نوجوانی و بلوغ از جمله مراحل حساس زندگی یک فرد محسوب می‌شود. دورانی که در آن شاهد تغییرات روحی، روانی و جسمی زیادی در فرد نوجوان هستیم. نوجوانان به دلیل تغییرات هورمونی، ممکن است، رفتارهای بسیار پرخاشگرانه و دور از انتظار والدین‌شان داشته باشند. این که والدین باید در مقابل فرزند خود در این دوران چه رفتارهایی داشته باشند، بسیار مهم است چرا که هر نوع برخورد نادرست می‌تواند عواقب زیان‌باری هم برای نوجوان و هم برای والدین‌اش به همراه داشته باشد. از این رو برای آگاهی از اهمیت این دوران و نحوه برخورد والدین با فرزند خود در دوران بلوغ، با دکتر محمد باقر حاجی سلطانی مدرس دانشگاه و روانشناس علوم رفتاری و تربیتی به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید:

برخورد والدین با بلوغ نوجوانان باید چگونه باشد؟

بلوغ دورانی است، که از خانواده آغاز شده و در جامعه نمود پیدا می‌کند. بنابراین نقش خانواده در رشد اجتماعی نوجوان بسیار پراهمیت و تأثیرگذار است. درباره اهمیت نقش پدر و مادر به عنوان مربی و الگو برای داشتن بلوغ اجتماعی فرزندان، آن را بسیار مهم ارزیابی می‌کنیم و می‌گوییم:«نقش والدین در رشد بلوغ اجتماعی نوجوانان بسیار مهم است و تأثیر قابل توجهی بر توسعه مهارت‌های اجتماعی، عاطفی و شناختی فرزندانشان دارد. والدین نه تنها به عنوان مربی و راهنما عمل می‌کنند، بلکه به عنوان الگویی برای تقلید نیز مطرح هستند.»

محیطی حمایتی برای فرزندشان ایجاد کنند. والدین با پشتیبانی عاطفی یعنی فراهم کردن یک محیط عاطفی امن که در آن نوجوانان احساس می‌کنند، می‌توانند بدون ترس از قضاوت، احساسات و نگرانی‌های خود را بیان کنند، نقش مهمی را در ایجاد بلوغ اجتماعی ایفا می‌کنند. همچنین گوش دادن فعال در این امر بسیار تأثیر گذارند، یعنی والدین باید به گفته‌های نوجوانان خود گوش کرده و به آن‌ها توجه کنند، که این امر به تقویت اعتماد به نفس و مهارت‌های ارتباطی کمک می‌کند.

الگوی رفتاری خوبی برای کودک خود باشند. رفتار والدین به عنوان الگو برای فرزندان، در به وجود آمدن بلوغ اجتماعی نقشی انکار ناپذیر دارد. نوجوانان رفتارهای اجتماعی و ارتباطی را از والدین خود یاد می‌گیرند. والدینی که رفتارهای مثبت، احترام‌آمیز و مسئولانه‌ای دارند، الگوهای سازنده‌ای برای فرزندان‌شان فراهم می‌کنند.

نوجوان خود را به استقلال تشویق کنند. پرورش استقلال در نوجوان امری مهم و ضروری است. والدین باید نوجوانان را تشویق کنند تا مسئولیت‌های بیشتری بپذیرند و تصمیم‌گیری‌های شخصی داشته باشند. این کار به توسعه استقلال و اعتماد به نفس‌شان کمک می‌کند.

برای مدیرت احساسات و تعارض‌ها به فرزندشان کمک کنند. این امر با آموزش مدیریت احساسات قابل انجام و اجراست. یعنی والدین می‌توانند به نوجوانان خود کمک کنند تا یاد بگیرند چگونه احساسات خود را به شکل سالمی مدیریت کنند. همچنین با یادگیری مهارت‌های حل تعارض می‌توان، این احساسات و تعارضات را مدیریت کرد. یعنی والدین باید به نوجوانان نشان دهند که چگونه می‌توان به طور مؤثر با تعارض‌ها و اختلافات برخورد کرد.

برای فرزندشان آموزش و راهنمایی‌های لازم را داشته باشند. این مورد نیز با آموزش مهارت‌های اجتماعی توسط والدین به فرزندان انجام می‌شود که در واقع والدین باید در یادگیری مهارت‌های اجتماعی به نوجوانان‌شان وارد عمل شده و به این امر اهتمام بورزند.

نوجوان را در فعالیت‌های اجتماعی مشارکت دهند. والدین با فراهم کردن فرصت‌های اجتماعی و نیز ایجاد زمینه‌هایی برای مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی، گروهی و خیریه، می‌توانند به نوجوانان خود کمک کرده تا مهارت‌های اجتماعی‌شان را توسعه دهند. همچنین با تشویق به مشارکت در فعالیت‌های فرهنگی و هنری می‌توانند به توسعه خلاقیت و درک اجتماعی نوجوانان کمک کنند.

مدل‌سازی مثبت برای فرزندشان داشته باشند. راه مدل سازی مثبت نمایش رفتارهای مسئولانه است. یعنی والدین با نشان دادن رفتارهای مسئولانه در جامعه، می‌توانند به نوجوانان یاد دهند که چگونه با مسائل اجتماعی و محیطی به شکل موثری روبرو شوند.

آگاهی اجتماعی نوجوان را افزایش داده و از آن حمایت کنند. حمایتی که با صحبت کردن و مباحثه با نوجوان محقق می‌شود. والدین می‌توانند با نوجوانان خود در مورد مسائل اجتماعی، سیاسی و جهانی گفتگو کنند تا درک آن‌ها از جهان پیرامون‌شان گسترش یابد.