متأسفانه فرهنگ مصرف درست و صحیح دارو در کشور ما آن طور که باید و شاید به درستی ترویج نشده و همین موضوع سبب گشته که بیشترین مصرف داروهای آنتی بیوتیک را برای خود ثبت کنیم. این در حالی است که از خطرات و عوارض جدی این قبیل داروها؛ چندان آگاه نیستیم و نمی‌دانیم چه بلایی سر سلامت ما می‌آورد.

بررسی ۱۰ داروی پرمصرف در کشور نشان می‌دهد که آمار استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها روند افزایشی داشته و آموکسی‌سیلین پرفروش‌ترین داروی نیمه نخست ۱۴۰۳ بوده است.

سیدحیدر محمدی رئیس سازمان غذا و دارو گفت: کپسول آموکسی سیلین ۵۰۰ میلی‌گرم در نیمه نخست سال جاری از لحاظ تعداد و مبلغ، پرفروش‌ترین داروی بازار بود.

وی با اشاره به آمار پرفروش‌ترین داروهای بازار دارویی کشور در ۶ ماهه گذشته، افزود: پس از آموکسی‌سلین، داروهایی همچون ivig، سرم تزریقی، استامینوفن، آزیترومایسین، سفکسیم، آموکسی‌کلاو، کلوپیدوگرل، آدالیمومب تزریقی، انسولین آسپارت، واکسن آنفولانز (۴ ظرفیتی) و سفازولین تزریقی به ترتیب ۱۰ داروی پرفروش از لحاظ ریالی بوده‌اند.

به گفته محمدی، با توجه به اینکه در فهرست ۱۰ موردی داروهای پرفروش چهار مورد آن مربوط به آنتی بیوتیک‌ها است، نشان می‌دهد که باید در حوزه تجویز همچنین مصرف خودسرانه این دارو اقدامات فرهنگی بیشتری صورت گیرد.

رئیس سازمان غذا و دارو تصریح کرد: از بین داروهای پرفروش از نظر تعداد نیز، همچنان آموکسی‌سیلین در رتبه اول و قرص‌های سرماخوردگی بزرگسالان، متفورمین، استامینوفن کدئین، فاموتیدین، لووتیروکسین، آسپیرین، لوزارتان، (استامینوفن، کافئین، ایپوپروفن) و قرص پنتوپرازول به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

آنتی بیوتیک ها، انواعی از داروهای قدرتمند هستند که توانایی درمان برخی از گونه‌های باکتری را دارند. مصرف آنتی بیوتیک ها، می‌تواند جان انسان‌ها را نجات دهد.

وقتی که یک باکتری وارد بدن می‌شود، قبل از رشد و تکثیر و ایجاد علائم، گلبول‌های سفید خون (WBCs) به آنها حمله می‌کنند و به صورت طبیعی آنها را از بین می‌برند. با این ‌حال، گاهی اوقات تعداد باکتری‌ها خیلی زیاد می‌شود و بدن دیگر توانایی مبارزه با آنها را ندارد. در چنین شرایطی، آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند به از بین بردن باکتری‌ها کمک کنند. آنتی‌بیوتیک‌ها انواع گوناگونی دارند که هر کدام در درمان نوع خاصی از باکتری‌ها مؤثر هستند.

زمانی که به عفونت‌های باکتریایی مبتلا می‌شوید، مصرف آنتی بیوتیک آغاز می‌شود. تشخیص این نوع بیماری‌ها بر عهده پزشک است و در صورت نیاز برای شما آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. شما نباید این داروها را سر خود و بدون نسخه تهیه و مصرف کنید.

بیماری‌هایی که بر اثر ورود ویروس به بدن ایجاد می‌شوند، با آنتی‌بیوتیک قابل‌درمان نیستند. حتی گاهی اوقات پزشک هم قادر به تشخیص عفونت باکتریایی از ویروسی نیست. در چنین شرایطی ممکن است نیاز به انجام آزمایش برای تشخیص نوع عفونت باشد تا در صورت نیاز بتوانید آنتی‌بیوتیک مصرف کنید.

بنابر اعلام سازمان غذا و دارو، آنتی بیوتیک ها در فهرست داروهای بدون نسخه یا همان OTC قرار ندارند و از همین رو، داروخانه‌ها اجازه ندارند این قبیل داروها را بدون نسخه پزشک عرضه کنند. این در حالی است که چنین تخلفاتی به وفور در سطح برخی از داروخانه‌های کشور مشاهده می‌شود.

چند روز قبل وقتی برای تهیه نسخه دارو وارد داروخانه شدم و منتظر بودم، دیدیم که یک مراجعه کننده وارد شد و تقاضای چند ورق آموکسی سیلین کرد. مسئول فنی که یک خانم بود، پرسید این همه کپسول را برای چه می‌خواهد و آن مرد میانسال هم گفت که وقتی ناخوش می‌شویم، می‌خوریم.

به همین راحتی، مسئول فنی داروخانه پذیرفت و قانع شد که چند ورق آموکسی سیلین بدون نسخه بدهد.

متأسفانه چنین صحنه‌هایی در برخی از داروخانه‌ها به وفور دیده می‌شود و کسی هم پاسخگو نیست.

مینو محرز متخصص بیماری‌های عفونی، با بیان اینکه مصرف زیاد آنتی بیوتیک دردی را دوا نمی‌کند و باید کنترل عفونت در بیمارستان‌ها در اولویت قرار گیرد، گفت: به عنوان مثال برای بیمار در ICU فقط باید یک دوز آنتی بیوتیک مصرف شود در حالی که مصرف زیاد آن باعث تشدید عفونت می‌شود.

وی ادامه داد: مصرف آنتی بیوتیک در بیمارستان‌ها فاجعه بار است و هشدار می‌دهم که جان نسل آینده را به خطر می‌اندازد.

محرز با بیان اینکه فرهنگ مصرف دارو در کشور را نداریم، گفت: داروخانه‌ها نباید به مردم هر دارویی را که می‌خواهند بدون نسخه بدهند زیرا سلامت آنها را به خطر می‌اندازد و دارو بدون نسخه نباید مصرف شود.

در همین حال، آرش سیفی عضو کمیته کشوری کنترل عفونت و مصرف منطقی آنتی بیوتیک، با بیان اینکه سالانه بیش از ۱۰۰ هزار مورد ابتلاء به عفونت بیمارستانی در کشور گزارش می‌شود، گفت: حدود ۲۰ درصد بیماران به خصوص در بخش مراقبت‌های ویژه بر اثر عفونت بیمارستانی جان خود را از دست می‌دهند.

به نظر می‌رسد برای در مصون ماندن از خطرات و عوارض مصرف بی رویه آنتی‌بیوتیک‌ها در کشور، باید تدبیر ویژه ای در نظر گرفت. زیرا، خوردن آنتی بیوتیک مثل نقل و نبات، گویی خودکشی ناآگاهانه است.