هم میهن/متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

 محمدحسین لطف‌الهی| رئیس‌جمهور منتخب آمریکا می‌گوید مارکو روبیو، سناتور جمهوری‌خواه و گزینه معرفی‌شده به‌عنوان وزیر خارجه دولت بعدی ایالات متحده «یک مدافع قوی برای ملت آمریکا، یک دوست واقعی برای متحدان آمریکا و یک جنگنده بی‌باک در برابر دشمنان آمریکا» خواهد بود. اما روبیو کیست و چگونه از یک رقیب به یکی از نزدیک‌ترین مشاوران سیاست خارجی دونالد ترامپ تبدیل شد؟

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا شامگاه پنجشنبه ۱۴ نوامبر، رسماً مارکو روبیو، سناتور جمهوری‌خواه از ایالت فلوریدا را به‌عنوان وزیر پیشنهادی امور خارجه در دولت آینده ایالات متحده معرفی کرد. در صورتی که روبیو از سوی سنا تأیید شود، به نخستین لاتین‌تباری بدل خواهد شد که تصدی امور را در وزارت امور خارجه آمریکا بر عهده می‌گیرد.

مارکو آنتونیو روبیو، در سال ۱۹۷۱ در شهر میامی واقع در ایالت فلوریدا متولد شد. او دومین پسر و سومین ماریو روبیو رینا و اوریالس روبیو بود. والدین او کوبایی‌هایی بودند که در سال ۱۹۵۶، دو سال و نیم پیش از انقلاب کوبا، زمانی که هنوز رژیم باتیستا در آن کشور بر سر کار بود به ایالات متحده مهاجرت کردند. براساس داده‌های موجود از زندگی آن‌ها، در زمان تولد مارکو روبیو هیچ‌کدام از والدین او شهروند آمریکا به حساب نمی‌آمدند اما پس از مدتی برای کسب شهروندی آمریکا اقدام کردند و در نهایت در سال ۱۹۷۵ درخواست آن‌ها پذیرفته شد.

یکی از نقاط عطف زندگی مارکو روبیو، ارتباط نزدیک او با پدربزرگ و مادربزرگش در دوره کودکی بود. پدرو ویکتور گارسیا، پدربزرگ او در سال ۱۹۵۶ به‌طور قانونی به ایالات متحده مهاجرت کرد اما در سال ۱۹۵۹ برای یافتن شغل به کوبا بازگشت. در سال ۱۹۶۲، زمانی که پدرو ویکتور گارسیا از کوبا گریخت تا به ایالات متحده بازگردد، به عنوان یک مهاجر غیرقانونی دستگیر شد و قاضی حکم به اخراج او از آمریکا داد اما در نهایت نظر مقام‌های مهاجرتی تغییر کرد و به این شهروند کوبایی اجازه داده شد در آمریکا ساکن شود. 

روبیو در گذشته مدعی شده بود که والدینش مجبور به فرار از کوبای کاسترو شده بودند، اما روزنامه واشنگتن‌پست در گزارشی تحقیقی که سال ۲۰۱۱ منتشر شد اثبات کرد که این ادعا صحت ندارد. دلیل ادعای دروغین روبیو در این زمینه به روابط فرهنگی میان مهاجران کوبایی در فلوریدا بازمی‌گردد. در میان مهاجران کوبایی ساکن فلوریدا، کسانی که در دوره پس از انقلاب کوبا مجبور به فرار یا خروج از کشور شده‌اند از اعتبار اجتماعی بالایی برخوردارند.

این سناتور آمریکایی، فعالیت سیاسی خود را از دوره دانشجویی در فلوریدا آغاز کرد. او در دفتر الینا رز لتینن، عضو جمهوری‌‌خواه مجلس نمایندگان به کارآموزی می‌پرداخت و همزمان در کمپین انتخابات باب دال، سناتور جمهوری‌خواه و کاندیدای جمهوری‌خواهان در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۹۹۶ فعالیت می‌کرد. در آوریل ۱۹۹۸، یعنی دو سال پس از پایان تحصیلات در رشته حقوق، او به‌عنوان کمیسیونر شهری در غرب میامی انتخاب شد و با پیروزی در انتخابات زودهنگام سال ۱۹۹۹، در سال ۲۰۰۰ به مجلس نمایندگان ایالت فلوریدا راه یافت.

روبیو که طی سال‌ها نفوذ خود را در ایالت افزایش داده و از سال ۲۰۰۵ سخنگوی مجلس نمایندگان فلوریدا شده بود، در سال ۲۰۰۹ اعلام کرد که قصد دارد برای انتخابات سنا کاندیدا شود. او در انتخابات نوامبر ۲۰۱۰ با اختلافی فاحش نسبت به رقبای خود پیروز شد و از ژانویه ۲۰۱۱ کار خود را در سنا آغاز کرد. او پس از آن در رقابت‌های سنا در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۲۲ نیز پیروز شد.

رقابت با ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۱۶
مارکو روبیو در سال ۲۰۱۶ تصمیمی غیرمنتظره گرفت. او به‌عنوان کاندیدای ریاست‌جمهوری به رقابت‌های مقدماتی حزب جمهوری‌خواه وارد شد و در برابر دونالد ترامپ قرار گرفت که در حال تبدیل شدن به پدیده حزب جمهوری‌خواه در انتخابات بود.

او فوریه ۲۰۱۶، طی یکی از سخنرانی‌های انتخاباتی در مورد ترامپ گفت: «او عرق نمی‌کند چون منافذ پوستش به خاطر اسپری برنزه‌ای که استفاده می‌کند بسته شده است.» روبیو ادامه داد:‌ «آیا تا به حال دست‌های او را دیده‌اید؟ او نزدیک به ۱۸۸ سانتی‌متر قد دارد اما دست‌هایش شبیه به دست‌های کسی است که ۱۵۷ سانتی‌متر قد دارد.

شما می‌دانید درباره مردهایی که دست‌های کوچکی دارند چه می‌گویند؟ شما نمی‌توانید به این مردها اعتماد کنید.» روبیو در اظهارنظری دیگر در طول رقابت‌های انتخاباتی گفته بود که «به‌هیچ‌وجه از رقابت‌ها کنار نمی‌کشم و از جنگیدن دست برنمی‌دارم تا اطمینان حاصل کنم که حزب رونالد ریگان، محافظه‌کار باقی خواهد ماند و به دست یک مرد کلاهبردار نخواهد افتاد.» ترامپ در آن زمان روبیو را زیاد جدی نگرفته بود و با کنایه‌هایی نظیر «مارکوی کوچک» یا اشاره به بی‌پولی کارزار روبیو به حملات او پاسخ می‌داد.

به مانند بسیاری از جمهوری‌خواهان که در آن زمان منتقد ترامپ بودند، روبیو نیز به مرور مواضع خود را تغییر داد و سال ۲۰۲۴ به یکی از چهره‌های کلیدی در ستاد ترامپ بدل شد. روزنامه نیویورک‌تایمز نوشته است که روبیو به ترامپ در امور مربوط به سیاست خارجی مشاوره می‌داد و حتی گزینه‌های معاون اولی به شمار می‌رفت. روبیو نگاه مخصوص به خود را در موضوعات مختلف سیاست خارجی دارد و در ادامه خواهیم دید که او درباره هر یک از چالش‌ها و موضوعات کلیدی سیاست خارجی آمریکا چگونه فکر می‌کند.

حامی سرسخت اسرائیل
از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به این سو، سناتور مارکو روبیو مرتباً به حمایت از اسرائیل و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر این رژیم می‌پرداخت. او همچنین بارها دولت بایدن را به عدم حمایت کافی از اسرائیل متهم کرد. به‌رغم کشته شدن بیش از ۵۰ هزار فلسطینی از جمله ۱۷ هزار کودک به دست نیروهای نظامی اسرائیل، روبیو با آتش‌بس مخالف بود و سیاست کشورهای غربی که صادرات تسلیحات به اسرائیل را تا زمان آتش‌بس تعلیق کردند اشتباه می‌دانست.

آگوست ۲۰۲۴، زمانی که وزارت امور خارجه آمریکا تحریم‌هایی را علیه اسرائیلی‌هایی که در «خشونت رادیکال شهرک‌نشینان» نقش داشتند، وضع کرد، روبیو به انتقاد از این اقدام پرداخت و آن را «تضعیف یک متحد آمریکا» توصیف کرد. او همچنین در نامه‌ای به آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا نوشت که «اسرائیلی‌هایی که در سرزمین تاریخی خودشان زندگی می‌کنند تهدیدی برای صلح نیستند؛ بلکه این فلسطینی‌ها هستند که تهدیدی برای صلح محسوب می‌شوند.»

ایران‌هراس
مارکو روبیو یکی از تندروترین چهره‌های سیاسی در آمریکا در موضوع مواجهه واشنگتن با تهران به حساب می‌آید. به باور او، محور ایران، روسیه و چین «مهم‌ترین تهدید ژئوپلیتیکی» علیه آمریکا است. این سناتور آمریکایی در بیانیه‌ای که ۱ اکتبر پس از حمله موشکی جمهوری اسلامی ایران به اسرائیل (عملیات وعده صادق ۲) به حمایت از اسرائیل منتشر کرد، نوشت: «اسرائیل حق دارد بدون در نظر گرفتن تناسب به این حمله پاسخ دهد و این تهدید را متوقف کند.»

او همچنین، ایران را عامل وجود مقاومت علیه سیاست‌های آمریکا و اسرائیل در منطقه می‌داند: «بدون ایران، حماس وجود نداشت، حزب‌الله وجود نداشت و گروه شبه‌نظامی شیعه‌ای در عراق یا سوریه نبود که به ما حمله کند.»

زمانی که در روز ۷ نوامبر در یک گفت‌وگوی تلویزیونی از روبیو درباره سیاست‌های احتمالی دولت ترامپ در قبال ایران پرسیده شد، او اظهار کرد: «تنها چیزی که ایران بیش از تبدیل شدن به قوی‌ترین کشور منطقه به آن اهمیت می‌دهد، بقای قدرت در این کشور است و ترامپ تهدیدی برای این مسئله به حساب می‌آید.» روبیو تأکید کرد که دولت ترامپ در مواجهه با ایران «صریح و محکم» خواهد بود. سناتور ایالت فلوریدا و وزیر خارجه آینده آمریکا پیشتر نیز در دوره نخست ترامپ از سیاست‌هایی نظیر خروج آمریکا از برجام یا ترور سردار قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس حمایت کرده بود.

تحریم‌شده توسط چین
از زمان ورود به سنا در سال ۲۰۱۱، روبیو یکی از منتقدان جدی چین بوده و بارها طرح‌هایی در خصوص مواجهه آمریکا با اقدامات سیاسی، نظامی و اقتصادی چین به سنا ارائه کرده است. در سال ۲۰۲۰، روبیو به همراه تعدادی دیگر از سناتورهای آمریکایی‌ از سوی چین تحریم شد و در لیست سیاه پکن قرار گرفت. اولین بار، پس از تحریم تعدادی از مقام‌های ارشد چین توسط آمریکا به دلیل نقض حقوق بشر در قبال اویغورها، روبیو هدف انتقام چین قرار گرفت و دومین بار پس از اظهارات روبیو در حمایت از معترضان هنگ‌کنگ بود که او مورد تحریم چین واقع شد.

یکی از مهم‌ترین سوالات پیش رو این است که آیا دولت چین تحریم‌ها علیه روبیو را لغو خواهد کرد یا این مسئله به مانعی در مسیر حفظ کانال‌های گفت‌وگوی پکن و واشنگتن بدل خواهد شد؟

روبیو علت مواضع سختگیرانه خود علیه چین را «پنهانکاری اهداف و امیال» از سوی مقام‌های چینی عنوان می‌کند. او در یک سخنرانی در بنیاد هریتج که سال ۲۰۲۲ ایراد شد، در این خصوص گفت: «اعضای حزب کمونیست چین برای دهه‌ها اهداف و امیال واقعی خود را پنهان می‌کردند و نمی‌گفتند که به دنبال بازتعریف نظم جهانی و تبدیل شدن به قدرتمندترین ملت جهان هستند. آن‌ها دیگر این هدف را پنهان نمی‌کنند.»

او در همین سخنرانی چین را بزرگترین تهدید قرن برای آمریکا معرفی کرد: «بزرگترین تهدیدی که آمریکا با آن مواجه است و آینده این قرن را تعریف خواهد کرد، نه تغییرات اقلیمی، نه پاندمی و نه عدالت اجتماعی، بلکه چین است. چین تهدیدی است که قرن آینده را تعریف می‌کند.» از نظر چینی‌ها یک ویژگی و موضع دیگر روبیو هم می‌تواند تهدیدی جدی بر روابط دوجانبه باشد. روبیو یکی از حامیان استقلال تایوان است و برخلاف سیاست چنددهه‌ای واشنگتن که «ابهام استراتژیک» بود، روبیو به استقلال تایوان باور دارد.

در صورت تأیید توسط سنا و باقی ماندن در جایگاه وزیر امور خارجه تا سال ۲۰۲۷، روبیو در شرایطی وزیر خارجه خواهد بود که ضرب‌الاجل شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری خلق چین در خصوص اتحاد دوباره چین و تایوان به پایان می‌رسد.

مخالف کمک‌های بیشتر به اوکراین
مشابه ترامپ و معاون اول او، جی‌دی‌ونس، مارکو روبیو نیز با کمک‌های بیشتر ایالات متحده به اوکراین مخالف است. بر اساس گزارش روزنامه واشنگتن‌پست، ترامپ پیشتر در گفت‌وگوهای خصوصی اظهار کرده بود که اوکراین باید تحت فشار قرار گیرد تا با چشم‌پوشی از مناطق اشغال‌شده جنگ را پایان دهد. کی‌یف همواره این شرط را رد کرده است.

روبیو هیچگاه درباره شرایطی که جنگ باید مطابق آن پایان یابد اظهارنظر نکرده اما همواره تأکید داشته است که جنگ اوکراین به ضرر ایالات متحده است و باید هرچه سریع‌تر پایان یابد. او همچنین درگیر شدن آمریکا در دفاع از اوکراین در جنگ روسیه و اوکراین را نوعی «حواس‌پرتی» توصیف کرده که ایالات متحده را از اولویت اصلی یعنی «مهار چین» باز می‌دارد.

مارکو روبیو اصرار دارد که او در طرف روسیه نایستاده و از روس‌ها حمایت نمی‌کند اما معتقد است پایان جنگ اوکراین طی یک توافق مذاکره‌شده رقم خواهد خورد: «ما امیدواریم زمانی که وقت آن برسد اوکراینی‌ها اهرم‌های بیشتری در اختیار داشته باشند.»

او از جمله سناتورهای جمهوری‌خواهی بود که علیه بسته حمایتی ۹۵ میلیارد دلاری برای اوکراین، تایوان و اسرائیل رای داد و باور داشت که آمریکا نباید در زمانی که با مشکلات داخلی مواجه است منابع خود را صرف حمایت از اوکراین کند. این سناتور همانند ترامپ باور دارد که اروپا باید خود برای امنیت و دفاع خود هزینه کند و ناتو زمانی یک اتحاد واقعی خواهد بود که همه به تعهدات خود عمل کنند.

رزومه‌ای پیوندخورده با آمریکای لاتین
در دوره حضور در سنا، بیشترین تحرکات مارکو روبیو در حوزه سیاست خارجی بر آمریکای لاتین متمرکز بود. پیشینه خانوادگی او نیز تأثیر زیادی بر این مسئله داشت. روبیو در ماه آوریل در مقاله‌ای که در نشنال‌اینترست نوشت، خواستار تغییر سیاست ایالات متحده در منطقه به سمت حمایت از نسل جدیدی از رهبران بالقوه حامی آمریکا در نیمکره غربی شد.

او از دولت‌های محافظه‌کار در کشورهایی مانند آرژانتین، السالوادور، اکوادور و پرو به عنوان دولت‌هایی نام برد که تمایل دارند همکاری‌های خود را با آمریکا در زمینه امنیت و تجارت تقویت کنند و شایسته سرمایه‌گذاری بیشتری از سوی ایالات متحده هستند. روبیو نوشت: «ما باید از صادر کردن ارزش‌های اجتماعی مترقی دست برداریم» و «حامی همسایگان خود باشیم زمانی که تمایل خود را برای همکاری با ما، به‌جای چین، نشان می‌دهند.»

او همچنین از دولت‌های چپ‌گرای برزیل، مکزیک و کلمبیا - بزرگ‌ترین کشورهای منطقه از نظر جمعیت و به‌طور سنتی دارای روابط پراهمیت‌تر با ایالات متحده – به‌عنوان بخشی از یک «مد چپ‌گرایانه» یاد کرد و تأکید کرد که نباید از آن‌ها حمایت شود. او به‌رغم اینکه از خانواده‌ای مهاجر است با اقدامات سختگیرانه علیه مهاجرانی که از آمریکای لاتین و آمریکای مرکزی خود را به ایالات متحده می‌رسانند، موافق است.