هم میهن/متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

شادی مکی| حضور مسعود پزشکیان در مراسم آغاز سال تحصیلی دانشگاه ها با اعتراضات برخی اعضای بسیج دانشجویی و دانشجویان منتقد دولت همراه بود که نهایتا رئیس جمهور خارج از برنامه مراسم به نماینده آنها تریبون داد.

روز گذشته مراسم  آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌ها برگزار شد. همزمان با این مراسم، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری هم با حضور در جمع دانشجویان دانشگاه تهران از نگاه فراجناحی گفت و امید به آینده کشور. او گفت: «رسالت دانشگاه، قرار دادن کشور عزیزمان در قله علم، هنر و فناوری است. هر گروه و جناحی اگر بتواند حرف درست را بیاورد، ما موظف به پذیرش آن هستیم. اگر امیدی به آینده کشور داریم به دانشگاه و دانشگاهیان است، البته صنعتگران و تولیدکنندگان هم بال بزرگی برای این کار هستند، انتظار ما از دانشگاه این است که کشور ما را در قله علم و تکنولوژی قرار دهد.»

او ادامه داد:«آنچه که ما به دنبال آن هستیم و از دانشجویان و اساتید انتظار داریم، حل مشکلات و گره‌هایی است که در جامعه داریم؛ کسی که ذهن خلاقی دارد، توانمند است و انگیزه دارد و دلش می‌خواهد ایران را به عزت برساند، چشم‌انداز مورد تاکید رهبری مبنی بر اول شدن ایران در منطقه را می‌تواند با تلاش و کوشش امکان‌پذیر کند.» 

رئیس‌جمهور از تفاوت سطح پیشرفت ایران در مقایسه با کشورهای پیشرفته هم انتقاد کرد:«به‌عنوان یک ایرانی وقتی پیشرفت کشورهای خارجی را می‌بینم، برای من افت دارد و نمی‌توانم تحمل کنم که ما در این سطح باشیم و آنها در آن سطح. من اگر توان، علم یا مهارتی دارم، برای مردم و جامعه‌ای است که در آن زندگی می‌کنم. باید تلاش کنیم مردم ما به جایی برسند که از کسی کمتر نباشیم؛ ما از کسی کمتر نیستیم. اینکه می‌گوییم وفاق داشته باشیم و دعوا نکنیم، مبنای فکری و باور من از کتاب و قرآن است که با آن رشد کردیم.»

او تصریح کرد: «حرف درست، حرفی است که از مبانی علمی درمی‌آید، اگر ما براساس شواهد صحبت کنیم چرا باید دعوا کنیم، چپ، راست، مذهبی و غیرمذهبی، هر کس حرف درست بیاورد ما می‌پذیریم. یکی از عزیزان گفتند که دانشگاه منابع کم دارد؛ در خارج منابع دانشگاه‌ها را دولت می‌دهد یا دانشگاه خودش درآمد دارد، هر دو؛ ولی بیشتر خودش درآمد دارد، ما اگر بخواهیم مشکلات‌مان را حل کنیم، باید استادان دانشگاه به ما کمک کنند تا مشکلات جامعه حل شود؛ قرارداد ببندند و کاری کنند که گره باز شود. ببینیم اگر یک استاد داریم که می‌تواند مشکل ما را در این سیستم اداری حل کند خب با او قرارداد ببندیم تا مشکل ما را حل کند.»

اساتیدی برای آموزش مدیریت در سیستم
پزشکیان بر ضرورت عملی کردن تئوری‌های علمی در دانشگاه و سطح جامعه و توجه به رویکرد دانشگاه‌های نسل سوم و چهارم تاکید کرد و خطاب به دانشجویان گفت: «شما می‌توانید مشکل اقتصاد و صنعت و کشاورزی و سیاسی و فرهنگی را حل کنید، اینکه بگویید برای کشور برنامه داریم، فعلاً کنار بگذارید؛ یک منطقه‌ای را بردارید ما با شما قرارداد می‌بندیم و بروید مشکلاتش را حل کنید؛ پول هم به شما می‌دهیم؛ به جای اینکه در کلاس بنشینید، بر اساس جامعه آموزش دریافت کنید. ما می‌خواهیم مملکت‌مان به جایی برسد که رهبر معظم انقلاب در چشم‌انداز مشخص کردند. متأسفانه به اسم رهبری کارهایی می‌کنند که ضد آن سیاست‌ها و چشم‌انداز است و همه را به اسم رهبری تمام می‌کنند. رهبری عزت و سربلندی مملکت را می‌خواهند. نخبگان و اساتید ما سرمایه‌های گرانمایه این کشورند، ما قدر شما را خواهیم دانست و به شما احترام می‌گذاریم.» 

پزشکیان خطاب به دانشجویان اضافه کرد:«شما به ما کمک کنید مملکت را بسازیم، به جای اینکه تئوری بخوانید، در عمل هم روش را در جامعه گسترش دهید و اصلاح کنید و هم درآمد کسب کنید، دانشجو هم یاد می‌گیرد و مهارت پیدا می‌کند، ما اکنون در ارتباط با مدیریت به‌دنبال اساتیدی هستیم که به ما روش مدیریت در سیستم را بگویند.»

او اضافه کرد:«دارند «من‌ها» را حذف می‌کنند، در صورتی که هرکدام از این «من‌ها» می‌تواند در کشور انقلابی به‌پا کند، در قدم اول باید هوای کسانی را داشته باشیم که در این مملکت تلاش می‌کنند و زحمت می‌کشند. باید هوای این‌ها را داشته باشیم؛ این افراد نباید مشکل داشته باشند. در همه ادارات و دستگاه‌ها پیگیری خواهیم کرد تا هوای کسانی که در این مملکت ماندند و می‌خواهند کاری کنند را داشته باشیم. اگر هوای آنها را داشته باشیم، دیگران هم می‌بینند که ما هوای علم و دانش و فرهیختگی را داریم. ما قطعاً هوای اساتید و کسانی که در این مملکت ماندند و تلاش می‌کنند را خواهیم داشت و هرکاری از دستمان بربیاید برای اصلاح، رشد و تعالی آن‌ها خواهیم کرد.» 

بودجه آموزش عالی کمتر از سه درصد بودجه کشور
حسین سیمایی‌صراف، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری هم از دیگر سخنرانان این جلسه بود. او  وفاق را گمشده اصلی کشور دانست که می‌تواند سدشکن بسیاری از مشکلات باشد. او گفت:«رئیس‌جمهور به درستی و با تعبیری همه‌فهم گفته‌اند که دعواها مشکلی از مردم حل نمی‌کند. بر این اساس ما نیاز داریم درباره مشکلات کشور وفاق باشد متاسفانه با وجود همه مشکلات هنوز بر سر اولویت مشکلات و راهکارهای رفع این مشکلات در کشور وفاق نداریم.»

او علم و عقل نقاد را بهترین معیار برای تحقق وفاق دانست: «ما هنوز چندان باور نداریم که تنها راه برای برون‌رفت از مشکلات علم است. در نتیجه به داده‌های علمی کم‌توجهی صورت می‌گیرد.»

سیمایی‌صراف از انتقادات به دلیل عقب‌افتادن دانشگاه‌ از قافله علم هم گفت:«امروز دانشگاه‌های ما از نظر مالی در محدودیت هستند؛ اما چراغ علم، تعلیم، تربیت و آزمایشگاه‌ها روشن است و وقتی فعالیت پارک‌های علم و فناوری، شرکت‌های دانش‌بنیان و مراکز تحقیقاتی را مشاهده می‌کنیم با آینده امیدوار می‌شویم. ما در دانشگاه‌ها می‌توانیم با کمک ظرفیت‌هایی که وجود دارد، چراغ علم و تحقیق را فروزان‌تر کنیم. لذا دانشگاه‌های ما به شدت به حمایت‌های بودجه نیاز دارند و هزینه‌کرد در این مراکز سرمایه‌گذاری نیست.»

وزیر علوم با بیان اینکه تمام بودجه آموزش عالی کشور کمتر از سه درصد بودجه کل کشور است، تصریح کرد: «این بودجه کمتر از بودجه یک دانشگاه برتر دنیا است. همچنین سهم ما از تولید ناخالص ملی بسیار پایین است و در مقایسه با قیمت ارز امروز کمتر از ۵۰ درصد بودجه سال ۹۰ را در اختیار دارد. دانشگاه‌ها به مسئولیت‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی خود واقف هستند؛ لذا لازم است حمایت‌های مالی از این مراکز صورت بگیرد. ما برنامه عملیاتی که باید برای هفتم توسعه را بنویسیم، آماده کردیم و معتقد هستیم اگر منابع مالی این برنامه تامین شود، شاهد خیزش و رشد قابل توجه علم کشور خواهیم شد که می‌تواند جلوی مهاجرت نخبگان را بگیرد.» 

یک انتقاد بدون تعارف
محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی سخنران دیگر این مراسم هم بر ضرورت توجه به کیفیت‌ تحصیل در دانشگاه‌های علوم پزشکی تاکید کرد:«با توجه به اینکه دانشجویان این دانشگاه‌ها در آینده با جان مردم سر و کار دارند، اگر به امر کیفیت بی‌توجهی صورت بگیرد، آسیب جدی به سلامت مردم وارد می‌شود. باید برای تحقق عدالت آموزشی و همچنین ورود دانشجویان به دانشگاه‌ها بازبینی صورت بگیرد. ما در کشور خود، دانشجویان بسیار هوشمند و پرتلاشی داریم؛ اگر عدالتی آموزشی در ورود به دانشگاه‌ها محقق نشود، ما نخبگان خود را از دست می‌دهیم.»

او در ادامه انتقادی را هم درباره افزایش ظرفیت رشته پزشکی در دانشگاه‌ها مطرح کرد:«در ۴ سال گذشته نزدیک به ۱۰۰ درصد افزایش ظرفیت در دانشگاه‌ داشته‌ایم و این بدون تجهیز و ارتقای زیرساخت‌ها برای پیشرفت علم است. در بحث عدالت ورود به آموزش و ادامه تحصیل یک بازبینی باید صورت گیرد. عدالت آموزشی در ورود به دانشگاه باید تأمین شود. برای اینکه در مرزهای علمی باقی بمانیم، باید دیپلماسی علمی خود را فعال کنیم. ما برای باقی ماندن در مرزهای دانش باید با دانشگاه‌های مطرح جهان کنفرانس و دوره‌های علمی را تدارک ببینیم.» 

در حاشیه
مراسم آغاز سال تحصیلی  ۱۴۰۴ _ ۱۴۰۳، البته با حواشی هم همراه بود. در این مراسم پس از صحبت‌های وزرای علوم و بهداشت و زمانی که نوبت به صحبت‌های رئیس‌جمهو رسید، برخی از دانشجویان با صدای بلند تلاش کردند خواسته خود را به گوش رئیس‌جمهور برسانند. این درحالی بود که در این مراسم زمانی برای صحبت دانشجویان در نظر گرفته نشده بود.

با این حال رئیس‌جمهور در واکنش به این مطالبه دانشجویان گفت:«دانشجو که شلوغ نمی‌کند. بگذارید من حرفم را بزنم ببینیم چی میشه. جلسه را به هم نزنید اگر می‌خواهید به هم بزنید ما برویم، شما حرف بزنید. برای شنیدن مطالبات شما یک وقت دیگر جلسه می‌گذاریم.» پزشکیان سپس از دانشجویان خواست یک نفر را انتخاب کنند تا در حضور او صحبت کند. آنطور که در رسانه‌ها گزارش شده همین زمان علی صفری، رئیس بسیج دانشجویی دانشگاه تهران خود را به جایگاه رساند و رئیس‌جمهور تریبون را به او داد. 

صفری خطاب به پزشکیان اظهار کرد:«نامه‌ای از سوی بسیج دانشگاه تهران و جامعه اسلامی دانشگاه تهران تقدیم شما شد و از وزیر علوم و رئیس دانشگاه و نماینده رهبری در دانشگاه پیگیر هستیم. در این برنامه اگر عنوان آغاز سال تحصیلی دارد باید تریبونی به دانشجویان داده می‌شد. در سر در دانشگاه نوشته شده خدا لعنت کند دست‌هایی را که می‌خواهند از دانشگاه‌ها سیاست‌زدایی کنند. این حرف رهبری است.»

او در ادامه از رئیس‌جمهور درخواست کرد که از دانشگاه سیاسی صیانت شود:«دانشجویان حذف شدند. یک ماه است که آقای سیمایی به ما فرصت جلسه نمی‌دهند. بعد از برنامه در میان دانشجویان بیرون سالن بیایید و با آنها صحبت کنید و به ما قول دهید برای مراسم شانزده آذر این رویه را درست کنید.»

با این حال اعتراض در این مراسم محدود به دانشجویان نبود و بعد از اظهارات رئیس بسیج دانشجویی دانشگاه تهران، زمانی که پزشکیان بار دیگر در پشت تریبون قرار گرفت تا ایراد سخن کند، باز هم صدای همهمه و اعتراض بلند شد. این بار معترض یکی از کارمندان دانشگاه تهران بود. این اعتراض و در واقع شیوه آن با انتقاد پزشکیان مواجه شد: «لطفاً بنشینید و بگذارید من حرف بزنم و خواهشاً جلسه را به هم نریزید، در این جلسه که قرار نبود شما صحبت بکنید، وقتی شما نمی‌توانید نظم را رعایت کنید، یعنی ما هنوز به این فهم و آگاهی نرسیده‌ایم که در چارچوب یک برنامه مراعات کنیم. اگر می‌خواهید جلسه را به هم بزنید، من بروم و شما بیایید صحبت کنید، حتماً جلسه بگذارید تا برای کارمندان هم صحبت کنیم.»

16 آذر نوبت تشکل‌های دانشجویی
وزیر علوم اما در واکنش به حواشی مراسم دیروز دانشگاه تهران گفت:«هر جلسه‌ای اقتضای خاص خودش را دارد. همه تشکل‌ها باید تریبون داشته باشند، اما وقتش ۱۶ آذر است. نمی‌شود یک تشکل بگوید فقط به من تریبون بدهید.» 

کاهش فشارها، رویکرد متفاوت
امیرحسین سیدعلی، فعال دانشجویی و عضو سابق شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران از کاهش فشارها در دانشگاه‌ها به هم‌میهن می‌گوید:«به نظر می‌رسد رویکرد مسئولین دانشگاه و به‌ویژه دانشگاه تهران در دولت فعلی با رویکرد دولت سیزدهم قابل مقایسه نیست؛ یعنی موضع وزارت علوم دولت قبل و شاید شخص وزیر علوم به‌ویژه در دانشگاه تهران کاملاً سوگیرانه بود. به عنوان مثال در دانشگاه تهران به برخی از تشکل‌ها کاملاً بها داده می‌شد اما برخورد با تنها تشکل‌ اصلاح‌طلب یعنی انجمن اسلامی دانشگاه بسیار متفاوت بود.»

او ادامه می‌دهد:«در خصوص اتفاق‌های سال 1401 تا جایی که در جریان هستم پرونده‌ دانشجوهایی که آن زمان در دانشگاه تهران تعلیق یا اخراج شدند درحال پیگیری است. البته تا جایی که اطلاع دارم اعتراض فعلی این دانشجویان عضو انجمن اسلامی نسبت به این موضوع است که پیگیری‌ها چندان شفاف نیست و دبیر انجمن مصاحبه‌ای هم در این خصوص انجام داده بود.»

این فعال دانشجویی که سال گذشته از دانشگاه فارغ‌التحصیل و در حال حاضر در دانشگاه شریف ادامه تحصیل می‌دهد به این موضوع اشاره می‌کند که هم در دولت روحانی و هم در دولت رئیسی در دانشگاه تهران حضور داشته است:«اگرچه در این مدت اتفاق خیلی خاصی نیفتاده است اما باید در نظر گرفت که دولت چهاردهم تنها حدود 100 روز است که مدیریت کشور را برعهده گرفته اما به نظرم در همین مدت هم رویکرد این دولت نه‌تنها نسبت به دولت سیزدهم که حتی نسبت به دولت دوازدهم هم خیلی متفاوت و پذیراتر است. در اواخر دولت دوازدهم چندان هم شاهد رویکردهای مبتنی بر آزادی بیان و... نبودم.»