آرمان ملی/متن پیش رو در آرمان ملی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

 حمید شجاعی| شاید اگر امروز از مردم در خصوص خواسته‌شان از دولت در جهت رفع برخی مشکلات پرسش شود، اکثریت قریب به اتفاق به مساله فیلترینگ و لزوم حل و فصل این معضل اشاره کنند.
  
 معضلی که به قرائت بسیاری تا کنون به جز مضرات مختلف چه در حوزه اقتصادی، چه اجتماعی و... چیزی برای جامعه نداشته است. البته طرح این موضوع بدان معنی نیست که جامعه مشکلات دیگری ندارد و به عبارت دیگر همه چیز درست شده و فقط حل مساله فیلترینگ مانده است. بلکه به واقع مشخص است که جامعه با مشکلات متعددی روبه‌رو است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به مشکلات اقتصادی و معیشتی اشاره کرد، اما مردم خود واقف هستند که حل مشکلات اقتصادی زمان‌بر است و تابع یک مساله خاص هم نیست، بلکه با دست‌اندازهای مختلفی مثل تحریم مواجه است که ابتدا باید آنها حل شود که اقتصاد کشور نیز بتواند نفسی راحتی کشیده و شرایط بهبود یابد. اما در چنین شرایطی باید به سوی وعده‌ها و شعارهایی از سوی رئیس‌جمهور رفت که زود بازده هستند و راحت‌تر از وعده‌های مدت‌دار قابل حصول خواهند بود. رفع فیلترینگ از وعد‌ه‌ها و صحبت‌های محوری مسعود پزشکیان در دوران انتخابات و پس از آن بود که از قضا یکی از این مسائل و مطالبات کوتاه‌مدت و دست یافتنی است که با یک وفاق و هماهنگی میان حاکمیتی می‌توان به‌راحتی آن را حل و فصل کرد. با این حال نکته‌ای که دیگر بسیاری بدان رسیده‌اند اینکه سیاست فیلترینگ‌ها سال‌ها است که بی‌اثر شده و دیگر کارکرد موثری ندارد و از سوی دیگر روشن نیست چرا در این خصوص مقاومت می‌شود. در برخی از کشورهای دنیا، ممکن است براساس منافع ملی آن کشور، محدودیت‌هایی بر روی بعضی از شبکه‌های اجتماعی اعمال کنند، اما فیلترینگ همه‌جانبه در هیچکدام از کشورهای جهان غیر از یکی دو کشور اتفاق نیفتاده است. البته پیشرفت برق‌آسای تکنولوژی در جهان معاصر، عملا دولت‌ها را در مقابل اعمال اراده فیلترینگ گسترده با مشکل مواجه خواهد کرد و شواهد این امر، هم اکنون نیز در کشور قابل مشاهده است. بر اساس آخرین نظرسنجی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران  (ISPA) میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام و تلگرام در شهریورماه ۱۴٠۳، از قبل از اعمال فیلترینگ بیشتر شده است. بر اساس این نظرسنجی، استفاده ایرانیان از شبکه اجتماعی اینستاگرام و تلگرام به ترتیب به 6/50 و 3/39 درصد رسیده است که در مقایسه با قبل از اعمال فیلترینگ یعنی خردادماه ۱۴٠۱، بیشتر شده است. این امر یک پیام واضح دارد و آن بی‌اثرشدن فیلترینگ است. از طرفی نکته‌ای که سال‌هاست خود به نقض غرضی آشکار تبدیل شده، حضور مقامات و مسئولان در شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌هایی است که با محدودیت مواجه شده و برای مردم فیلتر است و باید با هزینه‌های گزاف فیلترشکن تهیه کرده و وارد این شبکه‌ها شوند. نکته مهم دیگر در این است که بین استفاده بیشتر از فیلترشکن‌ها حفره‌های امنیتی پدید می‌آید که در مجموع بسیار خطرناک است. در چنین شراطی به نظر می‌رسد که صلاح در این است که با توجه به معایب متعدد فیلترینگ و از سوی دیگر محسنات رفع فیلترینگ دستگاه‌های مسئول و مرتبط به کار اعم از وزیر ارتباطات به‌عنوان مجری، رئیس‌جمهور به‌عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی و شورای عالی فضای مجازی و سایر مقامات مسئول عزم و اراده محکمی در جهت حل این مطالبه چند ساله جامعه داشته باشند تا وفاق ملی مدنظر رئیس‌جمهور میان جامعه و حاکمیت بیش از پیش تقویت شود.
 
موضع دولت
مدت زمانی‌که از روی کارآمدن دولت چهاردهم می‌گذرد مساله فیلترینگ جزو پرتکرارترین و پرسوال‌ترین مسائلی بوده که همواره از جانب اهالی رسانه از مسئولان دولتی اعم از رئیس‌جمهور، سخنگوی دولت و وزیر ارتباطات پرسیده شده و آنها نیز همواره بر رفع این مطالبه مهم جامعه و پیگیری آن تاکید کردند. چنانکه هفته گذشته بود که فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت در پاسخ به «آرمان ملی» گفت: «موضوعات در همان عهدی که آقای دکتر پزشکیان بستند پیش می‌رود و دنبال می‌شود». البته اینکه این مساله تا چه حد مصرانه و مجدانه پیگیری و دنبال شود نیز در جای خود طرح و پرسش است. اینکه دولت تا چه میزان می‌تواند در این حوزه با سایر قوا به یک تعامل و وفاق برسد تا هر چه سریع‌تر رفع فیلترینگ اتفاق بیفتد. در همین راستا نیز رئیس‌جمهور صبح سه‌شنبه در حاشیه تقدیم بودجه ۱۴۰۴ به مجلس در گفت‌وگویی در این خصوص که همچنان به وعده‌هایی که به مردم داده از جمله موضوع رفع فیلترینگ پایبند است، اظهار کرد: «ما حرف‌هایی که زدیم تا آخر پای آن هستیم و به وعده‌های خود پایبند هستیم. قطعا در حال تلاش هستیم تا حرف‌هایی که زده‌ایم در عمل پیاده کنیم». مسعود پزشکیان ادامه داد: «در خصوص رفع فیلترینگ نیز وزیر ارتباطات، اطلاعات را جمع‌آوری کرده است و این هفته در نشست سران گزارش دادند. قرار شد هم مجلس و هم قوه قضائیه و وزارت ارتباطات بنشینند جمع‌بندی داشته باشند و مراحل طی شود. بحث کاملا کارشناسی است. روندی که اکنون طی شده است به نفع مملکت نیست و باید برگردد. نحوه این‌که چگونه برگردانده شود در حال تفاهم هستیم که باهم با یک زبان و نگاه مشترک پیش برویم که اختلاف و سوءتفاهم پیش نیاید». به‌نظر می‌رسد که این مساله می‌تواند در جلسه سران قوا پیگیری و حل و فصل شود و باید دید در نهایت عزم و اراده دولت برای رفع فیلترینگ تا چه اندازه می‌تواند سایر قوا را با خود همراه کرده و این مساله مهم را محقق سازد.

حرکت به سوی بازگشایی
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در حاشیه جلسه هیأت دولت اظهار داشت: کیفیت شبکه و دسترسی‌ها در کسب و کارهای دیجیتال برای‌مان اهمیت دارد. اعتراض‌های زیادی در این زمینه وجود دارد و ما برای حل این مشکلات به‌جد عمل می‌کنیم. ستار هاشمی گفت: استفاده از ظرفیت بخش خصوصی در برنامه‌های‌مان هست و بر آن تاکید داریم. در تکالیف برنامه هفتم هم بر این مساله تاکید شده است و هیچ راهی جز این، نداریم. وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به وضعیت پیام‌رسان‌های داخلی بیان داشت: تعداد کاربران، قابل توجه و چند ده میلیون است، بنابراین تقویت خدمت‌رسانی از طریق پیام‌رسان‌های داخلی را دنبال می‌کنیم. هاشمی با اشاره به آخرین وضعیت توسعه خطوط فیبر نوری، اظهار کرد: توسعه خطوط فیبرنوری را به‌جد دنبال می‌کنیم. با بررسی میدانی که از توسعه‌های چندماه اخیر داشتیم مشخص شد که این توسعه‌ها شتاب‌زده و فاقد کیفیت لازم است و در این بخش بازنگری خواهیم کرد. در تلاشیم مردم بتوانند با کیفیت مناسب از منازل‌شان به شبکه متصل شوند. وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات همچنین در پاسخ به سوالی در خصوص فیلترینگ تصریح کرد: همان‌طور که رئیس‌جمهور اشاره کردند، کارشناسی در لایحه فنی در وزارتخانه با دقت نظر ویژه‌ای انجام و گزارش آن به سران ارائه شد. نگاه‌ها براساس وضعیت‌های فنی بود. وضعیت موجود به‌صلاح نیست و دولت با جدیت موضوع رفع فیلترینگ را دنبال می‌کند. طبیعتا باید به سمتی برویم که ارتقا وضعیت موجود داشته باشیم، جمع‌بندی هم این بوده که ادامه وضعیت موجود به مصلحت نیست و باید به سمتی برویم که بازگشایی اتفاق بیفتد. هاشمی ادامه داد: ادامه روند فیلترینگ به مصلحت نیست و چالش‌های جدیدی برای کشور ایجاد کرده است، ما این موضوع را با جدیت دنبال می‌کنیم چرا که از طرفی وعده رئیس‌جمهور و دولت بوده است و از طرفی موضع رسمی دولت به حساب می‌آید.