خراسان/ به‌بهانه خبرسازشدن ماجرای پدری که با واردکردن ضربات متعدد چاقو پسر معتادش را کشته، از رفتار اصولی با فرزند معتاد گفتیم
 مت آمفتامین(شیشه) یک ماده محرک اعتیادآور است که حتی یک‎بار مصرف آن می‌تواند در فرد وابستگی روانی و جسمانی شدیدی ایجاد کند. مسمومیت مزمن مت‌آمفتامین به‎خصوص از راه وریدی، نوعی وضعیت پارانوئیدی سایکوتیک(شامل توهم‌های شنیداری و دیداری، به هم ریختن خلق، هذیان و پارانویا) تولید می‌کند که احتمالا باعث اعمال رفتار پرخاشگرانه، خودکشی و دگرکشی می‌شود. بنابراین وجود یک فرد معتاد به شیشه در خانواده یک معضل اجتماعی و یک عامل در ایجاد خشونت در نهاد خانواده است. در ادامه، مروری کوتاه بر ماجرای پدری که با واردکردن ضربات متعدد چاقو پسر معتادش را کشته، خواهیم داشت و درباره راهبردهای خانواده به منظور ترک و مدیریت رفتارهای عضو درگیر اعتیاد، نکاتی خواهیم گفت.
​​​​​​​اعتیاد پسرم، باعث شد او را بکشم
متهم در این باره گفته: «دو سال قبل پسرم به شیشه اعتیاد پیدا کرد. دوستانش او را معتاد کردند. آن قدر شیشه می‌کشید که زندگی همه ما را به هم ریخته بود. روز حادثه از من پول خواست تا دوباره برود و شیشه بکشد. گفتم دیگر پول این کارهایش را نمی‌دهم. پیشنهاد دادم به کمپ برود و ترک کند. قبول نکرد و گفت کارهای او به من مربوط نیست. من هم گفتم شیشه کشیدن تو هم به من مربوط نیست و پولی برای مواد نمی‌دهم. کارن عصبانی شد. یک چاقو همیشه همراهش بود. او چاقو کشید و با وارد کردن ضرباتی به من زخمی‌ام کرد. من هم کارد آشپزخانه را برداشتم و چند ضربه به او زدم.»(منبع خبر: اعتمادآنلاین)
نگرش، تعیین کننده رفتار
آن‌چه اعتیاد به مواد را بغرنج‌تر می‌کند، رویکردهای خشن و نامناسب خانواده و اطرافیان با فرد معتاد است. برخوردهایی که موجب می‌شود، خشونت پنهان در این افراد بیش از پیش بروز و ظهور داشته باشند. به‌نظر می‌رسد که نوع نگرش خانواده‌ها به اعتیاد، تا حدود زیادی تعیین کننده چگونگی رفتارشان با بیماران درگیر اعتیاد است. به عبارتی زمانی که شما از معتادبودن فرزندتان احساس خشم می‌کنید و به نوعی او را مسبب تمام بدبختی‌های خانواده می‌دانید، به احتمال بیشتری دست به اقدامات تنش‌زا از جمله سرزنش، طرد، پرخاشگری، تعقیب و گریز و ... می‌زنید که تک تک این عوامل در افزایش خشم و رفتار پرخاشگرانه عضو بیمار خانواده موثر است. حال اگر نگرش شما به اعتیاد فرزندتان، به عنوان یک بیمار نیازمند حمایت است، رفتارتان متفاوت خواهد بود و سعه صدر بیشتری دربرابر لغزش‌های فرزندتان دارید. بنابراین توصیه می‌شود که خانواده خود را با تغییرات بیمار درحال ترک تطبیق دهد و رفتارهای نامناسب گذشته را ترک کند.
ضرورت حمایت خانواده از عضو معتاد
خانواده به فرزند خود اطمینان دهد که در هر شرایطی و در تمام مراحل درمان در کنار بیمار خواهد ماند و همواره حامی و پشتیبان او خواهد بود. این حمایت‌ها اعتماد به نفس بیمار برای ترک را افزایش می‌دهد و احتمال موفقیت درمان را هم زیاد می‌کند. افراد در حال ترک مانند نوباوگان آهسته گام هستند که بارها در مسیر رشد و گام برداشتن به زمین می‌خورند ولی با سعه صدر والدین و مراقبان مسیر رشد را طی می‌کنند. باتوجه به شدت آسیب مواد محرک فرایند آن سخت و طاقت فرساست و تا اندازه‌ای احساس خشم و بروز رفتارهای پرخاشگرانه از جانب آنان موضوع غیرطبیعی به نظر نمی‌رسد و والدین و سایر اعضای خانواده با آگاهی از ساز و کار فرایند درمان و با نگاهی همدلانه قادر به تطبیق خود با این شرایط هستند.
اشتباه‌بودن اجبار به حضور در مراکز غیرمجاز ترک
یکی از اشتباهات رایج خانواده‌ها در قبال عضو درگیر اعتیاد، اجبار به حضور فرد معتاد در مراکز غیرمجاز ترک اعتیاد است که با توجه به رویکرد این مراکز که مبتنی بر اعمال خشونت است، آسیب‌های جسمانی و روانی بیشتری به فرد وارد می‌آورند که همین مسئله، احساس خشم فرد علیه خانواده را برمی‌انگیزد که پیش‌بینی کننده رفتارهای پرخاشگرانه علیه اعضای خانواده است. آگاه باشید که غالب رویکردهای ترک مواد قائل به رویکرد و درمان سیستمی است؛ بدین معنی که به‎رغم این‎که مسئولیت تغییر و درمان با فرد بیمار است ولی به منظور تسهیل این موضوع نیاز است که اعضای خانواده به موازات فرد بیمار در جلسات درمانی شرکت کنند.
در برابر بستری‌شدن معتاد مقاومت نکنید
در صورت بروز توهم و هذیان و رفتارهای خطرناک لازم است فرد را به منظور ارزیابی به بیمارستان‌های روان‎پزشکی ارجاع دهید. در صورت بروز رفتارهای خودآزاری، دگرآزاری که بیم آسیب به خود و سایر اعضای خانواده وجود دارد، حتما مداخله پزشکی و در صورت تشخیص روان‎پزشک بستری انجام شود و در این مواقع دربرابر بستری‎شدن فرد مقاومت نکنید. همچنین در فرایند درمان حتما از روان‎پزشک و روان‎شناس کمک بگیرید.

نویسنده: مصطفی نجمی | پژوهشگر حوزه اعتیاد