هم میهن/متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

محسن صالحی‌خواه| اگر بگوییم بازگشت ترامپ به قدرت در آمریکا، بخش زیادی از رهبران و کشورهای جهان را نگران کرده، دور از حقیقت نیست. رسانه‌های مختلف جهان با تجزیه و تحلیل پیام‌های تبریک، واکنش‌ها یا سکوت مقامات ارشد کشورهای مختلف به این نتیجه رسیدند که حتی متحدان آمریکا هم از بازگشت دوباره ترامپ به کاخ سفید نگرانی‌هایی دارند. چراکه یک بار در فاصله سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ با ترامپ و سیاست‌هایش به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا روبه‌رو شدند و می‌دانند که تاثیر تصمیمات ساکن کاخ سفید فقط به مرزهای ایالات‌متحده، از ساحل شرقی و کرانه اقیانوس اطلس تا ساحل غربی و اقیانوس آرام محدود نمی‌شود.

کشورهای اروپایی به‌عنوان نزدیک‌ترین متحدان ایالات متحده با توجه به نظرات انتقادی ترامپ نسبت به سازوکاری پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، نگران این هستند که ترامپ دست به تغییراتی در این سازمان بزند و سیاست‌های حمایتی آمریکا نسبت به متحدان خود را مورد بازنگری قرار بدهد. ترامپ به طور جدی معتقد بود که باید کشورهای اروپایی هزینه دفاع از خود را بپردازند. آن‌ها همچنین نسبت به امنیت خود با توجه به جریان داشتن جنگ در اوکراین نیز نگران هستند. چراکه ترامپ بدون اینکه اعلام کند چگونه این جنگ را تمام خواهد کرد، مدعی شده بود که به محض بازگشتش به کاخ سفید و نشستن بر صندلی رئیس‌جمهور، این جنگ را پایان خواهد داد.

مارک روته، دبیرکل ناتو در واکنش به پیروزی ترامپ گفت: «من مشتاقانه منتظر همکاری مجدد با او برای پیشبرد صلح از طریق قدرت ناتو در مواجهه با تعداد فزاینده چالش‌های جهانی از جمله همسویی فزاینده چین، روسیه، کره‌شمالی و ایران هستم.»   واکنش برخی مقامات کشورمان نیز این بود: فرقی نمی‌کند چه کسی رئیس‌جمهور آمریکا باشد.

خوشحالی و نگرانی رهبران
آن‌طور که «عصر ایران» به نقل از آسوشیتدپرس گزارش داد، «رهبران جهان محتاطانه و توأم با نگرانی سیل پیام‌های تبریک خود را روانه ترامپ کرده‌اند.» رئیس‌جمهور چین بر این موضوع تاکید کرد که «تاریخ به ما نشان می‌دهد که چین و ایالات متحده از همکاری‌ها سود خواهند برد و از رویارویی با یکدیگر ضرر خواهند کرد.»

ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین که در جریان جنگ با روسیه، آمریکا را به عنوان حامی اصلی کنار خود داشته، با تاکید بر استقبال از رویکرد «صلح از طریق قدرت» در توئیتر نوشت: «این دقیقاً همان اصلی است که عملاً می‌تواند صلح عادلانه را در اوکراین نزدیک‌تر کند. امیدوارم که با هم آن را عملی کنیم. ما مشتاقانه منتظر دوره‌ای از ایالات متحده آمریکای قدرتمند تحت رهبری قاطع پرزیدنت ترامپ هستیم.» 

رهبران اروپایی نیز واکنش‌هایی متفاوت از یکدیگر نشان دادند. کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا پیروزی ترامپ را یک پیروزی تاریخی خواند و گفت: «انگلیس و ایالات متحده به عنوان نزدیک‌ترین متحدان، به همکاری با یکدیگر برای حفاظت از ارزش‌های مشترک آزادی و دموکراسی ادامه خواهند داد.»

امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه در پیامش گفت که «آماده است با نامزد پیروز انتخابات آمریکا با «احترام همکاری کند؛ همان‌طوری که در چهار سال (گذشته) این کار را انجام داد.»

اولاف شولتز، صدراعظم آلمان اما در پیامش به اختلافات با ترامپ اشاره‌ای محتاطانه کرد و گفت که او خواستار ادامه روابط نزدیک است، حتی اگر «مطمئناً بسیاری از چیزها در دولت تحت رهبری دونالد ترامپ متفاوت باشد.»

جورجیا ملونی، نخست‌وزیر ایتالیا که جریان راست افراطی این کشور را نمایندگی می‌کند و از نظر سیاسی به ترامپ نزدیک است، از پیروزی او در انتخابات استقبال کرد و گفت: «ایتالیا و ایالات متحده پیوند راهبردی دارند که من مطمئن هستم اکنون آن را حتی بیشتر تقویت خواهیم کرد.»

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل نیز تماس تلفنی طولانی با ترامپ داشت و پیروزی او را «بزرگ‌ترین بازگشت تاریخ» نامید. تا لحظه تنظیم این خبر، تبریکی از سوی روسیه برای آمریکا ارسال نشده است. 

واکنش‌های رسمی ایران
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور روز ۱۷ آبان در گردهمایی مسئولان ستاد امید اظهار داشت که «برای ما هرگز تفاوتی نخواهد داشت که چه کسی در انتخابات آمریکا پیروز شده، چراکه کشور و نظام ما به قدرت درونی خود با ملتی با عزت و عظمت متکی است.»

فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت چهاردهم روز چهارشنبه هفته گذشته در حیاط دولت گفت: «فرقی نمی‌کند چه کسی در ایالات متحده رئیس‌جمهور شود چون برنامه‌ریزی‌هایمان از قبل انجام شده است.» 

محمدجواد ظریف، معاون راهبردی رئیس‌جمهور در توئیتر نوشت: «مردم آمریکا، از جمله بیشتر مسلمانان، با رای خود به‌وضوح مخالفت خود را با یک سالِ شرم‌آورِ همدستی ایالات‌متحده در جنایت‌های اسرائیل در غزه و کشتار در لبنان نشان دادند. امیدواریم که دولت جدید ترامپ و ونس به وعده‌های خود در مورد خودداری از جنگ‌ها عمل کنند و درس مهمی که مردم آمریکا پیرامون پایان دادن به جنگ‌ها و پیشگیری از جنگ‌های جدید یاد داده‌اند را به یاد داشته باشند. ایران نشان داده عزم و توانایی مقابله با هرگونه تهاجم را دارد و تحت تأثیر تهدیدها قرار نمی‌گیرد، اما به احترام توجه می‌کند.»

واکنش کارشناسان
تحلیلگران و فعالان سیاسی از جناح‌های مختلف، واکنش‌های متفاوتی به مسئله پیروزی ترامپ نشان دادند. یک طرف تلاش کرد با ایجاد دوگانه‌ای میان شهید سلیمانی و ترامپ، هرگونه تعامل و مذاکره را خط قرمز معرفی کند. گروه دیگر نیز نظری متفاوت ابراز کرد.

حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، نماینده پیشین مجلس در توئیتر نوشت: «ایدئولوژیک کردن اختلاف با ترامپ چند نتیجه دارد: چهار سال تعلیق دیپلماسی، انزوا و تحریم حداکثری، دست باز نتانیاهو در کشاندن جنگ به ایران، تبدیل شدن منافع ملی ما به کارت بازی و تبانی چین و روسیه با آمریکا و توافق تروئیکای اروپا با واشنگتن در فعال‌سازی مکانیسم ماشه.» 

رضا نصری، تحلیلگر روابط بین‌الملل رویکردی هفت‌گانه برای مواجهه با ترامپ پیشنهاد داد: «تقویت وفاق با مردم و افزایش رضایتمندی جهت تحکیم رابطه دولت-ملت، پرهیز از هر سیاست اقتصادی که منجر به شوک و تضعیف قشر آسیب‌پذیر خواهد شد، هم‌افزایی میان جناح‌های سیاسی و نهادهای حاکمیتی حول محور امنیت و منافع ملی، ایجاد انضباط در موضع‌گیری‌ها در حوزه سیاست خارجی و ایجاد تک‌صدایی با محوریت دستگاه دیپلماسی، استفاده هوشمندانه از همه ابزارها - از قدرت نظامی گرفته تا دیپلماسی عمومی تا مذاکرات شرافتمندانه - برای تامین امنیت کشور، تقویت دیپلماسی منطقه‌ای برای مشارکت هر چه موثرتر ایران در فرآیند شکل‌دهی به نظم جدید منطقه، تقویت روابط با چین و روسیه و بریکس.» 

حمید ابوطالبی، دیپلمات پیشین و مشاور روحانی در توئیتر، با ذکر مقدمه‌ای درباره وضعیت و شرایط امروز، خطاب به پزشکیان نوشت: «در آغاز راه و در جهت رعایت آداب دیپلماتیک، هم‌چون تسلیت آمریکا در خصوص رئیس‌جمهور پیشین: در یکی از سخنرانی‌های‌تان پیروزی آقای ترامپ را تبریک بگویید؛ سخنگوی دولت‌تان نسبت به حل مشکلات ایران و آمریکا ابراز امیدواری نماید؛ و کنترل روابط ایران و آمریکا را خودتان در دست بگیرید.  با توجه به علاقه‌ی رئیس‌جمهور آتی آمریکا، تبدیل شدن به رونالد ریگانِ آمریکا در قرن ۲۱، قدرت بالا و متمرکز او که در آمریکا کمتر روی می‌دهد، و افتخار حل مشکلات ۴۵ ساله‌ی ایران و آمریکا برای هر دو رئیس‌جمهور، تنها راه کشور این است که راهبردی نوین جهت حل جامع مشکلات فیمابین طراحی و اجرا نمایید. چراکه شهامتِ ترامپ در تغییر، امکان تبدیل تفاهمات به مصوبات سنا در آمریکا، و تمرکز قدرت در دست جمهوری‌خواهان؛ وضعیت «ایران و آمریکا» و منافع ایران در منطقه را در «بزنگاهی تاریخی» قرارداده است. وضعیتِ تاریخیِ «حالا یا دیگر هیچ وقت»؛ و اینکه شهامت، شهامت می‌طلبد.»