روزنامه سازندگی/متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

رئیس‌جمهور “پزشکیان” در حاشیه اجلاس بریکس در شهر کازان روسیه، به‌منظور تقویت مناسبات سیاسی-اقتصادی، مذاکرات فشرده‌ای را انجام داد

اکبر منتجبی| کازان سرد است. از مسکو سردتر. هوا حدود ۸ درجه بالای صفر است. مسافران سر در گریبان دارند و اهالی شهر بدون توجه آنچه در شهر می‌گذرد در پالتوهای گرم روسی از سرما عبور می‌کنند. حضور روسای جمهور ۱۰ کشور عضو گروه بریکس در شهر کازان در جمهوری تاتارستان خبرنگاران بسیاری را به این شهر کشانده است.
گروه بریکس که سال ۱۳۸۹ در یکاترینبورگ روسیه تاسیس شد یک پیمان نوظهور میان قدرت‌های اقتصادی نوظهور به حساب می‌آید تا اگر بتوانند بلوک قدرتمندی میان خود و غرب ایجاد کنند. تحلیل روسای جمهور چین و روسیه و حتی هندی‌ها این است که انتقال قدرت از غرب به شرق حتمی است. به همین دلیل این بلوک سیاسی- اقتصادی در ابتدا با حضور کشورهای روسیه، چین، برزیل، هند و آفریقای جنوبی بریکس تشکیل شد. بعد نیز امارات متحده عربی، ایران، مصر، اتیوپی و آرژانتین نیز به آن پیوستند که البته رئیس جمهور جدید آرژانتین به دلیل راست‌گرایی مفرط در مقابل چپ‌گرایی بریکس در نامه‌ای اعلام کرد که دیگر تمایل حضور در این اجلاس را ندارد. حضور ایران در این اجلاس از چند زاویه مهم بوده و هست. اول به دلیل تحولات منطقه و جنگ‌طلبی اسرائیل. خاصه آنکه تلاش اسرائیل این است که پای ایران را به جنگ بکشاند. در عین حال کشتاری که در غزه و لبنان به راه انداخته ظاهراً تمامی ندارد. طبعاً پزشکیان از ظرفیت این نشست درخصوص مهار اسرائیل استفاده خواهد کرد.
اهمیت دوم در این است که ایران تلاشش آن است از ظرفیت اقتصادی کشورهای نوظهور اقتصادی چون برزیل و هند و البته چین در جهت دور زدن تحریم‌ها و خنثی کردن آن استفاده کند. اما آیا می‌تواند موفق شود؟ خوش‌بینانه این است که مسیر سختی است، چه آنکه هر یک از این کشورها مراودات اقتصادی زیادی با آمریکا دارند و بعید است آن منافع را از بین ببرند اما روسیه که عضو مهم بریکس به حساب می‌آید و چون ایران زیر تحریم‌های خردکننده است، تلاشش این است یک بلوک مالی علیه غرب تشکیل دهد.

سه پیشنهاد اصلی
سه پیشنهاد در بریکس مطرح است. اول راه‌اندازی یک بانک چندملیتی است تا از این طریق سازوکار مالی جدیدی را جدا از کشورهای غربی و آمریکا تعریف کنند. در صورت وقوع این اتفاق، هم چین و روسیه و هم هند و برزیل می‌توانند سرمایه‌‌ ارزشمندی را به این بانک تزریق کنند. محور دومی که اعضای بریکس به دنبال آن هستند، تشکیل یک اتحادیه ارزی است. در واقع با الگوبرداری از اتحادیه اروپا می‌خواهند به پول واحدی برسند که این مبدأ مراودات مالی شود و سوم اینکه کشورهای عضو، روادید را بین هم لغو کنند تا دید و بازدید مردمان کشورها سهل و آسان شود؛ اما به قول حافظ «که عشق آسان نمود اول، ولی افتاد مشکل‌ها». همه چیز ممکن است روی روی کاغذ راحت و سهل به نظر برسد اما در اجرا و عمل نه فقط خواستن که عبور از موانع مهم‌ترین شرط رسیدن است.

مذاکره درباره چابهار و هند
مسعود پزشکیان و هیأت همراه او از جمله گروه‌هایی بودند که کمی‌ دیرتر به کازان رسیدند. تقدیم لایحه بودجه سال آینده به مجلس، برنامه او را برای سفر به عقب انداخت و فکر می‌کنم پزشکیان آخرین رییس جمهوری بود که به روسیه آمد و مورد استقبال قرار گرفت و بلافاصله با نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند دیدار کرد. در این دیدار هم از مسایل منطقه صحبت کرد هم از تسریع در راه‌اندازی بندر چابهار توسط هند و هم درباره مراودات اقتصادی و البته مسایل افغانستان.
پزشکیان عضویت ایران و هند در بریکس را زمینه مناسبی برای تقویت بیش از پیش روابط و همکاری‌های دو کشور در راستای تامین منافع متقابل دانست و اظهار امیدواریی کرد که اجرای توافقات فیمابین به خصوص در زمینه توسعه بندر چابهار تسریع شود. نخست‌وزیر هند هم در ادامه مناسبات دو کشور را استوار بر روابط دیرینه دو تمدن بزرگ و برخوردار از اشتراکات فرهنگی فراوان دانست و اعلام کرد که توسعه بندر چابهار از نظر هند بزرگ‌ترین رکن همکاری‌های دوجانبه است و معتقدیم توسعه این بندر نقش مهمی در تنظیم روابط دو کشور و نیز روابط تهران- دهلی با دیگر کشورهای منطقه دارد.

ملاقات با اماراتی‌ها
یکی دیگر از دیدارهای مهم او، دیدار با محمد بن زاید، رئیس دولت امارات متحده عربی بود. این دیدار قرار بود در اتاق مخصوصی که برای آنان در نظر گرفته شده بود، انجام شود اما به دلیل طولانی شدن سخنرانی‌‌های اصلی در اجلاس بریکس، پزشکیان و  محمد بن زاید در حاشیه اجلاس و به دور از چشم خبرنگاران و عکاسان صحبت کردند. البته قبل از آن وزرای خارجه دو کشور به اتاقی رفتند و هر دوی آنها نیز سرپایی گفت‌وگو کردند. این سخنان نیز آنچنان آرام بیان می‌شد که حتی خبرنگاران و عکاسان نیز متوجه مفاد آن نشدند که دو وزیر درباره چه سخن می‌گفتند.
به غیر از عراقچی، دو وزیر دیگر نیز همراه پزشکیان هستند. هم وزیر نفت و هم وزیر اقتصاد که هر دو تلاششان این است که در راستای آنچه رئیس جمهور به دنبالش است هم گره‌های اقتصادی را حل کنند و هم نفت بیشتری را بفروشند.

گپ‌و‌گفت با پوتین
در دیدار پزشکیان با پوتین هم وقتی در سالن باز شد و خبرنگاران مستقر شدند، مدتی طول کشید تا وزرا و مقامات دو کشور وارد شوند. بعد هم که آمدند هر دو گروه مدت زمان قابل توجهی را ایستادند تا روسای جمهور بیایند. ظاهراً پوتین و پزشکیان دو نفری در اتاقی در بسته نشسته و گفت‌وگو می‌کردند؛ آن هم درباره موضوعاتی که طبعاً برای همه پنهان بود اما می‌توان حدس و گمان داشت که درباره چیست.
در مدتی که پوتین و پزشکیان دو نفری در آن اتاق صحبت می‌کردند در این سالن همه ایستاده بودند. نه وزرای ایرانی با مقامات روسی سخن می‌گفتند نه آنها با اینها. در این بین فقط یکی از مقامات اقتصادی روس به دیدن عبدالناصر همتی آمد و دو نفری گپی کوتاه زدند. اما وزرای خارجه اصلاً. لاوروف آن سوی میز بود و عراقچی این سوی میز. تا اینکه پوتین و پزشکیان رسیدند. میکروفون‌ها باز شد. هر دو طرف ابراز خوشحالی کردند و از توسعه‌ روابط سخن گفتند و ضرورت همکاری‌های مشترک را برشمردند. بعد از این تعارفات با اشاره پوتین، خبرنگاران و عکاسان جلسه را ترک کردند تا مقامات دو کشور با هم سخن بگویند. آنچه برایم جالب بود، حضور مقامات سیاسی در تیم پوتین بود. مثلاً رئیس حزب لیبرال یا احزاب دیگر از افرادی بودند که در این جلسات و احتمالاً جلسات مشابه رییس جمهور، روسیه را همراهی می‌کردند؛ برخلاف هیأت ایرانی که همه از مقامات سیاسی و اقتصادی بودند.

ملاقات با ژنرال
دیدار با عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر یکی دیگر از ملاقات‌های مهم پزشکیان بود. چندی پیش سیدعباس عراقچی در سفرش به قاهره که در قالب تور منطقه‌ای انجام شد با السیسی دیدار داشت و بدین ترتیب روابط به صورت آشکار به سمت از سرگیری متمایل شد اما دیدار پزشکیان با همتای مصری‌اش را هم باید در ادامه آن و بسیار مهم دانست. او با اشاره به اینکه «بنده با شعار و رویکرد ایجاد وفاق و همدلی در داخل کشور و تقویت روابط دوستانه با دیگر کشورها موفق به جلب اعتماد مردم کشورم شدم»، گفت که جمهوری اسلامی ایران به هیچ‌وجه به دنبال جنگ و درگیری نیست». ژنرال السیسی هم گفت که «در وهله اول به عنوان یک مسلمان باور دارم که باید با تفاهم و گسترش دوستیف امور خود را به پیش ببریم و از همین رو در تمام سال‌هایی که روابط ما دچار مشکل است حتی یک بار علیه جمهوری اسلامی ایرانف موضعی اتخاذ نکرده‌ام. به نظرم شما باید تلاش کنید، تصویر نادرستی که در ۴۰ سال گذشته از ایران در منطقه و جهان ارائه شده است را اصلاح کنید». احتمالا دیدارهای پزشکیان امروز تمام و با برخی از دیگر مقامات روزهای بعد دیدار کند اما مهم‌ترین دیدارهایش را امروز انجام داد. نکته جالب این بود که به رغم برنامه‌های فشرده‌ای که از ۶ صبح آغاز و تا غروب ادامه داشت، نشانه‌ای از خستگی در چهره پزشکیان دیده نشد. او با خونگرمی یک ایرانی خندان با هر رییس جمهور دیدار می‌کرد، دست آنها را به گرمی می‌فشرد و پس از سخنانش خندان او را بدرقه می‌کرد. همین هوای سرد کازان را گرم می‌کرد. گویی نه انگار سرما در این شهر پیچیده است و سوز زوزه می‌کشد. پزشکیان در یکی از دیدارهای خود جمله نغزی گفت: «آینده را باید ساخت نه آنکه منتظر آمدنش نشست‌». امید که بتواند چنانکه روز پیش نیز گفته بود، ایران را بسازد.