هم میهن/متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

رحمن قهرمان‌پور، پژوهشگر حوزه بین‌الملل درباره این ادعا که ایران از عملیات طوفان اقصی خبر داشته معتقد است که باید این مسئله را از یک زاویه دیگر نگاه کرد. او به هم‌میهن گفت: «این فرضیه که گفته می‌شود گزارش نیویورک‌تایمز و واشنگتن‌پست در این بازه زمانی منتشر و بخش‌های مربوط به ایران بزرگنمایی شده تا فشار به وجود بیاید، نکته درستی است. تحولات چند هفته اخیر در منطقه به ما همین مسئله را نشان می‌دهد. این فشار البته افت و خیز دارد و یکسان نیست. نکته اساسی و بنیادین این است که روابط ایران و غرب به دنبال جنگ اوکراین، به سمت تیرگی رفت و روند مثبت و مناسبی ندارد. بعد از آغاز جنگ اوکراین و از زمانی که ادعاهایی درباره دخالت ایران در این بحران به گوش رسید، در اندیشکده‌های معروف اروپایی مثل مؤسسه مطالعات امنیتی اتحادیه اروپا گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر اینکه بعد از این جنگ، اروپا دیگر نمی‌تواند مثل قبل با ایران تعامل کند. چراکه به تعبیر ما، اروپایی‌ها معتقدند که ایران به روی آن‌ها شمشیر کشید.»

وی تاکید کرد: «به نظر من اهمیت جنگ اوکراین برای اروپا آن‌طور که باید و شاید در ایران تجزیه و تحلیل نشد. ترس اروپایی‌ها از اینکه اروپا دوباره به دوران جنگ جهانی دوم، خرابی‌ها و ویرانی‌های ناشی از آن برگردد مسئله بسیار مهمی است. ما در ایران، این ترس را دست‌کم گرفتیم. اگر قبل از جنگ اوکراین می‌گفتیم اروپا پلیس خوب و آمریکا پلیس بد است، بعد از جنگ اوکراین نوعی همسویی میان آن‌ها به وجود آمد و کار ایران را بسیار سخت کرد. تندترین قطعنامه‌های شورای حکام آژانس در یک سال اخیر، کار بریتانیا، فرانسه و آلمان است. در درازمدت، آن‌ها به دنبال افزایش فشار بر ایران هستند.» 

قهرمانپور خاطرنشان کرد: «بایدن و دموکرات‌ها همان‌طور که خودشان اعلام کردند، دنبال درگیری منطقه‌ای نیستند. انتشار این اسناد به نظر من هدفمند و حتماً با موافقت کاخ سفید است و باید به این مسئله فکر کنیم که چرا در این برهه زمانی منتشر شده است. چنین عملی پیش از این هم سابقه داشته است. به نظر من پیام اصلی این گزارش‌ها آن است که آمریکایی‌ها دنبال گسترش جنگ در سطح منطقه نیستند اما در درازمدت می‌خواهند به تهران فشار بیاورند که به زعم خود از تهدیدات ایران کم کنند.» 

این پژوهشگر حوزه بین‌الملل در پاسخ به این سوال که چگونه می‌شود مقابل این جریان ایستاد؟ اظهار داشت:‌ «شرایط ایران به لحاظ سیاسی خیلی شرایط مناسبی نیست. دست ما خیلی باز نیست چون منطقه در شرایط سختی قرار دارد. از یک طرف باید مانع آسیب دیدن کم‌تر حزب‌الله بشویم، از طرف دیگر به نوعی باید به اضلاع دیگر محور مقاومت کمک کنیم. باید مواظب باشیم که در سوریه آسیب نبینیم. همه این‌ها به کنار، سال آینده سال غروب برجام است و مسئله هسته‌ای را باید مدنظر قرار بدهیم. افغانستان ناامن است.

در ایران با سیل مهاجران غیرمجاز مواجه هستیم. در قفقاز جنوبی با روسیه، آذربایجان و ترکیه چالش داریم. البته شرایط فقط برای ما نیست. نظام بین‌الملل در حال تغییر شکل است. ترکیه و روسیه هم دچار چالش هستند. نکته این است که با توجه به این شرایط، ایران باید رویکرد و راهبرد خود را نسبت شرایط منطقه و نظام بین‌الملل تغییر دهد. معادلات عوض شده است. منطقه دیگر به شرایط قبل از هفت اکتبر باز نخواهد گشت. باید نگاه‌مان رو به جلو باشد و اجماعی شکل بدهیم مبنی بر اینکه قصد داریم چه اقدامی را در دستور کار بگذاریم.»

او ادامه داد: «منطقه یک سال درگیر تنش و بحران بود و باز هم تاکید می‌کنم که شرایط به قبل از هفت اکتبر برنمی‌گردد. بنابراین باید آینده را در نظر گرفت. اشخاص و نهادهایی که در سیاست خارجی تصمیم‌گیر هستند، باید ذهنیت و رویکردشان را به هم نزدیک کنند و به درک نسبتاً مشترکی از شرایط منطقه و نظام بین‌الملل برسند. متاسفانه در حال حاضر یک برداشت واحد در کشور نسبت به این وضعیت وجود ندارد.  عده‌ای فکر می‌کنند اوضاع خیلی بد و یک عده فکر می‌کنند اوضاع خیلی خوب است. این شکاف، علامت خوبی برای سیاست خارجی نیست. چون آن‌هایی که فکر می‌کنند شرایط بسیار خوب است، مانع اقدام آن‌هایی می‌شوند که فکر می‌کنند شرایط بسیار بد و حساس است.»

قهرمانپور خاطرنشان کرد: «اگر این فشار برای پایان دادن به جنگ باشد، یک مسئله موقت است. مسئله آن‌ها و ادعایی که دارند این است که با صراحت می‌گویند تهدید ایران حالت فرامنطقه‌ای پیدا کرده است. در اسناد ناتو ذکر نشده اما سپر موشکی که تابستان امسال در لهستان راه‌اندازی شد، هدفش رهگیری موشک‌های بالستیک ایران است. سیاست‌گذاری عملی اروپا و آمریکا در این راستا دارد حرکت می‌کند و بر این محور است که ایران علاوه بر اینکه در منطقه، غرب را تهدید می‌کند، گستره تهدید خود را به اروپا نیز رسانده است. بنابراین، در ظاهر به دنبال این هستند که با تهدید ادعایی‌شان مقابله کنند. اولویت اول این است که ایران در جنگ اوکراین با روسیه همراهی نکند. اولویت دوم نیز این است که ایران بتواند محور مقاومت در منطقه را کنترل کند و این محور تهدید استراتژیک برای منافع غرب نداشته باشد.»