملیات بانکداری اسلامی، بخش کوچکی از کل فعالیت های بانکی را به خود اختصاص می دهد، مانند انگلستان و آمریکا. اما در کشوری مانند ایران که کل عملیات بانکی باید اسلامی باشد، به نظر می رسد رویکرد حداقلی در نظارت شرعی به هیچ وجه مناسب نبوده و لازم است به سمت سایر رویکردها جهتگیری شود.»
پربیننده ترین
-
عکس مسی درآمد؛ آخرین توپ طلا با آرایشگر ویژه!
-
10 جایزه 5 میلیون تومانی برای کاربران آخرین خبر (مهلت شرکت در مسابقه تا 9 آذر تمدید شد.)
-
10 جایزه 5 میلیون تومانی برای کاربران آخرین خبر (مهلت شرکت در مسابقه تا 9 آذر تمدید شد.)
-
آخرین وضعیت راهها در چهارمین روز از سال جدید؛ محور چالوس از شنبه دوباره بسته میشود
-
زنده؛ بیرانوند در یک قدمی استقلال
-
"دنا پلاس اتومات" بخریم یا "تارا اتومات؟"/ مقایسه اختصاصی "آخرینخودرو" از دو خودروی پرطرفدار
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (16)
-
5 نشانه ضعیف شدن ریه ها و بهترین روش تقویت آن چیست؟
-
لندکروزر یا ۲۰۶؟ / مقایسه جالب "آخرینخودرو" به بهانه سخنان جنجالی میرسلیم
-
سپ، برترین شرکت در خاورمیانه شد
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (28)
-
ویدیو تست و بررسی فیدلیتی پرایم جدید در آخرین خودرو
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (14)
-
لحظه به لحظه با جدال پرسپولیس مقابل النصر
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (22)
-
یحیی مچ ساپینتو را خواباند / برد ارزشمند پرسپولیس در صدمین شهرآورد
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (19)
-
چالش/بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (11)
آخرین اخبار
-
در پی شهادت سیدحسن نصرالله، برج میلاد قرمز شد
-
چطور از عسل برای پوست استفاده کنیم؟
-
حال و هوای منزل شهید سردار عباس نیلفروشان
-
9 فِراری از 9 دهه مختلف
-
سحر دولتشاهی در فرش قرمز یک فستیوال خارجی
-
شادی ویژه لئو؛ مسی در نقش مرد آهنی!
-
مولانا، اندیشمندترین شاعر جهان / شعر مولانا شاهکار بینالمللی است
-
سینهزنی شیعیان عراق در حرم حضرت ابوالفضل (ع) به مناسبت شهادت سیدحسن نصرالله
-
فیلمی از فارسی صحبت کردن شهید سیدحسن نصرالله
-
نگاهی به آنچه در زیستگاه شبیهسازیشده مریخ گذشت
-
بیش از ۱۰۰ کشته و ۶۴ مفقود بر اثر سیل و رانشزمین در نپال
-
الگویی که مورایس دوست دارد!
-
تیتراژ سریال «کلبهای در مه» با صدای فریدون آسرایی
-
سرمقاله ابتکار/ صهیونیستها با شهادت نصرالله چه نظم جدیدی را رقم زدند؟
-
تصنیف «خزان عشق» از مرحوم جواد بدیع زاده
سایر اخبار مرتبط
نظرات
ثبت نظر
مهمترین اخبار
تحویل تمامی کارتهای سوخت به مالکان طی هفته آینده
یکشنبه 08 مهر 1403 - 09:43:14
برنامه دولت جدید برای رفع ناترازی ۸ بانک
یکشنبه 08 مهر 1403 - 09:13:44
پیشنهاد افزایش حقوق کارگران معدن در شورای عالی کار
یکشنبه 08 مهر 1403 - 09:06:28
هشدار وزارت صمت به ستاد تنظیم بازار درباره گرانی برنج
یکشنبه 08 مهر 1403 - 08:42:41
مهاجرت تهرانیها برای فرار از گرانی مسکن
یکشنبه 08 مهر 1403 - 08:16:20