صبح نو/متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

در ماه‌های اخیر، رفتار و مواضع اروپا و آمریکا نشان از اتخاذ سیاستی کاملا تقابلی در برابر جمهوری اسلامی ایران دارد. درحالی‌که ایران بارها تأکید کرده است که به ‌دنبال کاهش تنش‌ها و رفع تخاصم است، طرف‌های غربی نه‌تنها به این تلاش‌ها پاسخ مثبتی نداده‌اند، بلکه با انتشار ادعاهای بی‌پایه و اساس، به افزایش فشارها و تهدیدات خود ادامه می‌دهند. ایران طی سال‌های گذشته به جامعه جهانی اعلام کرده است که فعالیت‌های هسته‌ای آن صلح‌آمیز بوده و هیچ‌گونه انحرافی به‌ سوی ساخت سلاح هسته‌ای در برنامه آن وجود ندارد. علاوه بر این، جمهوری اسلامی بارها ادعای ارسال سلاح به اوکراین را نیز به‌طور کامل رد کرده است. با وجود این مواضع شفاف، کشورهای غربی همچنان به سیاست فشار و تهدید ادامه می‌دهند، گویا از همکاری ایران سوءاستفاده کرده و به‌ جای ایجاد فضایی برای گفت‌وگو، به‌ دنبال ایجاد تنش هستند.

 تلاش تروئیکای اروپا برای صدور قطعنامه علیه ایران
نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که قرار است برنامه هسته‌ای و میزان همکاری ایران با این آژانس را بررسی کند، روزگذشته در وین آغاز به کار کرد. انگلیس، آلمان و فرانسه پیش‌نویس قطعنامه‌ای را علیه جمهوری اسلامی بین اعضا توزیع کرد‌ه‌اند که در تلاش هستند روز چهارشنبه به بحث و رای‌گیری گذاشته شود.
این قطعنامه که توسط تروئیکای اروپایی (انگلیس، آلمان و فرانسه) طراحی شده، برخلاف قطعنامه‌های قبلی، دارای متنی طولانی‌تر و با ادبیاتی تندتر است. متن پیش‌نویس این قطعنامه که توسط انگلیس منتشر شده، نزدیک به سه صفحه است و نشان‌دهنده تصمیم جدی اروپایی‌ها برای افزایش فشار بر ایران است. هم‌زمان، آن‌ها در حال تلاش برای جلب حمایت سایر کشورها از این قطعنامه هستند.
محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در کنفرانس خبری مشترک با مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به‌ صراحت هشدار داد که ایران در برابر این قطعنامه سکوت نخواهد کرد. او تأکید کرد: «اگر کشورهای اروپایی مسیر تقابل را انتخاب کنند و قطعنامه‌ای مداخله‌جویانه و مخرب علیه ایران صادر شود، ما نیز بی‌درنگ و متقابلا اقدام خواهیم کرد.»
عراقچی نیز در گفت‌وگویی تلویزیونی ضمن اشاره به این تحرکات، یادآور شد که ایران همچنان به تعهدات خود پایبند بوده است؛ اما همکاری با آژانس را منوط به رفتار منطقی و جدی طرف مقابل دانست. وی گفت: «ایران آماده است همکاری‌های قبلی با آژانس را ادامه دهد؛ اما این همکاری نمی‌تواند یک‌طرفه و بدون جدیت از سوی کشورهای غربی باشد.»

 غرب؛ طلبکار از تعهداتی که خود نقض کرده است
رفتار کشورهای غربی در قبال ایران به‌ویژه پس از خروج آمریکا از برجام، تناقض‌های بسیاری را به نمایش گذاشته است. درحالی‌که این کشورها به تعهدات خود در چارچوب توافق هسته‌ای عمل نکرده‌اند، اکنون با اتخاذ موضعی طلبکارانه، به ‌دنبال تحمیل فشار بیشتر بر ایران هستند.
ایران در سال‌های گذشته علی‌رغم خروج آمریکا از برجام و خلف وعده اروپا، تلاش کرد تا حد ممکن به تعهدات خود پایبند بماند و حسن نیت خود را به جامعه بین‌المللی نشان دهد؛ اما غرب به‌ جای پاسخ به این حسن نیت، مسیر تهدید و تحریم را انتخاب کرده و اکنون نیز تلاش دارد با تصویب قطعنامه‌های جدید، برنامه هسته‌ای ایران را تحت فشار قرار دهد. این در حالی است که رفتار کشورهای غربی، نقض آشکار اصول دیپلماسی و تعهدات بین‌المللی است.


 لزوم تصمیم‌گیری سرنوشت‌ساز ایران
در این شرایط، برخی تحلیلگران معتقدند که ایران باید در برابر این تهدیدات تصمیمی قاطع و سرنوشت‌ساز اتخاذ کند. کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی، پیش‌تر در مصاحبه‌ای اشاره کرده بود که در دوران تهدید، ایران ممکن است دکترین دفاعی خود را تغییر دهد. اکنون با توجه به تهدیدهای جدی شورای حکام و تلاش‌های صهیونیست‌ها و آمریکا برای افزایش تنش، زمان آن فرارسیده که ایران تصمیمات جدی‌تری در قبال برنامه هسته‌ای خود بگیرد. ایران می‌تواند در واکنش به رفتار غرب، سطح غنی‌سازی اورانیوم را افزایش دهد و همکاری خود با آژانس را به حداقل ممکن برساند. همان‌طور که خرازی اشاره کرده بود، دوران تهدید بهترین زمان برای اتخاذ تصمیمات مهم و غیرقابل بازگشت است.

فرصتی برای تعیین تکلیف برنامه هسته‌ای ایران
با توجه به نزدیک شدن به موعد لغو تحریم‌های برجامی و احتمال مانع‌تراشی غرب در این مسیر، برخی کارشناسان بر این باورند که اکنون بهترین زمان است که ایران برنامه هسته‌ای خود را به نقطه‌ای برساند که دیگر امکان بازگشت به عقب وجود نداشته باشد. اگر کشورهای غربی به‌ دنبال صدور قطعنامه و فشار بیشتر هستند، ایران نیز باید از این فرصت استفاده کند تا دکترین دفاعی و هسته‌ای خود را تغییر دهد و موضع قاطع‌تری در برابر تهدیدات اتخاذ کند.
رفتار و اظهارات مقامات ایرانی در روزهای اخیر نشان می‌دهد که ایران آماده است در برابر هرگونه تهدید و صدور قطعنامه علیه خود، واکنش مقتضی نشان دهد. کاهش همکاری با آژانس، کاهش سطح بازرسی‌ها و حتی افزایش غنی‌سازی اورانیوم، از جمله اقداماتی است که ممکن است در دستور کار ایران قرار گیرد. این وضعیت نشان می‌دهد اگرچه ایران همچنان به‌ دنبال همکاری و حل‌وفصل مسائل از طریق گفت‌وگو است؛ اما رفتار تقابلی غرب، فضای گفت‌وگو را تضعیف کرده و ایران را به اتخاذ تصمیمات قاطع واداشته است. تصمیم‌گیری درباره مسیر آینده، به میزان زیادی به رفتار شورای حکام و تروئیکای اروپایی در روزهای آینده بستگی دارد. بااین‌حال، ایران نشان داده است که در برابر فشارها تسلیم نخواهد شد و منافع ملی خود را با قدرت تمام حفظ خواهد کرد.

 توسعه تحریم‌های اتحادیه اروپا؛ نمونه‌ای دیگر از رفتار متخاصمانه علیه ایران
در روز دوشنبه، ۱۸ نوامبر (۲۸ آبان) شورای اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای اعلام کرد که وزرای خارجه کشورهای اروپایی تصمیم گرفتند دامنه اقدامات محدودکننده علیه ایران را گسترش دهند. این تصمیم که به بهانه حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ اوکراین و همچنین ادعای حمایت از گروه‌های مسلح در خاورمیانه و دریای سرخ اتخاذ شده است، مصداق دیگری از رفتارهای خصمانه اروپا علیه جمهوری اسلامی ایران است.

 تحریم‌های جدید و هدف قرار دادن صنایع دفاعی ایران
بر اساس این تصمیم، تحریم‌هایی علیه استفاده از کشتی‌ها و بنادر برای انتقال پهپادها، موشک‌ها و فناوری‌های مرتبط با آن‌ها وضع شده است. اتحادیه اروپا همچنین صادرات، انتقال، تأمین یا فروش اجزای مورد استفاده در توسعه و تولید موشک‌ها و پهپادهای ایرانی را ممنوع اعلام کرده است.
این تصمیم که مستقیماً صنایع دفاعی و توانمندی‌های استراتژیک ایران را هدف قرار می‌دهد، نشان‌دهنده تلاش کشورهای اروپایی برای محدود کردن قابلیت‌های ایران در حوزه فناوری‌های پیشرفته دفاعی است. این اقدام در حالی صورت می‌گیرد که اتحادیه اروپا هیچ شواهد مشخص و قابل استنادی برای ادعاهای خود درباره حمایت نظامی ایران از جنگ اوکراین ارائه نکرده است.

 ابهام در ادعاها و تناقض در سیاست‌های اروپا
یکی از نکات قابل‌تأمل در این تحریم‌ها، استفاده از ادعاهای غیرمستند و مبتنی بر گمانه‌زنی‌های سیاسی است. اتحادیه اروپا با وجود اینکه خود بارها از تعهدات برجامی و بین‌المللی تخطی کرده، اکنون تلاش دارد ایران را به بهانه‌های واهی تحت فشار قرار دهد. این در حالی است که ایران همواره تأکید کرده است که سیاست‌های نظامی و دفاعی آن صرفا جنبه بازدارنده داشته و هیچ ارتباطی با مناقشات سایر کشورها ندارد.

 تحریم‌ها؛ ابزاری برای فشار و تهدید به ‌جای تعامل
اقدام اخیر اتحادیه اروپا را می‌توان نمونه‌ای آشکار از استفاده ابزاری از تحریم‌ها برای اعمال فشار بر ایران دانست. اروپا که به تعهدات خود در برجام عمل نکرده و صرفا به صدور بیانیه‌های نمادین اکتفا کرده است، اکنون به ‌دنبال آن است که با توسعه تحریم‌ها، ایران را از مسیر توسعه فناوری‌های دفاعی بازدارد.
در مقابل، ایران بارها اعلام کرده است که این‌گونه تحریم‌ها هیچ‌گاه تأثیر قابل‌توجهی بر برنامه‌های راهبردی آن نداشته و جمهوری اسلامی همچنان به توسعه قابلیت‌های دفاعی خود ادامه خواهد داد.

 تلاش برای محدود کردن توانمندی‌های دفاعی ایران
تصمیم ۱۸ نوامبر اتحادیه اروپا، در کنار سایر اقدامات محدودکننده، بخشی از راهبرد کلی غرب برای محدود کردن توانمندی‌های دفاعی ایران به‌شمار می‌رود. این اقدام نه‌تنها مغایر با اصول تعامل و گفت‌وگوی سازنده است، بلکه نشان‌دهنده عزم غرب برای تشدید تنش‌ها و ممانعت از ایجاد ثبات و امنیت در منطقه است.

نتیجه‌گیری
تصمیم اخیر اتحادیه اروپا برای گسترش تحریم‌ها علیه ایران، بار دیگر اثبات می‌کند که غرب به ‌جای تلاش برای کاهش تنش‌ها و حرکت به‌ سوی تعامل سازنده، به‌ دنبال تقابل و اعمال فشار است. این رفتارهای خصمانه نه‌تنها کمکی به حل مناقشات موجود نمی‌کند، بلکه ایران را به اتخاذ تصمیمات قاطع‌تر در دفاع از منافع ملی خود وادار خواهد کرد. جمهوری اسلامی ایران به ‌وضوح اعلام کرده است که در برابر این فشارها تسلیم نخواهد شد و به توسعه توانمندی‌های دفاعی خود به‌عنوان یکی از اصول اساسی امنیت ملی ادامه خواهد داد.