دنیای اقتصاد/متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و انتشارش در آخرین خبر به معنای تایید آن نیست

 المانیتور در گزارشی به بررسی ترکیب پارلمان ترکیه پرداخت و تاکید کرد که حدود ۴۰۰کرسی در اختیار ناسیونالیست‌ها و محافظه‌کاران از هر دو طیف قرار گرفته است. این پایگاه خبری-تحلیلی این اتفاق را به‌عنوان تشکیل محافظه‌کارترین و ناسیونالیست‌ترین پارلمان در تاریخ مدرن ترکیه تحلیل کرد. چنین ترکیبی باعث می‌شود که سال‌های سختی پیش روی دموکراسی‌خواهان و طرفداران حقوق زنان باشد.

 پارلمان جدید ترکیه پس از انتخابات ۱۴مه ممکن است متنوع‌تر و رنگارنگ‌تر به نظر برسد و اعضایی از ۱۸حزب در آن حضور داشته باشند؛ اما نیروهای ملی‌گرا و محافظه‌کار که در هر دو طرف راهروهای پارلمان پراکنده شده‌اند، وزن بی‌سابقه‌ای در مجلس به‌دست آورده‌اند. به گزارش المانیتور، رجب طیب‌اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه که پس از کسب ۵/ ۴۹درصد آرا در دور اول، با دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری در ۲۸مه مواجه است، کل مبارزات انتخاباتی خود را بر اساس روایت‌های بقا و امنیت ملی قرار داده است. برای تحریک غرور ملی، او پروژه‌های انرژی، زیرساخت‌ها و تجهیزات نظامی را به نمایش گذاشته و چشم‌اندازی از یک «ترکیه بزرگ» ترسیم کرده است. تیم اردوغان برای بد جلوه دادن مخالفان و ترساندن رای‌دهندگان، چشم‌اندازی از احیای تروریسم، کودتا، مداخلات غرب و تجزیه کشور ترسیم کرده و کمال کلیچداراوغلو، نامزد مخالفان را به ارتباط با گروه‌های تروریستی متهم کرده است. او با این کار تلاش کرده است تا بهای سیاسی را که برای بحران اقتصادی در ترکیه می‌پردازد، ویرانی عظیم زلزله‌های فوریه و افزایش اتهامات فساد در رده‌های دولتی را به حداقل برساند.

اگر اردوغان مجددا انتخاب شود، می‌تواند برای تصویب قانون روی اکثریت ۳۲۲کرسی پارلمان ۶۰۰عضوی حساب کند. باوجوداین، حزب عدالت و توسعه او (AKP) شاهد کاهش کرسی‌های خود از ۲۹۵کرسی در انتخابات قبلی به ۲۶۷کرسی بود؛ درحالی‌که متحد اصلی او، حزب حرکت ملی (MHP) بر اساس نتایج اولیه، کرسی‌های خود را از ۴۹ به ۵۰ افزایش داد. در میان تازه‌واردانی که به‌عنوان بخشی از ائتلاف جمهور اردوغان وارد پارلمان شدند، حزب اسلام‌گرای رفاه جدید (YRP) پنج کرسی را به‌دست آورد؛ درحالی‌که حزب آزادی‌خواه (هدی-پارتیسی)، یک گروه اسلام‌گرای کُرد، چهار کرسی را به‌دست آورد. با این حال ائتلاف اردوغان از اکثریت ۳۶۰کرسی که برای تغییر قانون اساسی لازم است، جا ماند. ازاین‌رو برای چنین اصلاحاتی، باید اعضای مخالف را انتخاب کند.

ائتلاف ملت شش حزبی اپوزیسیون که برای پایان دادن به نظام ریاست اجرایی و احیای نظام پارلمانی مبارزه می‌کرد، ۲۱۳کرسی به‌دست آورد. حزب اصلی اپوزیسیون جمهوری خلق (CHP) کرسی‌های خود را از ۱۴۶ در انتخابات۲۰۱۸ به ۱۶۹ افزایش داد؛ درحالی‌که بزرگ‌ترین متحد آن، حزب‌ملی گرای خوب، تنها یک کرسی خود را افزایش داد و به ۴۴کرسی رساند. کاهش کرسی‌های احزاب کوچک‌تری که نامزدهای آنها در انتخابات از جمهوری خلق ترکیه حمایت می‌کردند کار را برای کلیچداراغلو سخت‌تر کرده‌اند. در میان آنها می‌توان به حزب دموکراسی و پیشرفت (DEVA) و حزب آینده که هر دو توسط دستیاران سابق اردوغان رهبری می‌شدند، به ترتیب ۱۴ و ۱۰ کرسی به‌دست آوردند و حزب اسلام‌گرای سعادت نیز ۱۰ کرسی به‌دست آورد. ائتلاف کارگر و آزادی به رهبری کردها ۶۶کرسی به‌دست آورد. شاخص‌ترین حزب کردها، حزب دموکراتیک خلق‌ها (HDP)، ۶۲کرسی به‌دست آورد. حزب کارگران ترکیه نیز ۴کرسی باقی‌مانده را به‌دست آورد.

به‌دلیل مجموعه‌ای از عوامل، حزب دموکراتیک خلق‌ها شاهد کاهش رای خود بود. این حزب در بحبوحه سرکوبی که ۱۰هزار نفر از اعضای آن را پشت میله‌های زندان داد، قدرت سازمانی خود را از دست داده است. همچنین آستانه ورود به پارلمان از ۱۰درصد در سال گذشته به ۷درصد کاهش یافت که به گفته ناظران باعث شد که حزب دموکراتیک خلق‌ها برخی از رای‌دهندگان غیر کرد را که قبلا از این حزب برای کمک به رسیدن آستانه ۱۰درصد حمایت می‌کردند، از دست بدهد. اعتقاد بر این است که رای‌دهندگان سابق حزب دموکراتیک خلق‌ها عمدتا به حزب جمهوری خلق ترکیه رای دادند.

اینها رای‌دهندگانی از غرب و جنوب شرقی ترکیه بودند که عمدتا نیز کرد هستند. برای اولین بار در دو دهه گذشته، یک نامزد جمهوری خلق ترکیه در دیاربکر به پارلمان راه یافت؛ درحالی‌که این منطقه پایگاه اصلی حزب دموکراتیک خلق‌ها بود. به گفته کارشناسان، رای‌دهندگان کرد که از حزب عدالت و توسعه ناامید شده بودند، در عین حال به سمت متحدان حزب عدالت و توسعه گرایش پیدا کردند. درباره ترکیه به‌طور کلی، گفتمان ملی‌گرای اردوغان به نظر می‌رسد که حزب حرکت ملی ترکیه را تقویت کرده است که به نظر می‌رسید چند ماه پیش در نظرسنجی‌ها با آستانه ۷درصدی دست و پنجه نرم می‌کرد.

این حزب ۱۰ درصد آرا را به‌دست آورد و این نشان می‌دهد که آنها توانسته‌اند بخشی از ملی‌گرایان اپوزیسیون را به سمت خود بکشانند. در میان شش حزب اپوزیسیون، حزب خوب به رهبری مرال آکشنر دارای گرایش‌های ملی‌گرایانه است. اساسا نتایج نشان‌دهنده افزایش جهت‌گیری ملی-اسلامی در میان طبقه کارگر و گروه‌های کم‌درآمد در مناطق شهری و روستایی است. اگرچه این توده‌ها تحت تاثیر آشفتگی اقتصادی ترکیه قرار گرفتند، اما تصمیمشان این بوده است که از اتحاد محافظه‌کار اردوغان حمایت کنند. حزب سوسیال‌دموکرات جمهوری خلق ترکیه نتوانست از وجهه خود به‌عنوان حزب ثروتمندان خلاص شود و متحدانش با ریشه‌های اسلام‌گرایانه مانند حزب دوا و آینده نتوانستند از فرسایش حزب عدالت و توسعه به‌نحو احسن استفاده کنند.

حزب دموکراتیک خلق‌ها در رای‌گیری ریاست‌جمهوری از کلیچداراوغلو حمایت کرد؛ اما این همکاری باعث شد تا «ناسیونالیست‌های نگران» از دیگر رقیب اپوزیسیون، سینان اوغان، حمایت کنند و آرای ضد اردوغان را تقسیم کند. کلیچداراوغلو ۹/ ۴۴درصد آرا را به‌دست آورد؛ در حالی که اوغان، یک چهره محبوب ملی‌گرا، حدود ۵درصد را به‌دست آورد. او با حزب تازه تاسیسش قول داده بود در صورت پیروزی در انتخابات پناهندگان سوری و سایر مهاجران را اخراج کند. در مجموع، این کشور با ملی‌گراترین و محافظه‌کارترین پارلمان از زمان تاسیس ترکیه مدرن در یک قرن پیش، روبه‌رو است. احزاب ملی‌گرا و محافظه‌کار در دو طرف این راهرو بیش از ۴۰۰کرسی دارند. زنان ۱۲۱کرسی را به‌دست آوردند که بیشترین تعداد کرسی تاکنون بوده است؛ اما در نقطه عطفی دیگر، نامزدهایی که آشکارا حقوق زنان را مورد هدف قرار می‌دهند، در داخل ائتلاف اردوغان به پارلمان راه یافتند.

حزب یورت، به‌عنوان مثال، مخالف بازگشت ترکیه به کنوانسیون استانبول بوده که درباره حمایت از حقوق زنان است. حزب هدی مسلما بحث برانگیزترین تازه وارد است؛ زیرا شاخه حزب‌الله، یک گروه کرد ستیزه‌جوی بی ارتباط با همنام لبنانی خود است که مسوول ده‌ها قتل در دهه۱۹۹۰ است. این حزب یک قانون اساسی جدید مطابق با ارزش‌های اسلام‌گرا را ترویج می‌کند و از خانواده در برابر سبک‌های زندگی «انحرافی» محافظت می‌کند. این حزب همچنین خواستار اصلاح قانون ترکیه درباره جلوگیری از خشونت علیه زنان، محدود کردن حقوق نفقه زنان مطلقه، حقوق بازنشستگی برای زنانی که به مدت ۲۵سال ازدواج کرده‌اند و پایان دادن به سیستم تحصیل مشترک اجباری شده است. حزب هدی ممکن است لحن خود را تحت فشار حزب عدالت و توسعه تعدیل کند؛ زیرا دستور کارشان موجب شده است برخی از زنان حزب عدالت و توسعه موضع بگیرند. با این حال، مدافعان حقوق زنان، کودکان با نبردی سخت در پارلمان جدید روبه‌رو هستند.

فشار رشد ناسیونالیسم عامل تعیین‌کننده‌تری خواهد بود. با توجه به اینکه حامیان اوغان اکنون کلید قفل رقابت‌های ریاست جمهوری هستند، هر دو طرف تحت فشار هستند تا به وعده‌های ملی‌گرایانه خود عمل کنند. در طول مبارزات انتخاباتی، کلیچداراوغلو با دقت در لفاظی‌های خود تعادل ایجاد کرد تا متحدان ملی‌گرای خود را بدون اینکه کردها را از خود براند، در سبد رای‌گیری خود حفظ کند. در هر صورت، ناسیونالیست‌ها در پارلمان قوی‌تر شده‌اند و شرکای کلیدی هم اردوغان و هم کلیچداراغلو هستند. اگر آنها به‌عنوان یک بلوک متحد در انتخابات شرکت می‌کردند، پس از حزب عدالت و توسعه به دومین نیروی بزرگ پارلمان تبدیل می‌شدند. طغرل تُرکش، یکی از چهره‌های برجسته ملی‌گرا که در سال۲۰۱۵ به حزب عدالت و توسعه پیوست، پس از رای‌گیری در ۱۴مه، در یک توییت وایرال‌شده اعلام کرد که «ناسیونالیسم ترک تنها برنده واقعی انتخابات است.»

او ادامه داد، اگر گروه‌های ملی‌گرای پراکنده ‌شده دور هم جمع شوند، می‌توانند در انتخابات بعدی به بزرگ‌ترین نیروی سیاسی کشور تبدیل شوند. به گفته حقی اوزدال، روزنامه‌نگار که صحنه سیاسی را از نزدیک دنبال می‌کند، نتایج انتخابات خبر از باز شدن راه‌ها برای ناسیونالیست‌ها در سیاست و بوروکراسی می‌دهد که ممکن است در صورت انتخاب مجدد اردوغان، تحت فشار بیشتری از سوی ملی‌گرایان قرار گیرد. اوزدال استدلال کرد که تعداد آرای به‌دست‌آمده توسط اوغان و حزب ظفر فقط نوک کوه یخ است که چشم‌انداز تیره‌ای را برای کردها، پناهندگان سوری و سایر مهاجران در کشور ایجاد می‌کند.

او به المانیتور گفت که درباره حقوق زنان، احزاب یورت و هدی ممکن است در پیشبرد برنامه‌های خود شکست بخورند؛ اما بازگشت ترکیه به کنوانسیون استانبول یک رویا باقی می‌ماند. از نظر سیاست خارجی، پارلمان جدید دست اردوغان را در هرگونه مداخله نظامی جدید علیه گروه‌های کرد در سوریه و عراق و همچنین اقدامات برای گسترش نفوذ ترکیه در قفقاز تقویت می‌کند.