دنیای اقتصاد/متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

ترور یحیی سنوار، به این امیدها در دولت بایدن دامن زده است که وی می‌تواند در روزهای آخر حضورش در کاخ سفید به هموار کردن راه برای ایجاد یک کشور فلسطینی کمک کند. «استیون ارلانگر» در گزارش ۲۱اکتبر در نیویورک‌تایمز نوشت، اما از بسیاری جهات هدف تشکیل کشور مستقل فلسطینی دورتر از همیشه به نظر می‌رسد. در غزه، مرگ و ویرانی در مقیاسی ویرانگر رخ داده است. فقدان یک رهبری روشن و استوار فلسطینی وجود دارد. بایدن امیدوار است که ترور سنوار بتواند آتش‌بس موقت در غزه را به دنبال داشته باشد و در عین حال راهی به سوی مذاکرات بر سر ایجاد یک کشور فلسطینی در کنار اسرائیل – یا به اصطلاح همان راه‌حل دو دولتی- ایجاد کند.
اما مشخص نیست که اکنون چه کسی می‌تواند به نمایندگی از حماس در غزه صحبت کند یا اینکه حتی این گروه واقعا می‌داند که گروگان‌ها کجا هستند یا چند نفرشان زنده هستند یا خیر؟ بنیامین نتانیاهو وعده داده است که به جنگ علیه حماس ادامه دهد. او نبرد دیگری را هم علیه حزب‌الله در جنوب لبنان پیگیری می‌کند و همچنین به دنبال پاسخ به ایران نیز هست. نتانیاهو از ۷ اکتبر بارها امکان راه‌حل دو دولتی را رد کرده است و ثبات دولت ائتلافی او وابسته به وزرای راست افراطی است که مخالف هر نوع کشور فلسطینی هستند. «مخیمار ابوصدا»، محقق غزه‌ای که استاد مدعو در دانشگاه نورث وسترن است، می‌گوید که همه اینها چشم‌انداز موافقت اسرائیل برای مذاکره جدی بر سر تشکیل کشور فلسطین را بسیار بعید می‌کند. ابوصدا گفت: «نتانیاهو اخیرا بارها گفته است که یک کشور فلسطینی امنیت اسرائیل را به خطر می‌اندازد. با توجه به اینکه بخش رادیکال اسرائیل اکنون در قدرت است، این موضوع در دستور کار آنها نیست.»

قرارداد اسلو در دهه۱۹۹۰ - چارچوب صلح با هدف حل مناقشه بین اسرائیل و فلسطینیان- قرار بود به «فلسطین مستقل» منجر شود. «تشکیلات خودگردان فلسطینی» که بر اساس این توافق‌نامه تاسیس شد، قرار بود یک نهاد موقت باشد که خودمختاری محدود فلسطینی‌ها را در کرانه باختری و نوار غزه اعمال می‌کند. اما در سال۲۰۰۷ پس از انتخاباتی که در آن حماس پیروز شد، به دنبال درگیری‌هایی که میان فتح و حماس رخ داد، از سوی حماس از غزه بیرون رانده شد. اکنون این تشکیلات تنها بخشی از کرانه باختری را تحت کنترل دارد و فلسطینیان آن را فاسد و ناکارآمد می‌دانند.

در سال‌های اخیر، در میان چرخه‌های خشونت، امیدها به راه‌حل دو کشور کاهش یافته است. پس از ۷اکتبر و پاسخ ویرانگر اسرائیل در غزه، این موضوع دوباره توسط ایالات متحده و اروپا و همچنین برخی از کشورهای خاورمیانه به‌عنوان بهترین راه برای دستیابی به صلح پایدار و مطمئن بین اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها مطرح شده است. برای مثال، عربستان سعودی اصرار دارد که هرگونه به رسمیت شناختن اسرائیل به مسیری معتبر به سوی یک کشور مستقل و پایدار فلسطینی بستگی دارد. اما حتی اگر نتانیاهو رویکرد خود را تغییر دهد، به گفته تحلیلگران، رهبری پراکنده و ضعیف در فلسطین مانع جدی برای پیشرفت در این موضوع خواهد شد.

«معین ربانی»، عضو غیر مقیم «مرکز مطالعات درگیری و بشردوستانه» مستقر در دوحه گفت که هرگونه توافقی مستلزم یک رهبری گسترده فلسطینی، از جمله موافقت حماس، برای حمایت و پشتیبانی از این ایده است. ربانی می‌گوید: «اما تشکیلات خودگردان فلسطین کم و بیش هر گونه مشروعیتی را که ممکن بود داشته باشد از دست داده است و من انتظار دارم که حماس در حال حاضر یک خط رادیکال‌تر را اتخاذ کند.» او گفت که اصرار ایالات متحده و کشورهای اروپایی بر ادامه فشار برای راه‌حل دو کشوری، خلأ موجود در رهبری فلسطین و تاثیر رادیکالیزه کننده جنگ غزه بر سیاست فلسطین را نادیده گرفت.

ربانی گفت: «راه‌حل دو دولت، سرپوشی است که به ایالات متحده و اروپا اجازه می‌دهد تا وانمود کنند که در حل این موضوع جدی هستند بدون اینکه تغییراتی را در واقعیت روی زمین تشخیص دهند که با امکان دستیابی به آن هدف در تناقض است.»موضوع پیچیده‌تر، رشد سریع شهرک‌های اسرائیلی در کرانه باختری اشغالی و همچنین تشدید حملات اسرائیل به این سرزمین پس از حمله ۷اکتبر است. «علی جرباوی» استاد علوم سیاسی در دانشگاه بیرزیت در کرانه باختری، گفت: «هیچ‌کس در سرزمین‌های اشغالی، به‌ویژه کرانه باختری، به راه‌حل دو دولتی اعتقاد ندارد.» او گفت: «در حال حاضر سخت‌ترین کار در جهان این است که یک فلسطینی میانه‌رو باشی.» بیشترین تاثیر ترور سنوار و تضعیف حماس ممکن است بر سیاست فلسطین باشد.

جرباوی گفت که وقتی با مقامات حماس صحبت کرد، آنها آگاه بودند که این سازمان ضربه شدیدی خورده است و بهبودی و ترمیم آن به سال‌ها زمان نیاز دارد. آنها همچنین اذعان کردند که حماس نمی‌تواند به تنهایی غزه را اداره کند. او خاطرنشان کرد، اما حماس همچنان می‌تواند مانع از هر ترتیبی شود که دوست ندارد.مقامات اسرائیلی، آمریکایی، سعودی، مصری و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس درباره تلاش برای انتصاب «سلام فیاض»، ۷۲ ساله به‌عنوان نخست وزیر برای اجرای بازسازی غزه پس از پایان جنگ بحث کرده‌اند. فیاض پیش از این از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۳ در این سمت خدمت کرده است. او پس از اختلافات سیاسی با محمود عباس اخراج شد. روی کار آمدن فیاض می‌تواند کشورهای عربی را ترغیب به ارائه میلیاردها دلار کمک کند که همین امر می‌تواند به او کمک کند تا حمایت مردم غزه را به دست بیاورد؛ حتی در شرایطی که اسرائیل بر حفظ کنترل امنیتی بر مرزها اصرار دارد. اما جرباوی که با فیاض در دولت کار می‌کرد و به او احترام می‌گذارد، نگران است که «فلسطینی‌ها او را مرد آمریکا ببینند که دستور کار آمریکا و امارات را اجرا می‌کند.»