هم میهن/متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

محسن صالحی خواه| نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، روز گذشته در وین آغاز به کار کرد. پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی تروئیکای اروپایی درباره ایران به دبیرخانه آژانس ارائه شده است. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس در نشست خبری خود با خبرنگاران مدعی شد که ایران درخواست آژانس برای توقف افزایش ذخایر اورانیوم با غلظت ۶۰ درصد را پذیرفت.

به‌طور طبیعی این اقدام ایران در صورتی که شورای حکام قطعنامه ضدایرانی خود را تصویب نکند، اجرایی خواهد شد. مسئله صدور مجدد قطعنامه‌های شورای حکام علیه ایران از آن جهت بیش از پیش حائز اهمیت است که شنبه هفته گذشته، سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان در گفت‌وگوی ویژه خبری، از فرصت محدود ایران برای مذاکره و دستیابی به یک توافق جدید و از احتمال استفاده طرف اروپایی از اسنپ‌بک و بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت صحبت کرد.

این قطعنامه‌ها اگرچه تاثیری بر برنامه‌ هسته‌ای ایران ندارند اما به عنوان مستندات برای اقدامات بعدی علیه کشورمان مورد استفاده قرار خواهند گرفت؛ مانند ارجاع پرونده هسته‌ای ایران از آژانس به شورای امنیت سازمان ملل متحد در دهه هشتاد. ایران اعلام کرده است که در صورت تصویب این قطعنامه، واکنش فوری نشان خواهد داد. اخبار غیررسمی حاکی از آن است که ایران در واکنش به تصویب احتمالی این قطعنامه نسل جدید سانتریفیوژهای خود را گازدهی خواهد کرد و غنی‌سازی ۶۰ درصد را ادامه خواهد داد. 

درخواست برای گزارش جامع
براساس پیش‌نویسی که نسخه‌ای از آن در اختیار خبرنگار تابناک قرار گرفته است تا بهار ۱۴۰۴ (مارس ۲۰۲۵) به ایران مهلت همکاری با آژانس در مورد موارد خواسته‌شده داده شده است. در بند c این پیش‌نویس بر اهمیت پایبندی ایران به تعهدات پادمانی خود و نیاز به همکاری کامل و به‌موقع با آژانس به منظور شفاف‌سازی و حل و فصل موضوعات پادمانی باقی‌مانده که در گزارش GOV/۲۰۲۴/۶۲ مدیرکل و در چندین گزارش قبلی اشاره شده، تأکید کرده است.

در این پیش‌نویس آمده است با اشاره به نگرانی عمیق مدیرکل مبنی بر اینکه مواد هسته‌ای اعلام‌نشده در چندین مکان اعلام نشده در ایران وجود داشته است و مکان(های) فعلی آن برای آژانس شناخته‌شده نیست و ارزیابی وی مبنی بر اینکه مواد هسته‌ای مورد استفاده در ایران طبق مقررات توافقنامه پادمان NPT ایران اعلام نشده است.

در بند (h) پیش‌نویس آمده است: با یادآوری آخرین قطعنامه شورای حکام در تاریخ ۵ ژوئن ۲۰۲۴ مندرج در GOV/۲۰۲۴/۳۹ که در آن قصور مستمر ایران در ارائه همکاری لازم، کامل و بدون ابهام با آژانس برای حل و فصل همه مسائل پادمان باقی مانده، ممکن است ایجاد یک ارزیابی جامع و به‌روز شده در مورد احتمال حضور یا استفاده از مواد هسته‌ای اعلام‌نشده در ارتباط با گذشته و حال مسائل مربوط به برنامه هسته‌ای ایران، توسط مدیرکل ضروری است.

همچنین آمده است: با تأسف عمیق از اینکه علی‌رغم قطعنامه‌های فوق توسط شورای حکام و فرصت‌های فراوان ارائه‌شده توسط مدیرکل در طول پنج سال، ایران نه توضیحات فنی معتبری در مورد حضور ذرات اورانیوم با منشأ انسانی در چندین مکان اعلام‌نشده ارائه کرده است و نه به آژانس اطلاع‌رسانی کرده است؛ و در عوض (ایران) اعلام کرده که تمام مواد و فعالیت‌های هسته‌ای مورد نیاز براساس موافقتنامه پادمان خود را اعلام کرده است که با یافته‌های آژانس مغایرت دارد؛ و در ادامه آمده است: علی‌رغم اظهارات ایران، آژانس ارزیابی خود را از فعالیت‌های مرتبط هسته‌ای اعلام‌نشده که در چهار مکان اعلام‌نشده در ایران رخ داده است، و همچنین در مورد منشأ ذرات اورانیوم با منشأ انسانی تغییری نداده است.

در این پیش‌نویس آمده است با تاکید بر این نتیجه‌گیری مدیرکل که تا زمانی که ایران از لحاظ فنی توضیحات معتبری برای حضور ذرات اورانیوم با منشأ انسانی در مکان‌های اعلام‌نشده ارائه نکند و آژانس را از مکان(های) فعلی مواد هسته‌ای و/یا تجهیزات آلوده مطلع نکند، آژانس نمی‌تواند صحت و کامل بودن اعلامیه‌های ایران تحت توافقنامه پادمان NPT را تایید کند.

همچنین در این پیش‌نویس به توافق مارس ۲۰۲۳ و توافقات سفر اخیر «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس به ایران اشاره شده و آمده است: حمایت از تلاش‌های جاری مدیرکل، از جمله از طریق نشست‌های سطح بالا بین آژانس و ایران در تهران در ۱۴ نوامبر ۲۰۲۴، برای به دست آوردن پیشرفت از سوی ایران در حل و فصل مسائل پادمانی باقی مانده و بهبود همکاری با آژانس، از جمله از طریق اجرای کامل توافق مشترک در بیانیه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران در ۴ مارس ۲۰۲۳، با یادآوری اینکه هر دو طرف دریافته‌اند که چنین تعاملاتی می‌تواند راه را برای توافقات گسترده‌تر بین طرفین هموار کند.

در بخش مربوط به بند‌های اجرایی، پیش‌نویس قطعنامه نوشته شده است: نگرانی عمیق خود را از اینکه ایران هنوز همکاری لازم، کامل و بدون ابهام را با آژانس ارائه نکرده است و اقدامات ضروری و فوری همانطور که در قطعنامه ژوئن ۲۰۲۴ توسط شورای حکام گرفته شده است را انجام نداده است و نتیجه آن این است که موضوعات پادمان با وجود تعاملات (interactions) متعدد با آژانس از سال ۲۰۱۹، همچنان باقی مانده است، مورد تأکید قرار می‌دهد.

گزارش مدیرکل
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جریان صحبت‌های خود در نشست شورای حکام که متن آن در سایت این نهاد منتشر شد، اظهار داشت: «من به‌تازگی از تهران برگشته‌ام و هفته پیش با رئیس‌جمهور، وزیر امور خارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی ایران و دیگر مقامات ارشد ایرانی ملاقات کردم. علاوه بر جلسات، از سایت‌های هسته‌ای فردو و نطنز و همچنین از کارخانه‌های غنی‌سازی که تحت نظارت آژانس و بازرسی‌های منظم قرار دارند، و دیگر تأسیسات مرتبط با غنی‌سازی بازدید کردم. در رابطه با موضوع برنامه هسته‌ای ایران، آخرین گزارش من در مورد راستی‌آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد (۲۰۱۵) را در اختیار دارید. پس از آخرین گزارش من (در ماه اوت گذشته)، ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران با غلظت ۲۰ و ۶۰ درصد همچنان در حال افزایش است.»

وی افزود: «با این حال، طی جلسات سطح بالا بین آژانس و ایران در تهران در ۱۴ نوامبر ۲۰۲۴، امکان توقف افزایش بیشتر ذخایر اورانیوم غنی‌شده با غلظت ۶۰ درصد توسط ایران، از جمله انجام اقدامات راستی‌آزمایی فنی لازم برای آژانس مورد بحث قرار گرفت. آژانس در ۱۶ نوامبر ۲۰۲۴، اقدامات مقدماتی ایران با هدف توقف افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد را در کارخانه غنی‌سازی سوخت فردو و در کارخانه غنی‌سازی سوخت راستی‌آزمایی کرد. انتظار می‌رود تبادلات بین آژانس و ایران در این زمینه ادامه یابد.»