جام جم/ سرعت، سبقت و در نهایت فاجعه!‌ صدای آژیر خودروهای امدادی و بوی دود و آتش و خونی که در کنار آهن‌پاره‌های خودرو و شیشه‌های شکسته دیده می‌شود.

این تراژدی دردناک اما اصلی‌ترین عامل مرگ جوانان کشورمان است و از این‌رو یکی از عوامل مهم در پیری جمعیت و از دست دادن ظرفیت نیروی جوان جامعه محسوب می‌شود. به همین علت هم از هر زاویه‌ای به این ماجرا نگاه کنیم باید عزمی ملی و ورود جدی دولت و نهادهای مسئول را برای پیشگیری از تروما و حوادث در کشورمان داشته باشیم.

تصادفات جاده‌ای و حوادث در کشورمان در شرایط بحرانی قرار دارد به‌طوری‌که به گفته محمد‌رضا ظفرقندی، وزیر بهداشت اولین عامل ‌مرگ بین افراد بین پنج تا ۲۹ سال در بحث تروما بوده است. اگر به این موضوع و این گروه سنی که در حوادث ترافیکی جان خود را از دست می‌دهند، توجه شود، می‌توان ارتباط آن را با جوانی جمعیت مشاهده کرد؛ به‌خصوص این‌که حوادث ترافیکی دوازدهمین عامل مرگ در همه گروه‌های سنی در جهان است. این حوادث ۲/۲ درصد از مرگ‌ها در سطح جهانی و ۳.۷ درصد از مرگ‌ها در منطقه مدیترانه شرقی را تشکیل می‌دهند؛ در حالی‌که در ایران ۵.۴ درصد مرگ‌ها به‌دلیل تصادفات است.
 
رتبه ۱۲ ایران در مرگ‌و‌میر جاده‌ای
محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت و درمان در سخنرانی خود در چهارمین کنگره ملی ترومای کشور گفت: «‌بر‌اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، در سال ۲۰۲۳ مرگ و میر ناشی از حوادث ترافیکی ۵ درصد در کل جهان کاهش داشته است اما در کشور مرگ‌و‌میر در سال ۲۰۲۱ برابر یک میلیون و ۱۹۰ نفر بوده‌، تعداد متوفی ۱۵ نفر بوده است. اولین عامل‌مرگ بین افراد بین پنج تا ۲۹ سال در بحث تروما بوده است.»
طبق توضیحات وزیر بهداشت، امروز در حالی ما برای فرزندآوری تلاش می‌کنیم که با تروما این آمار از دست می‌رود! رتبه مرگ‌ومیر ما درترومای جاده‌ای ۱۲ است.وی با تاکید بر این‌که درکشورهایی با درآمد کم‌، تروما بیشتر است، افزود: در سال ۱۳۸۰ با مداخلات لازم آمار تروما کاهش پیدا کرد و با مداخلات لازم می‌توان آمار تروما را کاهشی کرد اما متأسفانه تغییر در سال ۱۴۰۲ تغییرات فوتی‌های ناشی از تروما رو به افزایش بوده است. کشور ما در جایگاه مرگ‌و‌میر در سال ۲۰۲۱ آمار خوبی ندارد.
 
شش‌وجهی تروما در کشور
از نگاه ظفرقندی تروما فقط موضوع پزشکی نیست و در عمل حوزه‌های اجتماعی، فرهنگی نیز باید به این موضوع ورود کنند.
وی ادامه داد: شش عامل در چالش تروما در کشورمان دخیل است؛ یک پلیس راه است. اکثر جریمه‌های ما در مقایسه با کشورهای دیگر قابل مقایسه نیست، دوم رانندگی ایمن است. راننده باید تمام ملاحظات فرهنگی را داشته باشد. سوم خودروی ایمن است. ما در حوزه خودروهای ایمن ضعیف عمل‌کرده‌ایم، چهارم راه ایمن است که وزارت راه باید در این زمینه ورود جدی کند. پنجم واکنش و پاسخگویی پس از حادثه است و در آخر مدیریت سرعت که همه موارد در آن دخیل هستند.
وزیر بهداشت مطرح‌کرد: با یک ارزیابی درست می‌توانیم بحث کاهش تروما را در‌ پیش بگیریم. معاونت پژوهشی و بیمارستان‌های ما روی این مسأله حساس هستند. هدف ما این است بررسی مشکل چه بوده و چگونه با رفع آن تروما را به صفر برسانیم.
ظفرقندی با بیان این‌که کشور ما در زمینه مرگ و میر ترافیکی جایگاه خوبی ندارد، گفت: خونریزی عامل اول مرگ‌و‌میر در تصادفات است که لازم است مصدوم سریع به مرکز درمانی منتقل شود.
وی با تاکید بر آموزش، ادامه داد: باید تمام رشته‌های وابسته به تروما و در صدر آنان جراحی اعصاب، ارتوپدی، طب اورژانس آموزش‌های علمی و عملی داشته باشند.
ظفرقندی، مدیریت ایمنی راه را که عمده آن به پلیس برمی‌گردد‌، ضروری دانست و گفت: اکنون جریمه‌ها بازدارنده نیست و این موضوع باید توسط مسئولان انتظامی و وزیر کشور پیگیری شود.
وی تاکیدکرد که کارهایی که در حوزه تروما صورت می‌گیرد باید با ارزیابی درست و مداخلات عملی انجام شود.
 
آمار غیر‌قابل‌دفاع تصادفات
در بحث تروما و پیشگیری تروما، آمادگی برای کاهش مواجهه با تروما مطرح می‌شود. خیلی از تروماهای غیرمترقبه را می‌توانیم پیشگیری کنیم و کمترین حادثه را به‌وجود آوریم. پیش‌بینی می‌شود حتی می‌توان تروماها را در برخی زمینه‌ها به صفر رساند.
مسعود خاتمی، رئیس قطب علمی ترومای کشور هم درباره وضعیت تروما در کشورمان گفت‌:‌ در کشور ما هم به‌دلیل حوادث دست‌ساز و غیر‌مترقبه خیلی با تروما سر‌و‌کار داریم. در انواع حوادث غیر‌مترقبه، سیل زیاد است و ما هر روز با تروما مخصوصا تصادفات جاده‌ای درگیر هستیم.وی ادامه داد: متأسفانه نقطه‌ضعف ما در تروما ناشی از تصادفات است و آمار آن آمار غیرقابل‌دفاع است. علت آن جاده و ماشین است. در آخرین مطالعه در کشورهای دیگر مشخص شده چیزی بین ۶۰ تا ۷۰ درصد تصادفات رانندگی مربوط به فرهنگ فردی است و باید فرهنگ‌سازی شود.
خاتمی گفت: تیم معالجه‌کننده باید بداند به چه مبنایی تقسیم کار کند و چگونه بیشترین خدمت را به بیشترین افراد برساند. کتب مختلفی در این‌باره نوشته شده و باید آموزش داده شود.
وی گفت: ما انتظار داریم از وزارت بهداشت که این موضوع را با جدیت پیگیری کند. رئیس‌جمهور محترم خود پزشک و صاحب‌نظر هستند و امیدواریم به این مسأله بها دهند. تروما تا امروز جدی گرفته نشده اما انتظار می‌رود این بحث جدی گرفته شود تا میزان خسارات و تلفات به حداقل کاهش پیدا کند.