خراسان/ آیا شما می‌توانید افرادی که دروغ می‌گویند را تشخیص دهید؟ در تحقیق جدیدی که توسط دکتر «لین تن برینک»، روانشناس پزشکی قانونی، و همکارانش در دانشکده‌ی کسب‌و‌کار هاس در دانشگاه کالیفرنیای برکلی انجام شده، به این نتیجه رسیده‌اند که انسان به صورت غریزی می‌تواند دروغگو‌ها را به ‌درستی تشخیص دهد و این غریزه در انسان بسیار قوی است، اما متاسفانه ذهن خودآگاه ما گاهی در تشخیص دروغگوها شکست می‌خورد.
خوشبختانه، علائمی وجود دارند که می‌توانیم با کمک آنها دروغ و دروغگو‌ را بشناسیم. دکتر «لیلیان گلاس»، تحلیلگر رفتاری و متخصص زبان بدن که با FBI در تشخیص علائم فریبکاری همکاری می‌کند، در کتاب خود با عنوان «زبان بدن دروغگو‌ها» می‌گوید: وقتی سعی داریم بفهمیم کسی به ما دروغ می‌گوید باید ابتدا رفتارهای او را در موقعیت‌های عادی بدانیم. در مرحله‌ی بعد، به صورت، زبان بدن و الگوهای گفتاری فرد دقت کنیم.
کسی که دروغ می‌گوید ناخودآگاه علائم زیر را از خود نشان می‌دهد.

۱. حالت سر خود را سریع عوض می‌کند
اگر از کسی سؤالی را رک بپرسید و آن شخص سریعا سر خود را حرکت داد، احتمال دارد در این موقعیت به شما دروغ بگوید. «گلاس» می‌نویسد: «سر دروغگو به عقب می‌رود، خم می‌شود و یا به یک طرف متمایل می‌شود». این حالت اغلب وقتی رخ می‌دهد که از فرد سؤالی پرسیده شده و از او انتظار پاسخی می‌رود.

۲. تنفس او تغییر می‌کند
وقتی کسی دارد به شما دروغ می‌گوید، احتمال دارد که به نفس‌نفس بیفتد. «گلاس» در کتاب خود می‌نویسد: «این کار بر اثر ریفلاکس اتفاق می‌افتد. وقتی تنفس فرد تغییر کند، شانه‌هایش بالا می‌روند و صدایش ضعیف می‌شود. در اصل، علت اینکه به نفس‌نفس می‌افتد این است که ضربان قلب و جریان خون او تغییر می‌کند. همه‌ی این موارد زمانی رخ می‌دهد که فرد حس اضطراب و تنش دارد – یعنی وقتی دارد دروغ می‌گوید».

۳. از جایش تکان نمی‌خورد
همه می‌دانیم که وقتی کسی اضطراب دارد در جای خود وول می‌خورد، اما «گلاس» به ما می‌گوید باید مراقب کسی که اصلا در جای خود حرکت نمی‌کند، هم باشیم. او می‌نویسد: «این ممکن است علامتی از نبرد عصبی ابتدایی باشد، چرا که بدن خود را برای مواجهه‌ی احتمالی آماده می‌کند. وقتی فرد در گفت‌وگوی عادی شرکت می‌کند، به صورت طبیعی بدن خود را با حرکات ناخودآگاه و آرام حرکت می‌دهد. پس اگر دیدید طرف مقابل اصلا تکان نمی‌خورد و سفت و محکم سر جای خود نشسته یا ایستاده است، احتمال زیادی وجود دارد که کاسه‌ای زیر نیم کاسه باشد».

۴. کلمات و عبارات را تکرار می‌کند
این حالت وقتی رخ می‌دهد که فرد دروغگو سعی دارد شما و خودش را نسبت به چیزی متقاعد کند. او سعی دارد تا در ذهن خود دروغ خود را موجه کند. بنا بر گفته‌ی «گلاس» فرد دروغگو برای مثال بارها تکرار می‌کند: «من این کار را نکردم. من این کار را نکردم». همچنین او با این تکرار فرصتی پیدا می‌کند تا افکار خود را منسجم کند. به دروغ خود ادامه دهد و کار خود را توجیه کند.

۵. اطلاعات زیادی به شما می‌دهد
«گلاس» می‌گوید: «وقتی کسی به‌طور مرتب به شما اطلاعات می‌دهد – اطلاعاتی که از او درخواست نکرده‌اید، مخصوصا جزئیات زیادی را بازگو می‌کند – احتمال زیادی وجود دارد که دارد به شما دروغ می‌گوید. دروغگوها اغلب زیاد حرف می‌زنند به این امید که با این همه حرافی و وراجی، دیگران حرف‌شان را باور کنند».

۶. دستش را جلو دهانش می‌برد و یا آن را می‌پوشاند
یک علامت دیگر برای شناسایی فرد دروغگو این است که وقتی نمی‌خواهد پاسخ سؤالی را بدهد و یا در خصوص مسأله‌ای صحبت کند، به صورت خودکار دستش را روی دهانش می‌گذارد. وقتی بزرگسالان دست خود را روی دهان‌شان می‌گذارند، یعنی نم پس نمی‌دهند و نمی‌خواهند حقیقت را بگویند. آنها با این کار واقعا زیپ دهان خود را می‌کشند.

۷. به صورت غریزی نواحی آسیب‌پذیر بدنش را می‌‌پوشاند
«گلاس» در کتاب خود می‌نویسد: «این نواحی می‌تواند گلو، سینه، سر یا شکم باشد». وی تأکید می‌کند: من به اقتضای شغلم به عنوان مشاور وکلا، اغلب در دادگاه‌ها این رفتار را دیده‌ام. همیشه وقتی متهم دست خود را روی گلویش می‌گذارد، مطمئن می‌شوم که شهادت شاهد، اعصاب متهم را نشانه گرفته است. من تا وقتی در FBI کار نمی‌کردم، کاربرد بالقوه‌ی این رفتار را هرگز متوجه نشده‌بودم».

۸. پاهای خود را جابه‌جا می‌کند
فرد دروغگو با این کار به شما می‌گوید که مضطرب و ناآرام است. همچنین نشان می‌دهد که می‌خواهد از این موقعیت فرار کند. تشخیص این علامت، یکی از راه‌های کلیدی در شناخت دروغگوست. فقط به پاهایش نگاه کنید تا بفهمید دروغ می‌گوید یا نه.

۹. حرف‌زدن برایش سخت می‌شود
اگر به فیلم بازجویی یک متهم با دقت نگاه کرده باشید، خواهید دید که صحبت‌کردن برایش دشوار و دشوارتر می‌شود. علت آن است که سیستم عصبی به‌طور خودکار ترشح بزاق را به هنگام استرس کاهش می‌دهد و با این کار غشاهای مخاط دهان خشک می‌شود. از بین سایر علائم دروغ، می‌توان به گاز گرفتن ناگهانی لب و یا فشردن لب‌ها اشاره کرد.

۱۰. بی‌آنکه زیاد پلک بزند به شما خیره می‌شود
معمولا وقتی کسی دروغ می‌گوید از برقراری ارتباط چشمی خودداری می‌کند، اما دروغگو می‌تواند راه دیگری را برای کنترل و فریب شما انتخاب کند، یعنی ارتباط چشمی خود را با شما حفظ کند.
«برنی مادوف»، مانند سایر شارلاتان‌ها، بیشتر از معمول به افراد زل می‌زد و این کار را بدون اینکه زیاد پلک بزند انجام می‌داد. وقتی کسی حقیقت را می‌گوید، اغلب چشم‌های خود را به اطراف می‌گرداند و حتی ممکن است هر‌از‌گاهی به جای دیگری نیز نگاه کند. اما در مقابل دروغگوها نگاهی سرد و خیره را برای کنترل و ترساندن به کار می‌برند.
در هر صورت باید مراقب پلک‌زدن تند هم باشید.

۱۱. با انگشتش زیاد اشاره می‌کند
وقتی فرد دروغگو حالت دفاعی به خود می‌گیرد، سعی دارد تا اوضاع را به نفع خود و به ضرر شما برگرداند. دروغگو به این خاطر متخاصم می‌شود که شما مچش را گرفتید و فهمیدید که دروغ می‌گوید. از این رو با انگشتش شما را نشانه می‌رود.