فرهیختگان/متن پیش رو در فرهیختگان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

سیدمهدی طالبی|  بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی روز سه‌شنبه 22 آبان، (12 نوامبر) در جریان یک پیام ویدئویی ادعا کرد ایران تنها در حمله اخیر خود به سرزمین‌های اشغالی دو میلیارد و 300 میلیون دلار هزینه کرده است. 
این ادعا درحالی صورت گرفته که تخمین منابع غربی- که به قصد بزرگنمایی انجام شده بودند- نیز در برابر عدد اعلامی نخست‌وزیر رژیم جعلی به چشم نمی‌آیند. 
برخی دستگاه‌های تبلیغاتی وابسته به غرب و رژیم صهیونیستی در ارزیابی‌های خود هزینه عملیات وعده صادق‌2 را 800 میلیون دلار تا یک‌میلیارد و 400 میلیون دلار تخمین‌زده بودند که این مقدار، یک‌سوم تا نصف عددی است که نتانیاهو ادعا کرده است. 
به نظر می‌رسد نخست‌وزیر رژیم اشغالگر قدس برای آنکه ادعایش قادر به پیمایش شبکه‌های مجازی باشد و به‌طور ویژه کم‌اطلاع‌ترین بخش‌ها را نیز هدف بگیرد، دروغی بزرگ‌تر از نمونه‌های پیشین ساخته است. 

  مبنای ادعا 
رسانه‌های غربی بر اساس داده‌های جمع‌آوری‌شده دانشگاهی، همواره عدد و رقم‌هایی را درباره هزینه ساخت تسلیحات مختلف اعلام می‌کنند، به عنوان مثال این نهاد‌های پژوهشی، از راه دور و با استناد به منابع اینترنتی، اظهارات برخی کارشناسان، نظامیان و افسران اطلاعاتی دست به تخمین هزینه ساخت موشک در روسیه، چین و کره شمالی می‌زنند. 
به طور کلی چنین مطالعاتی هرچند ارزشمند است، اما اعداد به دست آمده در آن‌ها لزوماً به رقم‌های واقعی نزدیک نیستند. این تحقیقات هزینه موشک‌های بالستیک کوتاه برد و میان‌برد کره شمالی را بین 3 تا 10 میلیون دلار نشان می‌دهند. اگر این اعداد واقعی بودند، پیونگ‌یانگ از موشک‌های بالستیک خود تنها در نقش غیرمتعارف بهره می‌برد و نمی‌توانست در تعداد بسیار بالا چنین تسلیحاتی را برای اهداف تاکتیکی به خدمت بگیرد. 
مشکل چنین تحقیقاتی، اتکای آن‌ها به منابع بیرونی است؛ به عبارتی دیگر تقریباً تمام دایره تحقیق، از منابع خارج از کره شمالی تشکیل شده است. یکی از مهم‌ترین عدد‌ها برای تخمین قیمت موشک‌های کره شمالی، قیمت فروش این موشک به مشتریان جهانی است. به عنوان مثال اگر کره شمالی موشکی را در بازار‌های جهانی با قیمت هشت‌میلیون دلار به فروش می‌رساند، نهاد‌های تحقیقاتی و دانشگاهی غرب با نوشتن فاکتور‌های مؤثر در افزایش قیمت، مانند ریسک فروش، هزینه‌های انتقال زیر سایه تحریم‌ها و مواردی از این دست، این‌گونه نتیجه می‌گیرند که حتماً قیمت موشک سه‌میلیون دلار بوده و با هزینه‌های اضافه و سود ضروری به هشت‌میلیون دلار رسیده است. 
جالب آنکه بسیاری از این فاکتور‌ها نیز صحیح نیستند. یک نهاد دانشگاهی چگونه می‌تواند تمام فاکتور‌های مدنظر کارخانه تولید‌کننده موشک، دلالان سلاح و حاکمان کره شمالی را احصا کند؟ آن‌ها از کجا می‌توانند درصورت تشخیص فاکتور‌ها، میزان آن را تشخیص دهند؟ به عنوان مثال سود مدنظر کره شمالی یا زنجیره دلالان حاضر چگونه ارزیابی می‌شوند؟ آشکار است تمام این موارد براساس گمانه‌زنی و نه داده‌های دقیق به دست می‌آیند. 
منبع قابل‌توجه دیگر این نهاد‌ها، ارزیابی قیمت قطعات خارجی مورد استفاده در موشک‌هاست. محققان با ارزیابی قیمت تمام شده این قطعات در بازار‌های سیاه، دست به تخمین قیمت موشک می‌زنند. هرچند این شیوه نسبت به دیگر بخش‌های تخمین اطمینان‌پذیری بالاتری دارد؛ اما همچنان غیرقابل‌اتکاست. 
از کجا مشخص می‌شود که کره شمالی یا ایران، قطعات خود را از بازار سیاهی خریداری کرده‌اند که زیر رصد دشمنانشان قرار دارد؟ آیا راه دیگری برای تأمین ارزان آن‌ها وجود ندارد؟ آیا این دو کشور با توانمندی‌های بالای خود، این توانایی را ندارند که در ازای معامله یا انتقال فناوری و تجربه، قطعاتی را حتی رایگان دریافت کنند؟ آیا یک تولید‌کننده سلاح برای ساخت تسلیحاتش تنها به قطعاتی محدود متکی است و هربار از همان‌ها در سلاحش استفاده می‌کند؟ 
سیستم‌های تسلیحاتی بسیار پیچیده‌اند؛ علاوه بر آن زنجیره تأمین هر کالایی در جهان از افت و خیز فراوانی برخوردار است. تخمین صحیح در این زمینه شاید حتی از یک تیم تحقیقاتی با اختیارات بالا نیز خارج باشد. این تیم اگر از بهترین متخصصان یک کشور تعیین شود و با اختیارات فراوان به دنبال تخمین دقیق هزینه‌ها برآیند، پس از مدت‌ها تلاش می‌توانند به اعداد حدودی دست یابند. 
حتماً برای ساخت سلاح در یک ارتش ردیف بودجه وجود دارد؛ اما خطوط تولید، تنها با عدد و رقم‌های خطی کار نمی‌کنند. 
برای آنکه بدانیم آیا تخمین‌های غرب درباره هزینه تولید موشک‌های ایران درست است یا اظهارات صریح مقامات ایران، می‌توان به واقعیت صحنه توجه کرد. 
اگر قیمت هر موشک بالستیک ایران بین 1 تا 10 میلیون دلار و هر موشک کروز بین 7 تا 12 میلیون دلار قیمت داشت، تهران توانمندی لازم برای تولید انبوه آن‌ها را به دست می‌آورد؟ 
ایران تنها در جریان دو عملیات وعده صادق حداقل 200 و حداکثر 520 فروند موشک بالستیک پرتاب کرده، آن هم در شرایطی که می‌دانسته این دو عملیات تنها می‌توانند مقدمه و تمرینی برای درگیری‌های گسترده و طولانی‌تر منطقه‌ای باشند؛ به عبارتی دیگر این 200 یا 520 موشک بالستیک تنها کسر کوچکی از ذخایر موشکی ایران‌اند که مورد استفاده قرار گرفته‌اند و تهران قطعاً برای تکرار صد‌ها عملیات مشابه سلاح در اختیار دارد. 
اگر قرار بود در یک عملیات 800 میلیون دلار یا یک‌میلیارد و 400 میلیون دلار یا آن‌گونه که نتانیاهو ادعا کرده دومیلیارد و 300 میلیون دلار هزینه شود، ایران باید دست کم یک یا دو تریلیون دلاری- که هیچ‌گاه نداشته- هزینه ساخت موشک می‌کرد. 
تهران قطعاً توانسته به میزانی از هزینه‌های تولید موشک‌های بالستیک و کروز خود بکاهد که امروزه آن‌ها در دستان دیگران نیز دیده و توسط آن‌ها تولید می‌شوند؛ یمنی‌ها در یک سال اخیر به‌اندازه ذخایر چند قدرت موشکی، پرتاب داشته‌اند. 
این اتفاق مرهون برنامه‌ریزی‌ها و اصلاحات چند دهه‌ای است. همان سیاست‌هایی که نقشه دشمن برای ضربه به توان دفاعی کشور را- ازجمله در جریان تجاوز هوایی 5 آبان رژیم صهیونیستی- ناکام گذاشتند. 
اگر ایران برای تولید موشک‌های خود بر سیستم صنعتی اتکا می‌کرد، امروز تعداد چنین مراکزی در کشور به اندازه انگشتان دست بود و به راحتی می‌شد به آن‌ها آسیب زد. تهران اما با گسترش شبکه تولید کارگاهی یا شبه‌صنعتی، موفق شده صد‌ها مرکز در زنجیره تولید موشکی خود ایجاد کند که ضربه به آن‌ها غیرممکن است. 
این شیوه موجب شده سیستم موشکی کشور، به‌راحتی قابل انتقال برای استفاده سایر اعضای محور مقاومت باشد. 

  دو عملیات «وعده صادق» چقدر آب خوردند؟ 
ایران تاکنون و در پاسخ به تجاوزات رژیم‌صهیونیستی به اماکن دیپلماتیک خود در سوریه و همچنین ترور رهبران مقاومت، طی دو عملیات به صورت «رسمی» و مستقیماً از داخل خاک خود به سرزمین‌‌های اشغالی حمله کرده است. 
در این بخش، تلاش شده در قالب 6 فصل، اعداد و ارقام مربوط به سلاح‌های استفاده شده و قیمت‌ها مورد بررسی قرار گرفته و نتیجه‌گیری کاملی درباره ابعاد هزینه‌ای به‌دست آید. 

  فصل اول: اعداد و ارقام
1. تعداد سلاح‌های استفاده شده در عملیات وعده صادق-1 بر اساس منابع مختلف 
موشک بالستیک: ۲۰ تا ۱۲۰ 
موشک کروز: ۳۰ تا ۳۶ 
پهپاد انتحاری: ۱۶۲ تا ۱۸۵
2. تعداد سلاح‌های استفاده شده در عملیات وعده صادق-2 بر اساس منابع مختلف 
موشک بالستیک: ۱۸۰ تا ۴۰۰
3. مجموع سلاح‌های استفاده شده بر اساس کمترین و بیشترین میزان اعلام شده 
موشک بالستیک: ۲۰۰ تا ۵۲۰
موشک کروز: ۳۶
پهپاد انتحاری: ۱۸۵
4. قیمت سلاح‌های ایرانی استفاده شده در دو عملیات وعده صادق 
موشک (بالستیک و کروز): ۱۲۰ تا ۲۰۰ هزار دلار
پهپاد انتحاری: ۲۰ تا ۵۰ هزار دلار

  فصل دوم: محاسبه حداقل و حداکثر هزینه بالستیک‌ها
1. حداقل تعداد با حداقل قیمت
۲۰۰ موشک ۱۲۰ هزار دلاری: ۲۴ میلیون دلار
2. حداکثر تعداد با حداقل قیمت
520 موشک ۱۲۰ هزار دلاری: 62.4 میلیون دلار
3. حداقل تعداد با حداکثر قیمت
۲۰۰ موشک ۲۰۰ هزار دلاری: ۴۰ میلیون دلار
4. حداکثر تعداد با حداکثر قیمت
520 موشک ۲۰۰ هزار دلاری: 104 میلیون دلار

  فصل سوم: محاسبه حداقل و حداکثر هزینه کروز‌ها
1. حداقل تعداد با حداقل قیمت
30 موشک ۱۲۰ هزار دلاری: 3.6 میلیون دلار
2. حداکثر تعداد با حداقل قیمت
36 موشک ۱۲۰ هزار دلاری: 4.320 میلیون دلار
3. حداقل تعداد با حداکثر قیمت
30 موشک ۲۰۰ هزار دلاری: 6 میلیون دلار
4. حداکثر تعداد با حداکثر قیمت
36 موشک ۲۰۰ هزار دلاری: 7.2 میلیون دلار

  فصل چهارم: محاسبه حداقل و حداکثر هزینه پهپاد‌ها
1. حداقل تعداد با حداقل قیمت
162 پهپاد 20 هزار دلاری: 3.24 میلیون دلار
2. حداکثر تعداد با حداقل قیمت
185 پهپاد 20 هزار دلاری: 3.7 میلیون دلار
3. حداقل تعداد با حداکثر قیمت
162 پهپاد 50 هزار دلاری: 8.1 میلیون دلار
4. حداکثر تعداد با حداکثر قیمت
185 پهپاد 50 هزار دلاری: 9.25 میلیون دلار

  فصل پنجم: جمع‌بندی هزینه‌ها
جمع حداقل تعداد با حداقل قیمت: ۳۰.۸۴  
جمع حداکثر تعداد با حداقل قیمت: ۷۰.۴۲
جمع حداقل تعداد با حداکثر قیمت: ۵۴.۱ 
جمع حداکثر تعداد با حداکثر قیمت: ۱۲۰.۴۵

  فصل ششم: نتیجه‌گیری
بالاترین هزینه به‌دست آمده بر مبنای حداکثر تعداد و حداکثر قیمت سلاح‌های استفاده شده در دو عملیات وعده صادق، نشان می‌دهد ایران در مجموع برای هدف قرارداد سرزمین‌های اشغالی 120 میلیون و 450 هزار دلار هزینه کرده است. 
این درحالی است که شبکه 12 تلویزیون رژیم‌صهیونیستی هزینه‌های جنگ یک‌سال اخیر و پوشش پیامد‌های آن برای تل‌آویو را 100 میلیارد دلار اعلام کرده است. این مبلغ تنها شامل هزینه‌های مستقیم است و با احتساب هزینه‌های غیرمستقیم، زیان‌های رژیم‌صهیونیستی بسیار فراتر از 100 میلیارد دلار خواهد بود. 
باید توجه داشت در این مدت آمریکا نیز 23 میلیارد دلار تسلیحات اضافه برای صهیونیست‌ها ارسال کرده که نشان می‌دهد خرج جنگ برای تل‌آویو در واقعیت 123 میلیارد دلار بوده است. این عدد تقریباً 1000 برابر هزینه دو عملیات نظامی وعده صادق ایران است. درحالی‌که تهران با این دو عملیات، وزن و جایگاه خود در جهان را ارتقا داد، صهیونیست‌ها طی یک‌سال جنگ بسیاری از مزایای خود در جهان را از دست داده‌اند.