هم میهن/متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

محسن صالحی‌خواه| دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا شد. برخی به شوخی می‌گویند ای‌کاش مردم کشورهای دیگر هم می‌توانستند در انتخابات آمریکا شرکت کنند چون نتیجه آن، تقریباً بر تمام جهان تاثیر می‌گذارد. ایران هم یکی از آن کشورهای جهان است که از این مسئله تاثیر می‌گیرد. دموکرات یا جمهوری‌خواه، هر کدام که در کاخ سفید باشد، باید فضای موجود را از بین ببریم.
 
دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا شد. برخی به شوخی می‌گویند ای‌کاش مردم کشورهای دیگر هم می‌توانستند در انتخابات آمریکا شرکت کنند چون نتیجه آن، تقریباً بر تمام جهان تاثیر می‌گذارد. ایران هم یکی از آن کشورهای جهان است که از این مسئله تاثیر می‌گیرد. دموکرات یا جمهوری‌خواه، هر کدام که در کاخ سفید باشد، باید فضای موجود را از بین ببریم.

دوشنبه از سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست خبری پرسیدم اگر ترامپ رئیس‌جمهور شود و معامله‌ای به ایران پیشنهاد دهد واکنش ما چه خواهد بود؟ آقای بقائی گفت تکلیف این فرد مشخص و بهتر است که درباره سناریوهای فرضی گمانه‌زنی نکنیم. بخش دوم این سوال پاسخ گرفت و ترامپ به کاخ سفید رفت اما مشخص نیست که قرار است با «تکلیف این فرد مشخص است» چه کنیم.

ایران به بیرون رفتن از این وضعیت نیاز دارد. از یک سو، ایران توانست با چراغ سبز دولت بایدن به یک فضای تنفسی دست پیدا کند و به چین نفت صادر کند. باید این سوال را از خودمان بپرسیم که آیا این فضای تنفسی در دوران ترامپ که تحلیلگران و ناظران او را به غیرقابل پیش‌بینی بودن می‌شناسند، ادامه پیدا خواهد کرد؟

اقتصاد ایران امروز در آبان ۱۴۰۳ ضعیف‌تر از سال ۱۳۹۷ است. شرایط داخلی و بحران‌هایی که پشت سر گذاشتیم نیز بیشتر از قبل شده‌اند. به گواه وزیر امور خارجه کشورمان، شرایط بین‌المللی امروز با زمانی‌هایی که برجام منعقد شد و ترامپ آن را پاره کرد بسیار متفاوت است. ما درگیر عواقب جنگ‌های اوکراین و غزه هستیم و پرونده‌های میان ایران و غرب طی ۶ سال گذشته پیچیده‌تر شده است.

راه‌حل کوتاه‌مدت یا میان‌مدتی پیش روی ما نیست. تندروها تلاش می‌کنند بریکس را به جای حل مسئله تحریم‌های ایران معرفی کنند اما به گواه خوش‌بین‌ترین کارشناسان، بریکس در بهترین حالت چند دهه آینده به بار خواهد نشست و حداقل دو عضو تاثیرگذار آن یعنی چین و هند در میان ۱۰ شریک تجاری اول ایالات متحده هستند.

می‌توانیم خودمان را با تصویر اسکناس بریکس در دستان پوتین فریب بدهیم که قرار است ناجی ایران باشد اما از یک طرف به بار نشستن این ایده اگر با هیچ مشکلی روبه‌رو نشود، در کوتاه‌مدت و میان‌مدت تاثیری برای ایران نخواهد داشت و در طرف دیگر، برای استفاده از مزایای آن نیز باید برای رفع تحریم‌ها تلاش کنیم. به غیر از چین که نفت ایران را با تخفیف می‌خرد و سابقه طولانی تجاری با آن داریم، دیگر کشورهای عضو بریکس از زمانی که عضویت ما در این سازوکار قطعی شد، به تجارت بیشتر با ایران روی آورده‌اند؟ بریکس باید تکانی هرچند کوچک به اقتصاد ما می‌داد.

ایران باید از این وضعیت خارج شود و خروج از این شرایط بدون مذاکره جدی با دولت آمریکا رخ نخواهد داد. در جهان چندجانبه پیش رو، باز هم آمریکا کشور مهمی است. سازوکارهای سیاسی و تجاری را در دست دارد و به این زودی‌ها افولی نخواهد کرد که برای ایران مثمرثمر باشد. پس بهتر است ضمن قبول این که فیل قرمز برادر الاغ آبی است، به این نتیجه برسیم که باید این وضعیت را پایان بدهیم و به حل پرونده‌های فی‌مابین بپردازیم.

انتخاب‌های پیش روی ایران سخت است و قطعاً با واکنش تندروهای داخلی و خارجی، سنگ‌اندازی و مانع‌تراشی روبه‌رو خواهد شد. اما چه کنیم که ایران باید تصمیم‌های سخت بگیرد و با ترامپ هم در نهایت پای میز مذاکره بنشیند. هر حکومتی ابتدا باید به منافع ملی و مردم خود توجه کند.