اکو ایران/متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

چین هنوز هم به تایوان فشار می‌آورد، البته بیشتر فشاری آهسته است تا سریع. و این کارزار فشار چندوجهی -آنچه مسئولان تایوانی آن را «راهبرد آناکوندا» می‌نامند- شاید پیش‌درآمد نمایشی خشن‌تر در آینده باشد.
 
 در حالی که در سال 2024، جنگ اوکراین و خاورمیانه را نابود کرده است، وضعیت پیرامون تایوان به نسبت آرام بوده است. بحرانی که در ابتدای سال بسیاری انتظارش را داشتند، هنوز شروع نشده است؛ پکن، واشنگتن و تایپه توانسته‌اند حدی از پایداری را در وضعیتی ذاتاً ناپایدار حفظ کنند.

آن نتیجه برای جو بایدن بسیار خوشایند بوده که سال آخر ریاست‌جمهوری‌اش پر از آشوب‌های جهانی بود. اما هر حس آرامشی فریبنده است. چین هنوز هم به تایوان فشار می‌آورد، البته بیشتر فشاری آهسته است تا سریع. و این کارزار فشار چندوجهی -آنچه مسئولان تایوانی آن را «راهبرد آناکوندا» می‌نامند- شاید پیش‌درآمد نمایشی خشن‌تر در آینده باشد.

به نوشته هال برندز برای وبگاه بلومبرگ، یک سال پیش، چنین به نظر می‌رسد که نمایش خشن احتمالاً زودتر از آنچه فکرش را می‌کنیم آغاز شود. از زمان سفر سخنگوی مجلس وقت، نانسی پلوسی، در اوت 2022 که منجر به جنگ‌طلبانه‌ترین مانور نظامی چین در 25 سال اخیر پیرامون تایوان شد، سطح تنش‌ها بالا مانده است. تا ماه‌ها بعد، این پرسش که چه زمانی ممکن است چین به تایوان حمله کند، از سؤالات رایج درون واشنگتن بود. و از آنجا که لای چانگ‌ته حزب مترقی دموکراتیک که پکن او را یک رادیکال طرفدار استقلال می‌داند، در ماه ژانویه برندۀ انتخابات ریاست‌جمهوری تایوان شد، واکنش سخت چین به مسئله‌ای گریز ناپذیر تبدیل شده است.

این مسئله به چند دلیل -هنوز- به سر و صدا منجر نشده است. مسئولان ایالات متحده لای را تشویق کردند لحن متعادلی دربارۀ رابطه با سرزمین اصلی داشته باشند و جز چند استثناء، تا حد زیادی چنین بوده است. تیم بایدن از دیپلماسی سطح بالا با پکن استفاده کرد تا تأکید کند واشنگتن هنوز با استقلال تایوان مخالف است و خواهان حفظ وضعیت فعلی در تنگۀ تایوان است. ایالات متحده همچنین به چینی‌ها هشدار داد که تحریکات جدید ممکن است باعث مجازات‌های اقتصادی و فناوری جدیدی از جانب واشنگتن شود.

در حالی که معلوم نیست آیا رهبر چین، شی جین‌پینگ، آنطوری که واشنگتن می‌خواست، در اثر این پیام‌ها هم‌زمان اطمینان خاطر پیدا کرده و هم از تلاش برای رویکردهای خشن منصرف شده یا خیر، چنین به نظر می‌رسد که فهمیده است ایجاد جنگی جدید در اطراف انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده احمقانه است. انجام این کار، صرفاً باعث می‌شود کوبیدن چین به مسئله‌ای کانونی در جنون چهار سالۀ آمریکا تبدیل شود. اما نباید نبود بحران را با نبود زور چینی اشتباه گرفت.

نظامیان چینی با مانورها و گشت‌زنی‌ها حضورشان در اطراف تایوان را تقویت کرده‌اند. چند روز پس از تحلیف آقای لای در ماه مه، پکن با اجرای مانوری توانایی‌هایش را به رخ کشید -مانند گارد ساحلی قدرتمندش- که احتمالاً بخش مهمی از محاصرۀ آینده باشد. کشتی‌ها و هواپیماهای چینی در سطحی که از سال 2022 به این سو دیده نشده است، از خط میانی تنگه گذشته‌اند، دفاع هوایی تایوان را آزموده‌اند و توانایی‌شان برای تسلط بر آسمان‌ها و آب‌های وصل کنندۀ این جزیره به جهان را نشان داده‌اند.

در همین زمان، تایوان با افزایش حملات سایبری از سرزمین اصلی مواجه است، حتی پکن می‌گوید تایپه متجاوز سایبری واقعی است. کارزارهای همیشگی پروپاگاندا و ضداطلاعات -دربارۀ همه چیز از تلقب در انتخابات تا امنیت غذایی- به دنبال بهره‌کشی از شکاف‌های موجود در جامعۀ تایوان و پاشیدن بذر نگرانی دربارۀ ضرورت رابطه با ایالات متحده است.

چین با برداشتن تعرفۀ ترجیحی از مجموعه‌ای از محصولات تایوانی و ایجاد شک و شبهه دربارۀ توافق تجاری دو طرف تنگۀ، پیوسته فشار اقتصادی‌اش را افزایش داده است. در ماه ژانویه هم شی یکی از همکاران دیپلماتیک تایوان، نائورا، را به طرف خودش آورد؛ به‌عنوان مجازاتی برای انتخاب آقای لای و فرستادن این علامت به تایپه که پکن به سادگی می‌تواند باعث انزوای بین المللی تایوان شود. مسئولان تایوانی حق دارند احساس کنند کشورشان در گیره‌ای گرفتار شده که روز به روز تنگ‌تر می‌شود.

راهبرد چین قرار است تایوان را از لحاظ فیزیکی، اقتصادی، دیپلماتیک و روانی محدود کند و این تصور را به وجود بیاورد که مقاومت بی‌فایده و اتحاد مجدد با پکن گریز ناپذیر است.

فعالیت‌های نظامی بی‌امان و حساب شده در اطراف تایوان نیروهای مسلح قدرتمند این کشور را خسته خواهد کرد. و در حالی که اقدامات چین حاکمیت فعلی تایوان را از نقض می‌کند، با نشان دادن محدودیت‌های حمایت ایالات متحده، پیوندهای این جزیره با واشنگتن را هم کمرنگ می‌کند. اما اگر کارزار فشار چین موفق نشود، ممکن است صحنه را برای چیزی بی‌رحمانه‌تر آماده کند.

در حالی که ایوان فایگنبام، یکی از کارشناسان مهم آمریکا در زمینۀ چین، پس از سفرهای اخیرش به منطقه به من گفت، مسئولان حاضر در تایپه نگرانند که فعالیت‌های چین آنها و واشنگتن را نسبت به حضور گستردۀ ارتش آزادی‌بخش خلق در اطراف تایوان بی‌حس می‌کند. تشخیص این مسئله زمانی دشوارتر می‌شود که شی تصمیم بگیرد محاصره یا دیگر انواع تخاصمات را کنار بگذارد و کار اصلی را انجام دهد.

احتمالاً چنین سناریویی فوری اتفاق نیفتد. راهبرد بردن بدون جنگ چین می‌گوید فشار می‌تواند نهایتاً سیاست تایوان را تغییر دهد و رهبرانی را در تایپه به قدرت برساند که رفتار دوستانه‌تری با پکن دارند. اما دست کم از این لحاظ، رویکرد شی در حال شکست خوردن است: پیروزی ریاست‌جمهوری لای سومین پیروزی پیاپی حزب مترقی دموکراتیک طرفدار استقلال است.

حالا همۀ چشم‌های پکن روی انتخابات ریاست‌جمهوری بعدی تایوان در سال 2028 است. اگر لای یا دیگر نامزد حزب مترقی دموکراتیک بار دیگر برنده شوند، شی -که تا آن موقع نیروی نظامی‌اش برنامۀ مدرن‌سازی فعلی‌اش را کامل خواهد کرد- شاید به این نتیجه برسد که اقناع زوری شکست خورده است و باید اقدامات شدیدتری انجام دهد. در آن لحظه، اوضاع می‌تواند در تنگۀ تایوان خیلی بد شود.

مسعود یوسف حصرچین