عصر ایران/ هر یک از اشخاصی که دارای نام‌خانوادگی قابل تغییر باشند، می‌توانند با مراجعه به اداره ثبت احوال محل اقامت نسبت به درخواست تغییر نام خانوادگی اقدام کنند.

برابر ماده ۹۹۷ قانون مدنی، هر کسی باید دارای نام خانوادگی باشد.

به موجب ماده ۴۰ قانون ثبت احوال تغییر نام خانوادگی اشخاص منحصرا" با تصویب سازمان ثبت احوال کشور خواهد بود.
 
برابر ماده ۴۱ قانون ثبت احوال:
 
– نام خانوادگی فرزند همان نام خانوادگی پدر است.
 
– دارنده حق تقدم نام خانوادگی کسی است که برای اولین بار در قلمرو هر اداره ثبت احوال مستقل نام خانوادگی خاصی به نام او ثبت و مختص او شناخته شده باشد.
 
– حق تقدم نام خانوادگی پس از فوت دارندگان آن به ورثه قانونی او منتقل می‌شود، دارنده حق تقدم نام خانوادگی یا وارث قانونی اومی‌توانند اجازه استفاده از نام خانوادگی خود را به اشخاص دیگر مشروط به آن که محل صدور شناسنامه آنان یکی باشد بدهند.
 
اشخاص می‌توانند در موارد ذیل درخواست تغییر نام خانوادگی کنند:
 
۱- نام خانوادگی بیش از دو کلمه و یا بیش از یک کلمه و یک حرف یا عدد یا پسوند و یا بطور مطلق یا مضاف نام محل باشد. مانند: دو اصل تهرانی، علی نژاد مطلق، عدنان تکان تپه تهرانی، آحسینی پور، طباطبائی ط.
 
۲- نام خانوادگی از واژه‌های مستهجن و ناپسند ترکیب شده باشد. مانند: گدا پور، پدر سوخته، لش.
 
۳- نام خانوادگی از واژه‌های خارجی باشد. مانند: علی اف برای ایرانیان غیر مهاجر یا آراکلیان برای مسلمانان.
 
۴- نام خانوادگی‌های مذموم که مغایر ارزش‌های فرهنگ اسلامی باش.
 
۵- اسامی محل بطور مطلق و مضاف. مانند: کرجی، افخمی تبریزی.
 
تبصره۱: حذف نام محل از نام خانوادگی اشخاص بدون رعایت مقررات مربوط به دارنده حق تقدم نام خانوادگی انجام خواهد شد. مانند حسینی شیرازی به حسینی یا اکبری علی آبادی به اکبری.
 
تبصره ۲: حذف نام ایلات و عشایر و حِرف و مشاغل از نام خانوادگی اشخاص بدون رعایت مقررات دارنده حق تقدم نیز انجام خواهد شد مانند: کوراوند به رسولی و محمدی نقاش به محمدی
 
۶- واژه هائی که از القاب و اسامی مربوط به عناوین علمی اعم از درجات و مؤسسات علمی مانند دکتر، دانشگاه و یا مناصب دولتی از لشکری و کشوری به صورت مطلق باشد مانند: سرهنگ، شهردار.
 
۷- استفاده از نام خانوادگی همسر برای زوجه تا زمانی که در قید زوجیت می‌باشد با ارائه اجازه نامه از شوهر بدون رعایت حق تقدم بلامانع است.
 
در صورت وقوع طلاق با اعتراض زوج سند سجلی و شناسنامه زوجه به نام خانوادگی اولیه برگشت داده می‌شود.
 
پس از فوت همسر تا زمانیکه زوجه شوهر دیگری اختیار نکرده باشد کماکان می‌تواند از نام خانوادگی همسر متوفایش استفاده نماید یا به نام خانوادگی اولیه خود برگردد.
 
۸- در صورتی که نام خانوادگی پدری تغییر یابد، تغییر نام خانوادگی فرزندان کمتر از ۱۸ سال با درخواست کتبی پدر و تغییر نام خانوادگی فرزندان کبیر وی بدون رعایت حق تقدم و با ارائه اجازه نامه از پدر ممکن خواهد بود.
 
۹- هرگاه پدری نام خانوادگی خود را تغییر و فوت نماید هر یک از فرزندان متوفی می‌توانند برابر تبصره ماده ۴۱ قانون ثبت احوال نام خانوادگی خود را به نام خانوادگی پدر تغییر دهند.
 
 
هر یک از اشخاص زیر که دارای نام خانوادگی قابل تغییر باشند می‌توانند با مراجعه به اداره ثبت احوال محل اقامت نسبت به درخواست تغییر نام خانوادگی اقدام نمایند:
 
۱ – اشخاص ۱۸ سال به بالا.
 
۲ – اشخاص کمتر از ۱۸ سال که دارای حکم رشد باشند.
 
۳ – پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود جهت فرزندان کمتر از ۱۸ سال در صورتی که نام خانوادگی پدر تغییر کرده باشد.
 
۴ – قیم یا وصی برای اطفال تحت سرپرستی خود با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد.