آخرین خودرو/ لرزش فرمان یکی از مشکلات متداول خودروهاست که می‌تواند تجربه رانندگی را مختل کند و از کنترل بهینه خودرو بکاهد. این لرزش می‌تواند در سرعت‌های پایین، بالا و حتی هنگام ترمزگیری رخ دهد. علت‌های آن می‌تواند به نقص در سیستم‌های مختلف خودرو، از جمله تایرها، سیستم تعلیق، و سیستم‌های ترمز و فرمان برگردد. در این مقاله به دلایل این مشکل در سرعت‌های مختلف و هنگام ترمزگیری پرداخته و راه‌حل‌های ممکن برای رفع آن بررسی می‌شود.
 
سیستم فرمان خودرو و لرزش‌های آن

سیستم فرمان یکی از اصلی‌ترین اجزای خودرو است که وظیفه هدایت خودرو و کنترل مسیر آن را بر عهده دارد. فرمان‌های خودرو به دو دسته هیدرولیک و برقی تقسیم می‌شوند که هر یک از مکانیزم‌های متفاوتی برای کنترل خودرو استفاده می‌کنند. بروز لرزش در فرمان نشان‌دهنده وجود نقص در یکی از بخش‌های خودرو است که باید هر چه سریع‌تر شناسایی و رفع شود تا از مشکلات احتمالی دیگر جلوگیری شود.

دلایل لرزش فرمان در سرعت پایین

کمبود روغن هیدرولیک (فرمان هیدرولیک)
در خودروهایی که از سیستم فرمان هیدرولیک استفاده می‌کنند، روغن هیدرولیک نقش کلیدی در ایجاد فشار لازم برای چرخاندن فرمان دارد. این روغن در پمپ هیدرولیک فشرده شده و به سیستم ارسال می‌شود تا با فشار مناسب، نیروی لازم برای چرخش چرخ‌ها را تأمین کند. اگر سطح روغن هیدرولیک پایین باشد، فشار لازم تأمین نمی‌شود و فرمان خودرو به درستی عمل نمی‌کند. این مشکل معمولاً در سرعت‌های پایین خود را بیشتر نشان می‌دهد زیرا در سرعت‌های بالا نیروی حرکت خودرو به چرخش چرخ‌ها کمک می‌کند، ولی در سرعت‌های پایین، فشار هیدرولیک نقش اصلی را بازی می‌کند. در نتیجه، هر گونه کاهش در فشار روغن می‌تواند باعث لرزش فرمان شود.

خرابی پمپ هیدرولیک (فرمان هیدرولیک)
پمپ هیدرولیک وظیفه‌ی تأمین فشار روغن برای سیستم فرمان را بر عهده دارد. این پمپ به وسیله‌ی تسمه یا موتور خودرو به کار می‌افتد. اگر پمپ دچار فرسایش یا خرابی شود، فشار لازم در سیستم کاهش می‌یابد. در این حالت، هنگام چرخاندن فرمان در سرعت‌های پایین، لرزش حس می‌شود زیرا نیروی کافی برای حرکت نرم فرمان فراهم نمی‌شود.

خرابی در شلنگ‌های هیدرولیک (فرمان هیدرولیک)
شلنگ‌های هیدرولیک که روغن تحت فشار را از پمپ به بخش‌های مختلف سیستم هدایت می‌کنند، با گذشت زمان و استفاده مکرر ممکن است دچار ترک‌خوردگی، فرسایش یا نشت شوند. این شلنگ‌ها از مواد مقاومی ساخته می‌شوند، اما تماس مداوم با فشار بالا و حرارت موتور ممکن است آن‌ها را به مرور زمان ضعیف کند. اگر این شلنگ‌ها دچار مشکل شوند، جریان روغن هیدرولیک مختل شده و به لرزش فرمان منجر می‌شود.

مشکلات موتور
اگر موتور خودرو به‌درستی کار نکند، این مشکل به شکل ارتعاشاتی در بدنه خودرو و سپس در فرمان منتقل می‌شود. مشکلاتی مانند خرابی دسته موتور که وظیفه جذب ارتعاشات موتور را بر عهده دارند، یا مشکل در شمع‌ها و یاتاقان‌ها که موجب کارکرد نامنظم موتور می‌شود، می‌توانند لرزش‌های ایجاد شده در موتور را به فرمان منتقل کنند. در این شرایط، حتی در حالت سکون یا سرعت پایین نیز فرمان دچار لرزش می‌شود.

خرابی موتور الکتریکی (فرمان برقی)

در فرمان‌های برقی، موتورهای الکتریکی نیروی لازم برای چرخش فرمان را فراهم می‌کنند. خرابی این موتورها یا کاهش قدرت آن‌ها ممکن است منجر به لرزش فرمان در سرعت‌های پایین شود.

خرابی سنسورها یا سیم‌کشی (فرمان برقی)
 فرمان‌های برقی معمولاً به سنسورهایی وابسته هستند. خرابی یا نقص در عملکرد این سنسورها می‌تواند اطلاعات نادرستی به سیستم فرمان ارسال کند که در نتیجه لرزش فرمان ایجاد می‌شود.

دلایل لرزش فرمان در سرعت بالا

منظور از سرعت بالا در این مطلب سرعت های مثبت ۸۰ کیلومتر میباشد و هر گونه لرزشی در این سرعت را شامل می شود.

بالانس نبودن چرخ‌ها
یکی از اصلی‌ترین و رایج‌ترین دلایل لرزش فرمان در سرعت‌های بالا، عدم تعادل در چرخ‌ها است. بالانس نبودن چرخ‌ها باعث می‌شود که هنگام حرکت، یک یا چند چرخ به طور ناهموار بچرخند و این عدم تعادل به صورت لرزش به فرمان منتقل شود. به‌طور معمول، این لرزش در سرعت‌های بالا بین ۸۰ تا ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت بیشتر محسوس است. برای رفع این مشکل، باید چرخ‌ها توسط تجهیزات مخصوص بالانس شوند تا از توزیع یکنواخت وزن روی محور چرخ‌ها اطمینان حاصل شود.

خرابی بلبرینگ‌ها
بلبرینگ‌ها قطعات مهمی در محور چرخ‌ها هستند که وظیفه کاهش اصطکاک و تسهیل حرکت چرخ‌ها را بر عهده دارند. با گذشت زمان و کارکرد زیاد خودرو، بلبرینگ‌ها ممکن است دچار فرسودگی شوند یا خراب شوند. خرابی بلبرینگ‌ها باعث ایجاد لرزش‌هایی در چرخ‌ها می‌شود که در سرعت‌های بالا به وضوح در فرمان حس می‌شود. در این شرایط، تعویض بلبرینگ‌های معیوب ضروری است.

خرابی سیستم تعلیق
سیستم تعلیق خودرو وظیفه جذب تکانه‌های جاده و کنترل نوسانات خودرو را دارد. خرابی یا فرسایش در بخش‌های مختلف سیستم تعلیق، مانند کمک‌فنرها یا فنرهای خودرو، می‌تواند باعث لرزش فرمان شود. این مشکل به‌ویژه در خودروهایی که از جاده‌های نامناسب و پر از دست‌انداز استفاده می‌کنند، بیشتر بروز می‌کند. خرابی سیستم تعلیق معمولاً همراه با سایر علائم مانند ناپایداری خودرو در پیچ‌ها و جهش‌های ناگهانی حس می‌شود.

مشکلات مربوط به لاستیک‌ها
تغییر شکل لاستیک‌ها، تنظیم نبودن فشار باد یا استفاده از لاستیک‌های نامناسب می‌تواند منجر به لرزش فرمان در سرعت‌های بالا شود. لاستیک‌هایی که دچار تورم یا تغییر شکل شده‌اند، یا باد آن‌ها تنظیم نیست، نمی‌توانند به درستی با جاده تماس برقرار کنند و به فرمان لرزش منتقل می‌کنند. همچنین، استفاده از لاستیک‌هایی که برای نوع خودرو مناسب نیستند، می‌تواند عملکرد کلی خودرو را تحت تأثیر قرار دهد.

ضربه‌دیدگی شاسی
در خودروهایی که شاسی آن‌ها به دلیل تصادف یا ضربه آسیب دیده است، حتی با تعمیر نیز ممکن است ناهماهنگی‌هایی باقی بماند که منجر به ایجاد مشکلاتی در تنظیمات جلوبندی و تعلیق خودرو شود. این ناهماهنگی‌ها باعث ایجاد لرزش فرمان در سرعت‌های بالا می‌شود و ممکن است به طور کامل قابل رفع نباشد.

لرزش فرمان حین ترمزگیری

تاب برداشتن دیسک‌های ترمز
یکی از شایع‌ترین دلایل لرزش فرمان هنگام ترمزگیری، تاب برداشتن دیسک‌های ترمز است. دیسک‌های ترمز که در معرض حرارت و فشار زیاد قرار می‌گیرند، ممکن است به مرور زمان تاب بردارند یا دچار تغییر شکل شوند. در این حالت، هنگام فشردن پدال ترمز، دیسک‌ها به طور ناهموار با لنت‌ها تماس پیدا می‌کنند که باعث ایجاد لرزش در فرمان می‌شود.

سایش نامنظم لنت‌های ترمز
اگر لنت‌های ترمز به طور نابرابر ساییده شوند، هنگام ترمزگیری فشار به طور یکنواخت بر دیسک‌های ترمز وارد نمی‌شود و این عدم تعادل باعث لرزش فرمان می‌شود. این مشکل معمولاً زمانی رخ می‌دهد که یکی از لنت‌ها به دلیل خرابی کالیپر یا استفاده طولانی مدت سریع‌تر از دیگری ساییده شود.

خرابی کالیپرهای ترمز
کالیپرها وظیفه دارند تا لنت‌های ترمز را به دیسک‌ها فشار دهند. اگر کالیپرهای ترمز به درستی کار نکنند یا یکی از آن‌ها گیر کند، هنگام فشردن پدال ترمز، فشار به طور نابرابر اعمال می‌شود که این باعث لرزش فرمان می‌شود.

لرزش فرمان خودرو معمولاً به دلیل مشکلات مختلفی در سیستم‌های خودرو ایجاد می‌شود و تشخیص دقیق این مشکلات نیازمند بررسی کامل اجزای مختلف خودرو، از جمله تایرها، سیستم تعلیق، جلو بندی و سیستم ترمز است. رسیدگی به موقع به این مشکلات می‌تواند از بروز خرابی‌ های جدی‌تر جلوگیری کرده و امنیت و راحتی رانندگی را افزایش دهد.