شرق/ دومین مرحله عرضه مستقیم خودرو در حالی در جریان است که خریداران از قیمت برخی از خودروهای عرضه‌شده اطلاعی ندارند. این موضوع در شرایطی رخ می‌دهد که مطابق قانون، باید قیمت خودرو پیش از عرضه عمومی برای خریدار مشخص باشد اما حالا قیمت پنج مدل خودروی تولید داخل اعلام نشده و بهای خودروهای مونتاژی نیز در هاله‌ای از ابهام است.
 
انتخاب خودروهایی که قیمت ندارند
مرحله دوم عرضه خودرو از طریق سامانه یکپارچه تخصیص خودرو از ۲۰ اردیبهشت آغاز شد و در روز ۲۹ اردیبهشت به پایان رسید. در این بازه زمانی، متقاضیان خرید خودرو باید حساب بانکی خود را با مبلغ صد میلیون تومان به نام سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان وکالتی می‌کردند و حالا پس از پالایش اطلاعات افراد متقاضی، مرحله انتخاب خودرو از دیروز چهارشنبه سوم خرداد شروع شده و این فرایند تا دهم خرداد سال جاری ادامه دارد.

با‌این‌حال، ابهام در قیمت خودروهای عرضه‌شده در سامانه یکپارچه فروش خودرو، بسیاری از مشتریان را سردرگم کرده است. قیمت خودروهای مونتاژی یکی از مهم‌ترین ابهام‌های متقاضیان خرید مستقیم از کارخانه است.

ماجرا از این قرار است که امسال شورای رقابت تصمیم گرفت برای نخستین بار خودروهای مونتاژی را قیمت‌گذاری کند. این تصمیم در جلسه روز ۱۶ فروردین ۱۴۰۲ شورای رقابت گرفته شد، اما پروسه تصویب حدود یک ماه طول کشید و در نهایت در ۱۷ اردیبهشت شورای رقابت قیمت خودروهای مونتاژی را اعلام کرد.

با اعلام قیمت خودروهای مونتاژی، خودروسازان به این قیمت‌ها معترض شدند و گفته می‌شد که وزارت صنعت، معدن و تجارت قیمت خودروهای مونتاژی را به خودروسازان ابلاغ نکرده است.‌ به‌جز این، برخی گزارش‌های منتشر‌شده حاکی از آن بود که خودروسازان به مصوبه شورای رقابت بی‌اعتنایی کرده و قیمت‌های مدنظر خود را اعمال کرده‌اند.‌

در این میان، وزارت صنعت، معدن و تجارت نامه‌ای به شورای رقابت ارسال کرد و خواستار تجدیدنظر در قیمت‌ها شد، اما شورای رقابت اعلام کرد «نظر شورا و کارگروه خودرویی این است که آنچه فعلا تصمیم گرفته شده، به‌طور قطعی اجرا شود. چنانچه در فاصله دو تا سه ماه آینده، تغییراتی در صورت‌های مالی، نرخ ارز، قیمت‌ها و هزینه‌های تمام‌شده صورت گرفت، این موضوع دوباره در کارگروه خودرو مورد بررسی قرار می‌گیرد».

اسماعیل شجاعی، سخنگوی شورای رقابت، در این زمینه توضیح داده بود: «محاسباتی که شورای رقابت درباره خودروهای مونتاژی انجام داده، مربوط به صورت‌های مالی سال گذشته است و شرکت‌های خودروسازی صورت‌های مالی شش‌ ماه ابتدایی سال ۱۴۰۱ خود را به سازمان حمایت ارائه کرده و محاسبات انجام‌ شده است که نتیجه آن اعلام، بر مبنای این صورت‌های مالی بود و قرار است محاسبات جدید انجام شود. البته این محاسبات جدید در سه ماه آینده انجام خواهد شد اما ریاست شورا به بنده اعلام کرده است شاید این اتفاق زودتر هم بیفتد. البته شورا تجدیدنظر نمی‌کند‌ بلکه محاسبات جدید را بر اساس صورت‌های مالی ارائه خواهیم داد». این اظهارات در‌حالی مطرح شد که گمانه‌زنی درباره تجدیدنظر درباره قیمت خودروهای مونتاژی بالا گرفت و برخی خبرهای تأیید‌نشده از نشست‌های شبانه خودروسازان و سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان خبر می‌داد. هم‌زمان با این ماجرا، سخنگوی شورای رقابت دوباره توضیح داد: «قیمت خودروهای مونتاژی تغییر نمی‌کند، از حرف‌هایم بد برداشت شده است».

فروش خودروهای مونتاژی با دلار ۲۰۰ هزار تومانی
این موضوع در حالی رخ داد که فعالان بازار خودرو می‌گویند قیمت خودروهای مونتاژی گزاف است و واردات خودرو برای مشتری به‌صرفه‌تر است. آنها می‌گویند مونتاژ چنان سود فریبنده و بی‌دردسری به جیب خودروسازان سرازیر کرده است که زر‌ماکارون و شیرین‌عسل را هم وارد گود کرده است.

سال ۹۷ پس از آنکه واردات خودرو به بهانه صرفه‌جویی در منابع ارزی ممنوع شد، خودروهای مونتاژی به‌تدریج جای پای خود را در بازار تثبیت کردند و با واردات قطعات منفصله از چین، خودرو‌ها را درایران مونتاژ کرده و با نرخ‌های گزاف به مشتریان فروختند و از آنجا که بازار به سمت انحصار بیشتر پیش رفته بود، مونتاژی‌ها توانستند سود خوبی به جیب بزنند.

در همین زمینه، سعید موتمنی، رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودروی تهران، به وب‌سایت خبری بازار گفته بود که خودروهای مونتاژی در بازار جهانی تنها ۱۵ هزار دلار قیمت دارند و اگر دلار را ۵۰ هزار تومان در نظر بگیریم، بهای تمام‌شده محصولات مونتاژی۷۵۰ میلیون تومان است، اما در بازار خودروهای مونتاژی با دلار ۲۰۰ هزار تومانی معامله می‌شوند.

به‌جز این، شورای رقابت قبلا اعلام کرده بود از ۱۷ خودرو، ۱۳ خودرو رتبه F و G کسب کرده و با هزینه بالا تولید می‌شوند که باید نسبت به ارتقای شاخص خودرو‌ها اقدام کنند. اسماعیل شجاعی، سخنگوی شورای رقابت، توضیح داده بود: «خودرو‌هایی که در رتبه رقابت‌پذیری G و F قرار گرفته‌اند تا دوره بعدی مهلت دارند که هزینه‌های تولید خود را کاهش دهند؛ زیرا تولیداتشان از نظر قیمتی رقابت‌پذیر نیست. عدم ارتقای این خودرو‌ها از گروه‌های G و F به هر یک از گروه‌های A, B, C و D سبب می‌شود تا این خودرو‌ها به‌عنوان خودرو‌های غیررقابتی به مردم معرفی شوند». با‌این‌حال، خودروسازان همچنان زیر بار قیمت‌های اعلامی شورای رقابت نمی‌روند. از آن سو، یکی از شروط خرید مستقیم خودرو از کارخانه، قیمت روز در زمان تحویل است و تمام این مسائل تصمیم‌گیری را برای خریداران دشوار کرده است.

قیمت‌ها بازنگری نمی‌شود
در همین زمینه اسماعیل شجاعی، سخنگوی شورای رقابت، می‌گوید: هیچ اتفاق جدیدی نیفتاده است و قیمت خودروهای مونتاژی همان است که شورای رقابت اعلام کرده است. حسین زاده‌قشمی، مدیرکل روابط‌عمومی سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نیز درباره احتمال تجدیدنظر درباره قیمت خودروهای مونتاژی، توضیح می‌دهد که هیچ تجدیدنظری در کار نیست و قیمت خودروهای مونتاژی همان نرخ‌هایی است که شورای رقابت اعلام کرده و خریداران بر اساس همان قیمت‌ها تصمیم بگیرند. ماجرا اما به همین‌جا خلاصه نمی‌شود و همین مسئله درباره خودروهای تولید داخل نیز تکرار می‌شود و قیمت پنج مدل خودرو نامعلوم است. بررسی‌ها نشان می‌دهد هنوز صورت مالی حسابرسی‌شده چند خودرو شامل کوییک مدل GX، ساینا S اتوماتیک و ساینا مدل GX، شاهین اتوماتیک و اطلس در سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان تکمیل نشده است تا با ارسال این اطلاعات به شورای رقابت فرایند قیمت‌گذاری این محصولات انجام شود.

فروش این خودروها در‌حالی در سامانه یکپارچه خودرو آمده است که بر اساس قانون حمایت از حقوق مصرف‌کننده و مصوبه شورای رقابت، باید قیمت محصول قبل از اجرای طرح‌های فروش از سوی خودروساز اعلام شود و قانونا نباید خودرویی را فروخت که قیمت نهایی آن هنوز اعلام نشده باشد. حالا این پرسش مطرح است که چرا از ۲۰ اردیبهشت که اجرای دومین طرح یکپارچه خودرو آغاز شد، وزارت صنعت، معدن و تجارت و شرکت خودروساز اسامی خودروهایی را در سامانه اضافه کرده‌اند که هنوز فرایند قیمت‌گذاری آنها طی نشده است؟