دکتر محمد اصولی، محقق حوزه فناوری اطلاعات  با اشاره به انتشار اخباری در حوزه ریاست سازمان هوش مصنوعی، گفت: حکمرانی تعاریف متنوعی دارد و در معروف‌ترین این تعابیر آمده است که زمانی می‌توانیم ادعا کنیم که حکمرانی خوبی داریم که یکسری فرایندها و یکسری دی نفعان و بازیگران مختلفی حضور داشته باشند و ترکیب این جمع می‌تواند حکمرانی خوب را ایجاد کند.

وی ادامه داد: بر این اساس برای آنکه بگوییم حکمرانی خوب هوش مصنوعی داریم، یعنی یکسری نهادها و سازمان‌ها و نقش بازیگر آن مانند شورای عالی فضای مجازی، وزارت ارتباطات و معاونت علمی ریاست‌جمهوری مشخص شده باشد.

اصولی با بیان اینکه در حکمرانی خوب فرایند کار نیز مشخص شده است، خاطر نشان کرد: در این فرایند به عنوان مثال نسبت شورای عالی فضای مجازی با هوش مصنوعی و معاونت علمی ریاست‌جمهوری مشخص شده باشد. زمانی که ۳ ضلع نهادها، بازیگران و فرایندها را در اختیار داشته باشیم‌، یعنی حکمرانی خوب ایجاد شده است.

این محقق حوزه فناوری اطلاعات ادامه داد: در کشور ما مدلی ایجاد شده که وقتی موضوعی مانند هوش مصنوعی ترند می‌شود و مشاهده می‌شود که اقبال عمومی نسبت به آن زیاد است، احتمالا بودجه‌های خوبی برای آن در نظر گرفته می‌شود و فعالیت در آن دیده می‌شود، به یک باره همه نهادها تمایل دارند که متولی آن حوزه شوند.

وی افزود: این رویکرد متولی‌گری در حالی است که کارهای بر زمین مانده زیادی وجود دارد که این نهادها به سمت اجرای آن نمی‌روند. از این رو از آنجایی که هوش مصنوعی ترند شده، به یکباره ده‌ها نهاد متولی آن می‌شوند و اولین سؤال اساسی در این حوزه این است که چرا سند ملی هوش مصنوعی در شورای عالی انقلاب فرهنگی تدوین شده است.

اصولی اضافه کرد: سؤال دیگر در این حوزه این است که چرا این سند در شورای عالی فضای مجازی تدوین نشده است؟ اکنون این سند در شورای عالی انقلاب فرهنگی تدوین شد و قصد داریم ساختار سازمان هوش مصنوعی را تشکیل دهیم که هیچ ارتباطی با فعالیت‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی ندارد.

این تحلیل‌گر حوزه فناوری اطلاعات خاطرنشان کرد: برای اصلاح ساختار آن از معاونت علمی ریاست‌جمهوری درخواست می‌شود که وارد این حوزه شود. مشاهده می‌شود که سند این فناوری در شورای عالی انقلاب فرهنگی تدوین شد، در حالی که شورای عالی فضای مجازی و وزارت ارتباطات نزدیکترین فعالیت را در حوزه هوش مصنوعی دارند و برای اصلاح آن به معاونت علمی ریاست‌جمهوری واگذار شده است.

وی افزود: در ادامه هم شاهدیم که یک روز معاونت علمی ریاست‌جمهوری اعلام می‌کند سازمان هوش مصنوعی زیر مجموعه این نهاد است و روز دیگر صحبت از عدم وابستگی به این سازمان به میان می‌آورد و این همان رویکردی است که در روزهای اخیر در اخبار آمده است.

وی اظهار کرد: در اظهار نظرهایی که صورت گرفت، یک بار اعلام شد که دکتر عارف معاون اول رئیس‌جمهور، رئیس سازمان هوش مصنوعی است و از سوی دیگر اعلام می‌شود که این سازمان ذیل معاونت علمی ریاست‌جمهوری است و این سؤال مطرح می‌شود که مگر می‌شود معاون اول رئیس‌جمهور، رئیس سازمانی باشد که ذیل معاونت علمی ریاست‌جمهوری است.

اصولی، دلیل این رویکردها را دو عامل بودجه‌ و ترند شدن هوش مصنوعی خلاصه کرد و گفت: درست‌ترین اقدام برای توسعه این حوزه این بود که همه تحولات ذیل شورای عالی فضای مجازی رخ می‌داد، ضمن آنکه سازمان آن هم ذیل این شورا تشکیل می‌شد و بدون هدف اقدام به شوراسازی و سازمان‌سازی نمی‌کردیم.

وی تاکید کرد: متاسفانه در کشور اولین موردی که به ذهن حکمرانان می‌رسد، ایجاد ساختار است. در این مسیر باید یادمان باشد که این بودجه‌ها برای نخبگانی است که در میدان عمل به کار تحقیق و توسعه و تولید هوش مصنوعی مشغول هستند.

اصولی با بیان اینکه باید زمینه‌ای ایجاد شود که با ۱۰ نفر، چرخ هوش مصنوعی در کشور بچرخد، ولی در آینده شاهد خواهیم بود که تا ۲۰ سال آینده سازمان عریض و طویلی در هوش مصنوعی خواهیم داشت که برای هزار نفر پست ایجاد می‌شود.

این محقق و تحلیل‌گر حوزه فناوری اطلاعات با تاکید بر اینکه سرعت رشد و تحولات هوش مصنوعی بسیار سریع است، گفت: ماه آینده نسخه جدید ChatGPT عرضه می‌شود که احتمالا تحولات عظیمی در آن ایجاد شده است، ولی تدوین سند هوش مصنوعی برای ما ۴ سال زمانی می‌برد و سازمانی برای آن ایجاد می‌شود که چنین وضعیتی بر آن حاکم است. 

اصولی ادامه داد: ما برای آنکه در هوش مصنوعی به چشم‌انداز ۱۰ ساله مورد نظر مقام معظم رهبری برسیم، نیاز به سازمانی چابک و کوچک همراه با یک سند ملی داریم که این سند ملی هر دو تا سه سال به‌روز رسانی شود. اگر سند ملی با قابلیت به‌روز رسانی آن در دو تا سه سال و سازمان چابک با ۲۰ نیرو در اختیار باشد، به اهداف خواهیم رسید.

وی با انتقاد از عدم تدوین اساسنامه برای سازمان هوش مصنوعی، گفت: در عصر هوش مصنوعی این روند عجیب است. این اساسنامه می‌تواند حتی با چت بات‌ها تدوین شود و با حضور چند نخبه این اساسنامه را تنظیم و نهایی کرد. 

این محقق اظهار کرد: این روند کاری ما در حوزه هوش مصنوعی در حالی است که کشور امارات ۷ سال قبل در این حوزه وزارتخانه تاسیس کرد و عربستان در حوزه استراتژی هوش مصنوعی در دنیا در رتبه اول قرار دارد. مگر می‌شود بدون برنامه‌ به نقطه مطلوب رسید.

این متخصص حوزه حکمرانی افزود: با این روند نباید انتظار اتفاق خاصی باشیم. ما نخبگان زیادی در حوزه هوش مصنوعی داریم که نیاز به سیستم مدیریتی خوب است تا آنها را به خط کند تا بتوانیم در دنیا رتبه‌های بالا کسب کنیم. ما از نظر افرادی متخصص و آکادمیک کمبود نداریم.

وی به اقدام کشور در زمینه تدوین نشریات علمی در حوزه هوش مصنوعی اشاره کرد و یادآور شد: یکی از مصادیق راهبردی این حوزه انتشار نشریات علمی است و به سرعت عملیاتی شد، چون مدیریت کلان کشور در این حوزه تاثیر زیادی ندارد.