فرهیختگان/ مهلت ثبت‌نام در آزمون‌های کارشناسی‌ارشد و 1404 به پایان رسید تا این‌گونه زنگ پایان ثبت‌نام در این دوره از آزمون ‌زده شود. اما آنچه در این میان اهمیت پیدا می‌کند، این است که طی سال‌های اخیر، تمایل جامعه برای تحصیل در دانشگاه کاهش پیدا کرده و طبیعتا این مسأله به تحصیلات تکمیلی هم کشیده شده است.

موضوع قابل‌توجه برای آزمون کارشناسی ارشد 1404 آن است که یکی از دلایل در نظر گرفتن مهلت ثبت‌نام مجدد در مقطع تحصیلات تکمیلی را باید اصلاحیه مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی دانست که در ۱۵ آبان ۱۴۰۳ ابلاغ و براساس آن امکان ثبت‌نام قبولی‌های آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته سال ۱۴۰۳ که در دوره روزانه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی پذیرفته شده‌اند، در آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته سال ۱۴۰۴ فراهم شد و ممنوعیتی که در گذشته در این زمینه وجود داشته، حذف شده است، اما با نگاهی به آمار‌های این حوزه آنچه به چشم می‌آید، آن است که تمایل به شرکت در این آزمون که به‌عنوان اولین مقصد برای قرارگیری در میان دانشجویان تحصیلات تکمیلی به شمار می‌رود؛ تقریباً هیچ تغییری نکرده است. به‌عبارت واضح‌تر با وجود لغو محدودیت برای شرکت در این آزمون از سوی دانشجویان تحصیلات تکمیلی، این مصوبه نتوانست تغییری محسوسی در آمار نهایی ثبت‌نامی‌ها داشته باشد.17 درصد ثبت‌نام‌کنندگان ارشد  در مهلت مجدد ثبت‌نام خود را کامل کردند.

با وجود مهلت سه‌روزه برای ثبت‌نام مجدد ثبت‌نام در آزمون کارشناسی ارشد 1404، درمجموع 27 هزار نفر در وقت اضافی توانستند پروسه ثبت‌نام‌شان را کامل کنند تا از این طریق درمجموع 477 هزار نفر برای کسب نمره قبولی در این آزمون به رقابت بپردازند. به زبان آماری از کل ثبت‌نامی‌ها، 18 درصدشان در مهلت ثبت‌نام؛ به جمعیت ثبت‌نام‌شدگان اضافه شدند. آماری که نشان می‌دهد بخشی از افرادی که خواهان شرکت در این دوره از آزمون کارشناسی ارشد بودند، ترجیح دادند در وقت اضافه کار‌های مربوط به ثبت‌نام‌شان را انجام دهند. شاید در نگاه اول این آمار قابل‌توجه باشد اما اگر بخواهیم 27 هزار ثبت‌نامی را براساس مصوبه شورا قرار دهیم، باید عنوان کرد که با توجه به رفع محدودیتی که براساس این مصوبه صورت گرفته و همچنین در نظر گرفتن جمعیت 526 هزار و 248 دانشجوی کارشناسی‌ارشد انتظار بالا بودن این آمار وجود داشت. 

جمعیت ثبت‌نامی‌های ارشد کمتر از 0.5 درصد رشد کرد
بررسی جمعیت ثبت‌نام‌کنندگان در آزمون امسال نشان می‌دهد با پایان مهلت مقرر، در مجموع 477 هزار نفر برای شرکت در آزمون ارشد 1404 ثبت‌نام کرده بودند که در مقایسه با جمعیت 476 هزار نفری، در مجموع 0.2 درصد رشد را در این زمینه شاهدیم. البته وضعیت ثبت‌نامی‌ها برای آزمون 1403 در مقایسه با 1402 وضعیت قابل‌قبول‌تری را داشته، به طوری که در آن سال درمجموع 0.9 درصد بر جمعیت ثبت‌نامی‌ها اضافه شده بود. در حالی که اگر بخواهیم آمار سال 1401 را در قیاس با سال 1400 داشته باشیم، باید عنوان کرد که در آن سال شاهد ریزش 27 درصدی در جمعیت ثبت‌نامی‌هاییم، به طوری که از 648 هزار و 209 نفر در 1400 به 471 هزار و 528 نفر رسیده بود. جمعیتی که تا حد زیادی در آن سال با آزمون کارشناسی ارشد قهر کرده بودند.

  کاهش 10 درصدی جمعیت دانشجویی ارشدی‌ها ظرف یک‌سال 
هرچند این میزان رشد را نمی‌توان به معنی افزایش جمعیت دانشجویی برای سال آینده قلمداد کرد؛ دلیل این مسأله هم آن است که بخشی از این جمعیت یا از سد آزمون رد نمی‌شوند و بخش قابل‌توجهی از آنها هم علی‌رغم پذیرش حاضر به ثبت‌نام در دانشگاه‌ها نیستند. موضوعی که طی سال‌های اخیر به چالش جدی دانشگاه‌ها تبدیل شده است. برای درک بهتر این مسأله کافی است آمار دانشجویان در سال‌های 1400 تا 1401 را ملاک قرار دهیم، به طوری که در سال 1400 آمار دانشجویان این مقطع 588 هزار و 868 نفر و در سال 1401 به 526 هزار و 248 نفر بوده که عملاً نشان از ریزش 10 درصدی جمعیت دانشجویی دارد. موضوعی که می‌توان دلایل مختلفی را برای آن نام برد که شاید مهم‌ترینش عدم تأمین بازار کار مناسب برای فارغ‌التحصیلان باشد.