اعتماد/رییس کل بانک مرکزی با اشاره به تعاملات بانکی در فضای بین‌الملل، از جایگزینی سامانه‌ای به نام ACUMER به جای سامانه «سوییفت» خبر داده است.

محمدرضا فرزین رییس کل بانک مرکزی این سامانه را «ساخت جوانان ایرانی» عنوان کرده و افزوده است: «به دلیل تحریم بیشترین چالش را در حوزه تعاملات بانکی داریم؛ بنابراین تلاش کردیم در مدیریت تحریم با هندوستان و پاکستان و سایر کشورهای عضو اتحادیه همکاری کنیم. به جای سوییفت این سامانه را طراحی کردیم که اکنون کار می‌کند.»
او تصریح کرد: پس از برتون وودز برخی کشورهای آسیایی برای مقابله با این تصمیم اتحادیه پایاپای آسیایی را تشکیل دادند، اما به دلایل مختلف این اتحادیه در سال‌های اخیر فعالیت آنچنانی نداشت. در همان زمان دبیرخانه این اتحادیه در ایران مستقر شد و با توجه به این مساله در سال‌های اخیر این اتحادیه را فعال کردیم و تعاملات خود با کشورهای عضو این اتحادیه از جمله هند و پاکستان ارتقا دادیم. به جای سوییفت برای اعضا سامانه بانکی جدیدی با نام ACUMER را استفاده کردیم که مبتنی بر استانداردهای سوییفت طراحی شده اما تحریم‌ناپذیر است.
به نظر می‌رسد منظور آقای فرزین از «جایگزینی یک سامانه» استفاده از خدمات «اتحادیه پایاپای آسیایی» (Asian Clearing Union) یا به‌طور اختصاری ACU باشد که از سال 1353 در حال فعالیت بوده و ایران نیز از اعضای آن است. علاوه بر ایران که به عنوان یکی از «موسسان» این اتحادیه مطرح است؛ کشورهایی مانند هند، نپال، پاکستان، سریلانکا و بنگلادش به سرعت به عضویت این اتحادیه درآمدند و کشورهایی مانند بوتان اواخر دهه 90 میلادی و کشور مولداوی نیز در سال 2009 عضو آن شده است. در زمان تاسیس این اتحادیه، هدف از آن، ایجاد سیستمی برای تسویه پرداخت‌ها بین کشورهای عضو به صورت چندجانبه و استفاده از ارزهای رایج خود کشورها در تعاملات بین‌المللی بود. مطابق آماری که این اتحادیه در سال 2021 منتشر کرده، میزان تراکنش‌های انجام شده از طریق ACU بالغ بر 29 میلیارد دلار بوده است. به نظر می‌رسد سامانه‌ای که رییس کل بانک مرکزی از آن صحبت کرده است نیز بر پایه اتحادیه پایاپای آسیایی شکل گرفته شده باشد. اما نکته مهم دور زدن تحریم‌ها و استفاده نکردن از دلار به عنوان ارز قدرتمند و پیشرو بازارهاست که به نظر می‌رسد همین موضوع برگ برنده ایران در صورت استفاده از این سامانه باشد. رییس کل بانک مرکزی سی‌ام بهمن سال گذشته گفته بود که «فرزین گفت: ما با غرب مراودات سیاسی هم نداریم، اما نیرو‌های مالی ما در آنجا حضور دارند. چشم‌انداز ما نشان نمی‌دهد که در آینده تجارت خود را با غرب افزایش دهیم یا مراودات مالی خارج از تجارت داشته باشیم. کشور‌های شرقی از جمله چین و هند تجارت خود را گسترش دادند و ما می‌توانیم با این کشور‌ها تجارت کنیم. ما اکنون به‌ دلیل تحریم‌ها به جای سوییفت از ابزار‌های دیگری استفاده می‌کنیم و ابزار مالی خودمان را داریم، چه اشکالی دارد که FATF خودمان را هم داشته باشیم؟»
حالا به نظر می‌رسد که بانک مرکزی با معرفی یک سیستم جدید برای مراودات ارزی به جای سوییفت که کاملا برای ایران از دست رفته؛ به برخی اهداف خود رسیده است. مراوده تجاری در یک ساختار بسته و گلخانه‌ای که البته در شرایط تشدید تحریم‌ها، به کاهش شوک‌های نرخ ارز می‌انجامد و جلوی جهش‌های شدید در بازار را می‌گیرد.

فرزین گفته است که از ۱۰ مهر ماه سال جاری سامانه جدید را به صورت جدی عملیاتی کرده‌ایم؛ او اظهار امیدواری کرده که این سیستم توسعه پیدا کند و با استفاده از آن روابط و تعاملات خود را با کشورهای عضو اتحادیه پایاپای آسیایی گسترش دهیم. رییس کل بانک مرکزی همچنین اظهار کرد: بریکس را هم تقویت کردیم. بریکس سهم بزرگی در تجارت جهانی دارد که در ابتدای راهش است. الان استراتژی بریکس تا سال ۲۰۲۵ در ۴ محور بنا شده که فرصت را برای ما فراهم می‌کند تا استفاده کنیم. اولین محور افزایش سهم ارزهای محلی است
وی با بیان اینکه چین و روس‌ها به این سمت حرکت کرده‌اند، گفت: باید بتوانیم تسویه را با ارزهای بریکس انجام دهیم. دومین مورد سامانه‌ای در نظام‌های پرداخت است. یک پلتفرم تسویه برای پرداخت‌های برون مرزی راه‌اندازی شده که فعلا در مرحله مقدماتی است. این فرصت خوبی است که بتوانیم تعاملات‌مان به ویژه در حوزه تسویه را از این طریق انجام دهیم.
او ادامه داد: اتصال شبکه پرداخت به روسیه یکی دیگر از برنامه‌های‌مان بود که اخیرا شتاب به میر روسیه و تعدادی از بانک‌ها وصل شده‌اند. سامانه در حال کار کردن است ولی چون شروع کار است، کند است ولی با مرور زمان بیشتر روی این سامانه کار می‌کنیم. فاز دوم امکان استفاده گردشگران روسی در فروشگاه‌های ایران است، امیدواریم در زمستان این را افتتاح کنیم. فاز سوم بهره مندی گردشگران ایرانی از پوز روسیه است که امیدواریم ابتدای سال آینده این مدل را عملیاتی کنیم.
فرزین با بیان اینکه امیدواریم این مدل را با سایر کشورها هم عملیاتی کنیم، افزود: با روس‌ها پیمان روسی بستیم؛ کاملا دلار را حذف و ریال و روبل را جایگزین کردیم.

شروع آزمایشی ریال دیجیتال در کیش
رییس کل بانک مرکزی به توسعه ریال دیجیتال و استقرار نظام هوشمند اشاره کرد و افزود: بانک مرکزی به موقع در این حوزه ورود کرده است؛ خیلی از کشورها از ریال دیجیتال استفاده می‌کنند که می‌تواند کارایی نظام مالی کشور را افزایش دهد. برخی کشورها در مرحله تحقیقات هستند و وارد مرحله آزمایشی شده‌اند و ما هم در این مرحله هستیم و وارد آزمایشی شدیم و الان در کیش این کار را انجام می‌دهیم.
به گفته فرزین؛ ریال دیجیتال در بانک‌های ملت؛ تجارت و ملی در حال استفاده است و در آینده ۵ بانک دیگر به آن استفاده خواهد شد.
او درباره رمزپول‌ها و سیاستگری بانک مرکزی در این حوزه گفت: امروزه رمزپول‌ها در جهان توسعه سریع و شتابانی دارند که استفاده متفاوتی از آنها می‌شود. قاعده‌گذاری در این حوزه کار بسیار سختی است. تمام کشورها در این حوزه در ابتدا با مشکل مواجه شدند. ابتدا تجارت شکل می‌گیرد و بعد مقررات تدوین می‌شوند. این اتفاق در کشور ما هم افتاده است. الان با بازار بزرگی روبه‌رو هستیم ولی مقررات منسجمی در این حوزه نداریم.

تراکنش ۳۵ همتی صرافی‌های رمزارز
رییس کل بانک مرکزی در همین ارتباط تصریح کرد: چون تحریم هستیم باعث می‌شود خیلی از این ابزار در تجارت بین‌المللی استفاده بیشتری کنیم. در مواد ۴.۲۴؛ ۵۹ و ۶۴ قانون جدید بانک مرکزی به تدوین مقررات رمزپول‌ها توسط بانک مرکزی اشاره شده و ما هم در این راستا در تلاش هستیم.
وی نهادهای امین را بحث مهمی در این حوزه دانست و ادامه داد: مقررات نهاد امین حتما باید تدوین شود؛ نظارت بر کارگزاران رمزپول چطور باید باشد؟ الان ۲۱۸ کارگزار داریم. ۱۰ میلیون تراکنش ماهانه شکل می‌گیرد که رقمی حدود ۳۵ همت حجم معاملات‌شان است.

قوانین رمزپول به زودی در هیات عالی تصویب می‌شود
فرزین با بیان اینکه مقررات رمزپول باید تدوین شود و اگر ورود نکنیم در مدیریت پول در بانک مرکزی به مشکل می‌خوریم، افزود: جلسات خوبی در این زمینه طی ۶ ماه گذشته داشتیم. دستگاه‌های مختلف باید در حوزه‌های مختلف ورود کنند. قوانین ماینینگ در وزارت صمت تدوین می‌شود. مقررات رمزپول تهیه شده و به زودی در هیات عالی مطرح و تصویب می‌شود و خیال ما به عنوان سیاستگذار و مقام ناظر در این حوزه راحت می‌شود. رییس کل بانک مرکزی در ادامه با بیان اینکه مشکل تاریخی در بانک مرکزی در حوزه نظارت داریم، گفت: در قانون جدید اشخاص تحت نظارت بانک مرکزی توسعه یافته است. بانک مرکزی باید مدل مشخص برای نظارت بر اینها داشته باشد. نظارت بانک مرکزی یا افساید بوده یا آنساید. او یکی از مشکلات را استانداردهای ناهمگون بین بانک‌ها دانست و گفت: خواهش می‌کنم روی این موضوع متمرکز شوید و شرکت‌هایی که می‌توانند به نظارت هوشمند ما کمک کنند؛ وارد شوند. باید این مشکل حل شود.

افزایش حملات سایبری به نظام بانکی در ۲ سال اخیر
فرزین ارتقای سطح امنیت را مهم دانست و ادامه داد: در دو سال اخیر حملات سایبری به شبکه بانکی افزایش یافته است و مجبوریم پایداری شبکه را افزایش دهیم. اقداماتی انجام شده ولی کافی نیست.
او از دریافت مجوز امضای الکترونیک در ۳۰ آبان ماه خبر داد و گفت: این موضوع به کاهش مراجعات حضوری هم کمک خواهد کرد.
رییس کل بانک مرکزی درباره هوش مصنوعی هم گفت: مرکزی در این حوزه در بانک مرکزی راه‌اندازی شده است؛ برای تمام پیشرفت‌هایی که دنبالش هستیم باید از هوش مصنوعی استفاده کنیم. نظارت ما بر موضوعات پولشویی با هوش مصنوعی تقویت می‌شود.