روزنامه سازندگی/متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

مافیای فروش فیلترشکن با یک درآمد ۶۰هزار میلیارد تومانی، دو نقش متناقض بازی می‌کند. از یک‌سو در محافل عمومی از فیلترینگ انتقاد می‌کند و از دیگر سو در محافل خصوصی مخالف رفع فیلترینگ است! با این حال به نظر می‌رسد این مافیا به پایان فعالیت خود نزدیک شده است

قرار بود جلسه، شورای عالی فضای مجازی تشکیل شود و درباره رفع فیلترینگ شبکه‌های مجازی و البته سرعت اینترنت تصمیم‌گیری کنند اما ظاهراً چنین جلسه‌ای برگزار نشده است. در واقع آنها که مخالف رفع فیلترینگ هستند و بازوهای سیاسی قدرتمند نیز دارند، همچنان نظر خود را بر کرسی نشانده‌اند تا همچنان اینترنت با فیلتر داشته باشیمو هفته پیش مسعود پزشکیان گفته بود در جلسه‌ی بعدی شورای عالی فضای مجازی درباره رفع فیلترینگ تصمیم می‌گیریم که هنوز این جلسه برگزار نشده است. او همچنین در دیداری که با اعضای شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی داشت، وقتی مورد پرسش انتقادی برخی از اعضای این حزب قرار گرفت که چرا فیلترینگ که یک خواست عمومی و اجتماعی است برنمی‌دارید گفته بود که در سران قوا نیز موضوع مطرح شده و رؤسای قوا به یک نگاه مشترک رسیده و در پی حل مشکلات این حوزه هستیم.

با این حال، عموماً از مافیای فیلترشکن به‌عنوان مخالف اصلی رفع فیلتر سخن می‌گویند مافیایی که دو چهره دارد. از یک‌سو از رفع فیلترینگ سخن می‌گوید و پرچم آن را در دست دارد و از سوی دیگر با درآمد نجومی فروش فیلترشکن‌ها، روزگار خوشی را می‌گذراند. بنابر آمار رسمی که از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی منتشر شده، تعداد کاربران اینترنت در ایران بیش از ۱۱۶ میلیون نفر هستند. اندیشکده حکمرانی شریف نیز با انتشار و آماری اعلام کرد که بیش از ۸۰ درصد کارکنان اینترنت در ایران از فیلترشکن استفاده می‌کنند. بدین‌ترتیب مردم حداقل ۶۰ هزار میلیارد تومان برای خرید فیلترشکن هزینه می‌کنند که این سود و پول مستقیم به جیب گشاد این مافیا می‌رود که نه مالیات می‌دهد و نه عوارض و بیمه.
پس بی‌جهت نیز که مافیای فیلترشکن به بازوان قدرتمندش، هزار بهانه و دسیسه و توطئه و توجیه می‌تراشد که این درآمد هزار میلیارد را از دست ندهد.
شنیده‌ها حاکی از این است که برخی از مدیران شبکه‌های اجتماعی ایرانی نیز مخالف حذف فیلترینگ هستند. آنها که در سالیان گذشته بودجه میلیاردی گرفتند و اما در جذب مخاطب ناکام بودند با یک دست محکم می‌کوبند روی میز که فیلترینگ رفع نشود و با دست دیگر به دنبال و سرمایه دولتی هستند تا ناکامی خود را همچنان ادامه دهند.

با این حال اخبار خوش و امیدوارکننده‌ای به گوش می‌رسد رئیس‌جمهور قرص و محکم ایستاده است که باید فیلتر را برداشت.
دیروز نیز محسنی‌اژه‌ای، رئیس قوه قضائیه صراحتا اعلام کرد که برخی محدودیت‌های فضای مجازی مربوط به سال ۱۴۰۱ هستند که هنوز برخی زمینه‌های ارتکاب جرایم در آن‌ها باقی مانده است. برخی محدودیت‌ها را کارگروه مصادیق محتوای مجرمانه اعمال کرده و موارد نادری هم از طرف قوه اعمال شده است. او در مورد جریان‌های فکری تاثیرگذار بر تصمیم‌گیری در مورد فیلترینگ و درخواست برای ارائه نظرات راهگشای نخبگان توضیحاتی ارائه کرد و با بیان اینکه ۳ نوع نگاه در مورد بحث فضای مجازی وجود دارد، گفت:«برخی می‌گویند همه محدودیت‌های فضای مجازی باید برداشته شوند! حاکمیت هر کشوری قبول نمی‌کند که فضا رها باشد. برخی می‌گویند تا زمان حاکمیت ۱۰۰ درصد خودمان نه تنها محدودیت‌ها نباید رفع شود بلکه بیشتر هم باید بشود. برخی هم دنبال راه‌حل بینابینی هستند.»

همزمان ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر پیشین شورایعالی فضای مجازی در گفت‌وگو با انتخاب با اشاره به این مهم که حامیان دولت در شورایعالی فضای مجازی در اقلیت هستند، تاکید کرد: «برای حل مساله فیلترینگ باید یک تفاهم ملی داشته باشیم، بدون تفاهم ملی به دلیل اشکال قانونی، اگر دولت سایتی را هم باز کند با اولین ناآرامی اجتماعی باز این سایت‌ها به مشکل برخورده و بسته خواهد شد.» خبرآنلاین: ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر پیشین شورایعالی فضای مجازی گفت:«فیلتر کارایی خودش را دست داده و به نظر می‌رسد که ما برای مردم و کشور، هزینه‌های اضافی ایجاد کردیم.»
اینکه حامیان دولت در شورای عالی کم هستند، سخنی کاملا درست است، کما اینکه تندروها و مخالفان پزشکیان در این شورا هم دست از فشار به دولت برنمی‌دارند. برای نمونه روز گذشته رسول جلیلی یک چهره نزدیک به سعید جلیلی در شورای عالی فضای مجازی با بیان اینکه ویز را با نشان، آمازون را با برخی سرویس‌های داخلی خوب و آپارات را جایگزین یوتیوب کردیم، گفت:«مردم هم از این موضوع خیلی راضی هستند.» اما از طرفی هم رضا تقی‌پور، عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی گفته است:«آقای رئیس جمهور بارها اعلام کرده‌اند که به کار کارشناسی اعتقاد دارند. بر همین اساس به عنوان یک کارشناس، معتقدم اگر دولت می‌تواند محتوای ضد اخلاقی که در داخل این سکوها منتشر می‌شود را حذف یا مسدود کند و راه‌حل فنی برای این کار دارد، بیاید ارائه بدهد و فیلترینگ را بردارد.»
رفع محدودیت‌های فضای مجازی و برداشته شدن فیلترینگ یکی از مهم‌ترین شعار‌هایی بود که مسعود پزشکیان، توانست با تکیه بر آن در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شود. تکاپو‌ها برای رفع فیلترینگ از مدتی قبل شدت گرفته و در جلسه اخیر شورایعالی فضای مجازی، کمیته‌ای متشکل از اعضای این شورا برای بررسی رفع فیلترینگ تشکیل شد. همین امر نیز موافقان فیلترینگ را مقابل دولت به صف کرده است. البته رئیس جمهور پزشکیان در آخرین اظهارنظرش در این خصوص روز دوشنبه و در دیداری که حزب کارگزاران سازندگی داشت از این مهم خبر داد که در موضوع اینترنت و رفع فیلترینگ به نگاه مشترک میان سران رسیده‌ایم و در پی حل مشکلات این حوزه هستیم.

چند صدایی فیلترینگ و فشار تندروها
شورای عالی فضای مجازی در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۹۰ به منظور سامان‌دهی و مدیریت تحولات فضای مجازی تشکیل شد؛ شورایی که اعضای آن را دو گروه حقوقی و حقیقی تشکیل می‌دهد که در بسیاری از تغییر و تحولات فضای مجازی تأثیرگذار است. اعضای حقوقی شورای عالی فضای مجازی را رئیس مجلس شورای اسلامی، رئیس قوه قضائیه، رئیس سازمان صدا و سیما، وزیر ارتباطات، وزیر علوم، وزیر آموزش و پرورش و معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهور تشکیل می‌دهند و حجت‌الاسلام سیدسعیدرضا عاملی، رضا تقی‌پور، رسول جلیلی، سیدعزت‌الله ضرغامی و محمدحسین انتظاری هم از اعضای حقیقی این شورا هستند. همچنین سیدمحمد آقامیری دبیری این شورا را برعهده دارد.
رئیس جمهور درحالی روز دوشنبه خبر از نگاه مشترک میان سران داد که در مجلس هم که محمدباقر قالیباف به عنوان رئیس مجلس در جلسات شورای عالی فضای مجازی شرکت می‌کند، تندروها حاشیه‌هایی ایجاد کردند تا دولت را برای رفع فیلترینگ در مضیقه بگذارند. به هر حال در این مقطع کنونی، رئیس و اختیاردار مسأله اینترنت، رئیس جمهور است بنابراین می‌تواند راسا نسبت به فیلترینگ تصمیم‌گیری کند و نیازی به مصوبه ندارد. فیلترینگ با نظر مجلس نبوده لذا قوه مقننه هم نمی‌تواند آن را رفع کند یا تصمیم دیگری بگیرد و باید منتظر رئیس دولت بماند. دولت سیزدهم با کمک مجلس یازدهم تصمیم گرفته بودند، فیلترینگ را تصویب کنند و حال هم دولت می‌تواند به آن ورود کند. نکته جالب توجه این است که سال گذشته و قبل از درگذشت ابراهیم رئیسی، منوچهر متکی که الان در مجلس دوازدهم حضور دارد در این باره گفته بود:«مطلب اساسی ابهام در حوزه فیلترینگ است زیرا ندیدیم کسی این موضوع را گردن بگیرد. آقای رئیسی درباره رفع فیلترینگ نامه زد و در جلسه رئیس مجلس با فعالان فضای مجازی این افراد می‌شنیدند اما پیگیری نمی‌شود؛ بنابراین ابهام وجود دارد که چه کسی فیلترینگ را ارائه می‌کند و درآمد‌ها کجا می‌رود.» ابهام در این موضوع در دو سال اخیر وجود داشت اما گویا این بار پیگیری برای ساماندهی به آن جدی است و حتی قالیباف هم راه صبر را پیش گرفته تا ببیند که رئیس جمهور چه تصمیمی خواهد گرفت.
این درحالی است که کمتر از یک ماه پیش جمع محدودی از حامیان فیلترینگ اینترنت در ایران با تجمع در تهران علیه رفع فیلتر احتمالی شبکه‌های اجتماعی اعتراض کردند و هیچ‌کس با این تجمع که به گفته اسکندر مومنی، وزیر کشور مجوزی هم نداشت، برخورد نکرد.

در صف مخالفان رفع فیلترینگ هم برخی نمایندگان فعلی و سابق مجلس هستند هم برخی چهره‌های خارج از مجلس که عصبانیت خود از رفع فیلترینگ را پنهان نمی‌کنند. به گزارش خبرآنلاین مصطفی میرسلیم، نماینده سابق مجلس و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، وقتی موقعیت کاسبان فیلترینگ را خطری می‌بیند از توئیتری استفاده می‌کند که خود فیلتر است. این نماینده سابق مجلس که مثل خیلی دیگر از مسئولان کشور، دغدغه فیلترشکن ندارد و بدون دردسر وارد فضای مجازی می‌شود، در شبکه اجتماعی ایکس با کنایه از مخاطبان خود می‌پرسد: رفع ممنوعیت از گوشی اپل، تسهیل واردات خودرو و رفع محدودیت از فضای مجازی، چه پیامی برای عامه مردم و مشکلات روزمره معیشتی آنها دارد؟
مدیرکل حقوقی ستاد امر به معروف کشور نیز در زمره مخالفان رفع فیلتر و معتقد است؛ «رفع فیلتر بدون داشتن قانون درست و جامع و بازدارنده مانند این است که ویروس یا میکروبی را بدون واکسن وارد جامعه کنیم.» روزنامه کیهان نیز با اشاره به شهادت سردار نیلفروشان و سیدحسن نصرالله نوشته است:«شنیده شده شورای عالی فضای مجازی، رفع فیلتر برخی سکوهای معاند را در دست بررسی دارد. نمی‌شود بخشی از نظام در برابر دشمن سرمایه‌های بی‌بدیلی همچون نیلفروشان‌ها و زاهدی‌ها را فدای امنیت کشور کند اما بخش دیگر نظام برای سکوهای اطلاعاتی دشمن، فرش قرمز پهن نماید. رفع فیلتر در این شرایط بزرگ‌ترین اقدام علیه امنیت ملی است.»
همچنین علی نهاوندی، رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با اشاره به «ضعف‌های شورای‌عالی فضای مجازی»، شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های خارجی را «زمینه ایجاد سلطه کفار بر مسلمانان» دانسته و تاکید کرد که این نوع سلطه از نظر فقهی و شرعی حرام است. رسانیوز هم در گزارشی، انتقاداتی درباره رفع فیلترینگ بیان کرد. در این گزارش ضمن تاکید بر آسیب‌های شبکه‌های اجتماعی و پیشرفت دولت سیزدهم در شبکه ملی اطلاعات، خواهان کنترل کامل دولت پزشکیان بر فضای مجازی شد.

نکته عجیب اینکه چندی است در مجلس برخی نمایندگان تندرو نه تنها می‌خواهند فیلترینگ باشد بلکه به دنبال طرح صیانت جدیدی هستند که می‌تواند دولت را در مسیر تحقق وعده رفع فیلترینگ با دست‌انداز روبه‌رو کند. در این خصوص حسنعلی اخلاقی‌امیری، عضو کمیسیون فرهنگی درباره پیشقدم شدن مجلس برای ارائه یک طرح درباره ساماندهی فضای مجازی می‌گوید؛«فضای مجازی یک ظرفیت در حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی است. بسیاری از مردم و جوانان امروزه با فضای مجازی درگیر هستند. مجلس، دولت و مردم از وضعیت ایجاد شده، ناراضی هستند و با این حساب کمیسیون فرهنگی با نگاه به فضای ظرفیتی فضای مجازی و نارضایتی از وضعیت موجود،‌ در پی ارائه طرحی مختصر درباره قواعد و ضوابط حکمرانی در فضای مجازی است. در این باره طرحی در کمیته فضای مجازی ذیل کمیسیون فرهنگی در حال بررسی است و اگر این کمیته پیش‌نویس مربوطه را به صحن کمیسیون فرهنگی ارسال کند و در صحن نیز مصوب شود، در دستور کار مجلس قرار می‌گیرد. وی پیش‌تر در مورد جزییات این پیش‌نویس گفته بود:«هرچند که این پیش‌نویس ارتباط مستقیمی با رفع فیلترینگ ندارد اما زمینه مناسبی برای پرداختن به موضوع فیلترینگ است.»
در عین حال و از آنجایی که مسعود پزشکیان از همان ابتدای شروع تبلیغاتش تا اکنون که رئیس دولت است بر رفع فیلترینگ تاکید کرده باید منتظر ماند و دید که این مهم راه به جایی خواهد برد یا خیر؟!