دنیای اقتصاد/متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

پس از اینکه سربازان اسرائیلی «محمد شبیر» را که با خانواده‌اش مخفی شده بود یافتند، او را به مدت ۱۰روز بازداشت و سپس بدون هیچ اتهامی آزادش کردند. شبیر گفت که در آن مدت سربازان از او به‌عنوان سپر انسانی استفاده می‌کردند. شبیر که در آن زمان ۱۷ سال داشت، گفت که مجبور شد با دستبند در میان ویرانه‌های خالی زادگاهش، خان یونس، در جنوب غزه قدم بزند و به دنبال مواد منفجره‌ای بگردد که حماس در مسیر سربازان اسرائیلی کار گذاشته بود. شبیر گفت: برای اینکه آنها خودشان آسیب نبینند، او را مجبور کردند که جلوتر از سربازان حرکت کند. «ناتان اودنهایمر»، «بلال شبیر» و «پاتریک کینگزلی» در گزارش ۱۴ اکتبر در نیویورک تایمز نوشتند، این جوان ۱۷ساله گفت: در یکی از ساختمان‌های ویران‌شده در مسیر متوقف شد؛ در امتداد دیوار یکسری سیم به مواد منفجره متصل بود.

شبیر، این دانش‌آموز دبیرستانی گفت: «سربازان مرا مانند یک سگ به درون یک آپارتمان مملو از مواد انفجاری فرستادند. فکر می‌کردم این آخرین لحظات زندگی من باشد.» تحقیقات نیویورک‌تایمز نشان داد که سربازان و ماموران اطلاعاتی اسرائیل، در طول جنگ غزه، به‌طور مرتب فلسطینیان اسیرشده‌ای مانند شبیر را مجبور به انجام ماموریت‌های شناسایی به‌شدت تهدیدآمیز کرده‌اند تا سربازان اسرائیلی در معرض خطر قرار نگیرند. بر اساس تحقیقات نیویورک‌تایمز، درحالی‌که «گستره» و «مقیاس» چنین عملیاتی ناشناخته است، این رویه که بر اساس قوانین بین المللی امر غیرقانونی است، توسط حداقل ۱۱جوخه در پنج شهر غزه، اغلب با دخالت افسران سازمان‌های اطلاعاتی اسرائیل مورد استفاده قرار گرفته است.

اسرای فلسطینی مجبور به کاوش در مکان‌هایی در غزه شده‌اند که ارتش اسرائیل معتقد است نیروهای حماس برای یک کمین یا تله انفجاری آماده کرده‌اند. این اقدام از آغاز جنگ اکتبر گذشته به تدریج گسترده‌تر شده است. زندانیان مجبور شده‌اند از داخل شبکه‌های تونلی که به گمان سربازان اسرائیلی، رزمندگان حماس هنوز در آنجا پنهان شده‌اند، فیلم‌برداری کنند. آنها برای یافتن مواد منفجره مخفی وارد ساختمان‌های «مین‌گذاری‌شده» شده‌اند. به آنها گفته شده است که اشیایی مانند ژنراتورها و مخازن آب را بردارند یا جابه‌جا کنند؛ زیرا سربازان اسرائیلی از وجود آنها در ورودی‌ تونل‌های مخفی یا تله‌های انفجاری می‌ترسیدند. نیویورک‌تایمز با هفت سرباز اسرائیلی که این اقدام را مشاهده کرده یا در آن شرکت داشتند، مصاحبه کرد. این روزنامه، چنین اقدامی را معمول، عادی و سازمان‌دهی‌شده معرفی کرد که با پشتیبانی لجستیک قابل‌توجه و اطلاع مافوق در میدان جنگ انجام می‌شد. بسیاری از آنها گفتند که افراد بازداشت‌شده توسط افسران سازمان‌های اطلاعاتی اسرائیل، بین جوخه‌ها جابه‌جا می‌شدند؛ روندی که مستلزم هماهنگی بین گردان‌ها و آگاهی فرماندهان ارشد میدانی بود.

اگرچه آنها در نقاط مختلف غزه خدمت می‌کردند، اما سربازان عمدتا از اصطلاحات مشابهی برای اشاره به سپر انسانی استفاده می‌کردند. نیویورک‌تایمز همچنین با هشت سرباز و مقام نظامی (به شرط ناشناس ماندن) درباره این اقدام صحبت کرد. سرلشکر «تامیر هیمن»، رئیس سابق اطلاعات نظامی که به‌طور معمول از سوی مقامات ارشد نظامی و دفاعی در جریان جنگ قرار می‌گیرد، استفاده از این روش را تایید کرد و گفت که برخی از بازداشت‌شدگان مجبور به ورود به تونل شده‌اند. درحالی‌که دیگرانی داوطلب شده بودند تا سربازان را همراهی کنند یا به‌عنوان راهنما عمل کنند به این امید که مورد لطف ارتش قرار گیرند. سه فلسطینی نیز درباره استفاده از خود به‌عنوان سپر انسانی گزارش‌های ثبت‌شده‌ای را ارائه کردند.

نیویورک‌تایمز هیچ مدرکی دال بر آسیب یا کشته شدن افراد بازداشت‌شده در حین استفاده به‌عنوان سپر انسانی پیدا نکرد. در یک مورد، یک افسر اسرائیلی پس از آنکه یک زندانی که برای جست‌وجوی ساختمانی فرستاده شده بود، متوجه وجود هیچ رزمنده پنهان‌شده‌ای در آنجا نشد یا نخواست گزارش بدهد، هدف گلوله قرار گرفت و جان باخت. ارتش اسرائیل در بیانیه‌ای ادعا کرد که «دستورالعمل‌های این رژیم استفاده از غیرنظامیان بازداشت‌شده غزه را برای عملیات نظامی به‌شدت ممنوع می‌کند.» قوانین بین‌المللی استفاده از غیرنظامیان یا جنگجویان را به‌عنوان سپر در برابر حمله ممنوع می‌کند. همچنین اعزام جنگجویان اسیرشده به مکان‌هایی که در معرض آتش قرار می‌گیرند یا مجبور کردن غیرنظامیان به انجام هر کاری مرتبط با اجرای عملیات نظامی غیرقانونی است.

«لارنس هیل-کاتورن»، استاد دانشگاه بریستول در انگلستان و متخصص قوانین مرتبط با بازداشتی‌های دولتی در نبرد با بازیگران غیردولتی می‌گوید، درحالی‌که قوانین درباره حقوق افرادی که در جریان درگیری‌ها با بازیگر غیردولتی مانند حماس بازداشت می‌شوند مبهم است، وادار کردن زندانیان فلسطینی به کاوش در مکان‌های خطرناک «صرف‌نظر از اینکه این بازداشت‌شدگان غیرنظامی باشند یا اعضای شاخه جنگی حماس» هم غیرقانونی است. ارتش اسرائیل در اوایل دهه۲۰۰۰ از رویه مشابهی با عنوان «روند همسایگی» در غزه و کرانه باختری رود اردن استفاده کرد. سربازان غیرنظامیان فلسطینی را مجبور می‌کردند تا به خانه‌های شبه‌نظامیان نزدیک شوند و آنها را متقاعد به تسلیم کنند.

سربازان اسرائیلی از سپر انسانی به شیوه‌ای متفاوت استفاده کرده‌اند. پروفسور «مایکل ان.اشمیت، محققی در وست پوینت که استفاده از سپر انسانی در درگیری‌های مسلحانه را مطالعه کرده است، می‌گوید که «از ارتشی دیگر که به‌طور معمول از غیرنظامیان یا اسیران جنگی برای ماموریت‌های شناسایی تهدیدکننده جان در دهه‌های اخیر استفاده می‌کند، بی اطلاع است.» مورخان نظامی می‌گویند که این عمل توسط نیروهای آمریکایی در ویتنام مورد استفاده قرار گرفت. پروفسور اشمیت گفت: «در بیشتر موارد، این یک جنایت جنگی است.» سربازانی که با نیویورک‌تایمز صحبت می‌کردند، گفتند که در طول جنگ فعلی به‌دلیل تمایل به محدود کردن خطرات برای پیاده‌نظام شروع به استفاده از این اقدام کردند.

برخی از سربازانی که شاهد این اقدام بوده یا در آن شرکت کردند، آن را عمیقا نگران‌کننده یافتند و به همین دلیل، آنها را بر آن داشت تا خطر گفت‌وگو درباره یک راز نظامی را با یک روزنامه‌نگار به جان بخرند. دو نفر از طریق سازمان «سکوت خود را بشکن» که یک نهاد و دیده بان مستقلی است که مشاهدات سربازان اسرائیلی را جمع‌آوری می‌کند، به نیویورک تایمز وصل شدند. دو سرباز گفتند که اعضای جوخه‌هایشان که هر کدام تقریبا ۲۰نفر را شامل می‌شدند، با فرماندهان مخالفت کردند. سربازان گفتند که برخی از افسران رده‌پایین تلاش کردند این عمل را با این ادعای بدون مدرک توجیه کنند که بازداشت‌شدگان تروریست بوده‌اند نه غیرنظامیانی که بدون اتهام نگهداری می‌شدند. به گفته یک سرباز اسرائیلی و سه فلسطینی که با نیویورک‌تایمز صحبت کردند، آنها گفتند که به آنها گفته شده که ارزش جان تروریست‌ها کمتر از جان اسرائیلی‌ها است؛ اگرچه افسران اغلب به این نتیجه رسیدند که بازداشت‌شدگان به هیچ گروهی تعلق ندارند و بعدا آنها را بدون اتهام آزاد کردند.

به گفته «جهاد سیام»، ۳۱ساله، طراح گرافیک فلسطینی که بخشی از این گروه بود، یک جوخه اسرائیلی جمعیتی از فلسطینی‌های آواره را مجبور کرد تا برای پوشش به سمت مخفیگاه حماس در مرکز شهر غزه دست به پیشروی بزنند. سیام گفت: «سربازان از ما خواستند که به جلو برویم تا طرف مقابل به عقب شلیک نکند. هنگامی که جمعیت به مخفیگاه رسیدند، سربازان از پشت غیرنظامیان بیرون آمدند و به داخل ساختمان رفتند.» سیام گفت: ظاهرا پس از کشتن ستیزه‌جویان، سربازان غیرنظامیان را رها کردند.گزارشگران نیویورک‌تایمز بر این باورند که حماس بخش‌های وسیعی از غزه را به هزارتویی از تله‌های انفجاری و شبکه‌های تونلی پنهان تبدیل کرده است.

سربازان اسرائیلی می‌گویند که اغلب هنگام ورود به خانه‌ها یا ورودی‌های تونل‌هایی که احتمالا با تله‌ها پوشانده شده است، در معرض خطر قرار می‌گیرند. زمانی که هیچ سگ یا هواپیمای بدون سرنشینی در دسترس نبود یا زمانی که افسران معتقد بودند که حضور یک انسان موثرتر است، غیرنظامیان فلسطینی‌ را به آنجا می‌فرستادند.«بشیر الدالو»، یک داروساز از شهر غزه گفت که او در صبح روز ۱۳نوامبر پس از دستگیری در خانه‌اش مجبور شد به‌عنوان سپر انسانی عمل کند. الدالو که اکنون ۴۳سال دارد، هفته‌ها قبل به همراه همسر و چهار پسرش از محل مسکونی‌اش گریخت؛ اما برای مدت کوتاهی برای آوردن مواد اولیه بازگشته بود، هرچند محله‌اش میدان جنگ بود.

الدالو پس از آزادی در مصاحبه‌ای در غزه گفت که سربازان به او دستور دادند تا لباس زیر خود را در بیاورد، سپس به او دستبند زدند و چشمانش را بستند. الدالو، به‌عنوان یکی از غیرنظامیانی که مورد سوءاستفاده سربازان اسرائیلی قرار گرفته است، گفت که پس از بازجویی درباره فعالیت‌های حماس در این منطقه، سربازان به او دستور دادند که وارد حیاط خلوت یک خانه پنج طبقه در همان حوالی شود. او گفت که حیاط مملو از آوار از جمله قفس پرندگان، مخازن آب، ابزار باغبانی، صندلی‌های شکسته، شیشه‌های شکسته و یک ژنراتور بزرگ بود. الدالو به یاد می‌آورد: «پشت سر من، سه سرباز بودند که با خشونت مرا به جلو هل می‌دادند. آنها از تونل‌های احتمالی زیر زمین یا مواد منفجره پنهان‌شده در زیر هر شیئی می‌ترسیدند.» او گفت که پابرهنه راه می‌رفت و پاهایش را خرده‌های شیشه برید.»

پس از ارائه مکان، تاریخ و شرح تجربه الدالو از سوی نیویورک‌تایمز، ارتش از اظهارنظر خودداری کرد. روایت او بازتاب گزارش‌های مشابه از ۱۰سرباز اسرائیلی بود که شاهد حضور یا اطلاع‌رسانی درباره نحوه استفاده از زندانیان فلسطینی برای جست‌وجو کردن ساختمان‌ها و حیاط‌ها بودند. الدالو می‌گفت که تقریبا هفت یا هشت سرباز پشت آوار دیوارهای متلاشی‌شده حیاط مخفی شدند تا در صورت برخورد وی با بمب، خودشان در امن و امان بمانند. یکی از آن سربازان با استفاده از بلندگو الدالو را راهنمایی می‌کرد.

جنایت در بامداد غزه
حمله هوایی اسرائیل به خیمه‌های فلسطینی‌های آواره در داخل مجتمع بیمارستانی در غزه- در حالی که نسل‌کشی اسرائیل در این منطقه محصور برای دومین سال ادامه دارد- دست‌کم ۴شهید و ۷۰زخمی بر جای گذاشت که حال بسیاری از آنها وخیم است. حمله به بیمارستان شهدای الاقصی در شهر دیرالبلح در مرکز غزه در ساعات اولیه روز دوشنبه (۲۳ مهرماه) رخ داد. «هانی محمود» در گزارش ۱۴اکتبر در الجزیره در همین رابطه نوشت، ویدئوها نشان می‌داد که امدادگران برای نجات مردم در تلاش برای مهار آتش‌سوزی بزرگ بودند. پیش‌بینی می‌شود تعداد جان‌باختگان بیشتر شود. «ام احمد رادی» یکی از بازماندگان حادثه به الجزیره گفت: «آنچه اتفاق افتاد این بود که ما با دود، شعله‌های آتش و جرقه‌های سوزانی که از هر طرف روی خیمه‌ها می‌افتاد، از خواب بیدار شدیم.

انفجارها ما را در چادرها و بیرون محل زندگی‌مان در پشت بیمارستان الاقصی وحشت‌زده کرد.» وی افزود: «ماشین‌های آتش‌نشانی نمی‌توانستند به اینجا برسند. آنقدر اجساد سوخته و جزغاله در همه جا وجود داشت که نگو و نپرس. حجم آتش‌سوزی و انفجار بسیار زیاد بود. ما شاهد یکی از وحشتناک‌ترین و خونبارترین شب‌ها بودیم.» «دفتر رسانه‌ای غزه» اعلام کرد: این هفتمین بار در سال جاری است که اسرائیل به محوطه بیمارستان الاقصی حمله می‌کند و سومین بار در دو هفته گذشته است که فلسطینی‌هایی را که مجبور به ترک خانه‌های خود شده‌اند، می‌کشد. هانی محمود که از دیرالبلح گزارش می‌داد، گفت: «حدود ۲۰ تا ۳۰چادر به‌طور کامل تخریب شدند و کاملا سوختند.» وی افزود: «با گسترش آتش، افراد زیادی در داخل چادرها بودند که نتوانستند نجات یابند.

ما در حال بررسی تعداد کشته‌های این آتش‌سوزی هستیم؛ زیرا این چادرها به هم نزدیک هستند که پشت سر هم و در فضای کوچکی در داخل حیاط بیمارستان برپا شده‌اند.» محمود، گزارشگر الجزیره نوشت «آویخای ادرعی» یکی از سخنگویان ارتش صهیونیست با تایید حمله نیروی هوایی اسرائیل، بدون هیچ‌گونه مدرک مدعی شد که این مجموعه بیمارستانی به‌عنوان «مرکز فرماندهی و کنترل» از سوی حماس برای انجام حملات علیه اسرائیل استفاده می‌شد. هفته گذشته، یک «کمیسیون مستقل تحقیقات بین‌المللی سازمان ملل» (CoI) گزارشی را منتشر کرد که نشان می‌داد اسرائیل «یک سیاست هماهنگ برای نابودی سیستم مراقبت‌های بهداشتی غزه» را انجام می‌دهد.

حملات اسرائیل در روز یکشنبه البته مدرسه آوارگان در «نصیرات» را هم بی‌نصیب نگذاشت که دست کم ۲۲فلسطینی کشته و ۸۰نفر دیگر زخمی شدند. جبالیا هم از دیگر مناطقی است که چند روزی است در سیبل حملات اسرائیل قرار دارد. «فارس ابوحمزه»، یکی از مقامات سرویس اضطراری وزارت بهداشت غزه، به آسوشیتدپرس گفت که اجساد «تعداد زیادی از شهدا» از خیابان‌ها و زیر آوارها در شمال جمع‌آوری نشده است. او گفت: «ما نمی‌توانیم به آنها دسترسی پیدا کنیم.»