شرق/  وزیر امور خارجه ایران در گفت‌و‌گو با شبکه الجزیره به سوالاتی در خصوص برقراری روابط میان تهران-ریاض، برجام، تبادل زندانیان با آمریکا و روابط با سایر کشورهای منطقه و ... پاسخ داد.

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در گفت‌وگو با شبکه الجزیره انگلیسی در مورد جزئیات گفت‌وگوى خود با فیصل بن فرحان وزیر خارجه عربستان سعودى گفت: «روز ۲۱ مارس من و همتاى سعودى خودم آماده اولین گفت‌وگوى تلفنی شدیم. ما در روزهاى گذشته  در یک مرحله تماس تلفنى با وزیر محترم امور خارجه عربستان را داشتیم و در پاسخ به این تماس هم فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان تماس تلفنی برقرار کردند.»

وزیر امور خارجه ایران با اشاره به گفت‌وگوهای میان ایران و عربستان در پکن گفت: «ایران و عربستان در پکن راجع به همه موضوعات گفت‌وگو کردند اما فضای غالب گفت‌وگوها به مباحث امنیتی و برخی سوء تفاهمات و در عین حال برخی مشکلاتی که بین دو طرف وجود داشت، برمی‌گردد.»

أمیر عبداللهیان افزود: «ما  قبل از آن ۵ مرحله  گفت‌وگوی امنیتی در بغداد داشتیم. ۳ دور گفت‌وگوی امنیتی در مسقط هم انجام شد.»

وزیر امور خارجه ایران با اشاره به  سفر رییس‌جمهوری ایران به پکن گفت: «در جریان سفر رییس‌جمهوری ایران به پکن، رییس‌جمهور چین ایده بازگشت روابط تهران و ریاض به حالت عادى و طبیعی را مطرح کردند. طبعا در چارچوب گفت‌وگوهای  خصوصی که بین دو رییس جمهور در پکن انجام شد، ابراهیم رئیسی دیدگاه‌ها، مواضع و رویکرد خودشان را در خصوص روابط دولت ایران با همسایگان از جمله عربستان سعودى بیان کردند و در نهایت هم از ابتکار رییس‌جمهوری چین برای کمک به بازگشت روابط  دو کشور ایران و عربستان به حالت طبیعی استقبال شد.»

او افزود: «ما در وزارت امورخارجه ایران پیشنهاد  کردیم که برای شروع، مدیران کل سیاسی وزارت خارجه دو کشور در پکن و یک هفته بعد از سفر رییس جمهور ایران با هم دیدار کنند. در نهایت پیام رییس جمهور چین را دریافت کردیم که این پیام حاوی آمادگی طرف سعودی برای دیدار سطح بالاى امنیتی در پکن بود. طبعا فردى که عربستان سعودى پیشنهاد کرد همتاى امیر دریابان علی شمخانی دبیر شورای عالى امنیت ملی ایران بودند. تصمیم بر این شد نشست در این سطح در پکن برگزار شود.»

امیر عبداللهیان در پاسخ به سوالی در رابطه با اینکه چین چگونه می‌تواند تاثیری در روابط ایران و عربستان داشته باشد، با توجه به اینکه چین در شکل گیری این رابطه نقش سازنده‌ایى داشته است گفت:  «رییس‌جمهوری و دولت چین رویکرد سازنده‌ایی را در همکاری و تعامل با  منطقه غرب آسیا پیگیری می‌کنند. طبعا امنیت انرژى، ثبات و آرامش در منطقه براى سیاست‌هاى توسعه‌ایى که رییس‌جمهور چین پیگیری می کنند حائز اهمیت است.»

او ادامه داد: «در جریان سفر رییس جمهور چین به عربستان سعودی گفت‌وگوهای اولیه که بین مقامات عالی عربستان و چین در این رابطه انجام شد و در نهایت آقای شی براى جمع‌بندى همه آنچه که در بغداد و مسقط در سطح امنیتى بین دو کشور رخ داده، حامل ابتکاری بودند.بیش از ۵ روز مذاکرات فشرده و پیچیده‌ در پکن انجام شد. شخص آقای رییس‌جمهور بر همه ابعاد مذاکرات اشراف و نظارت داشتند و در نهایت توافق شد که وزاری خارجه دو کشور ظرف حداکثر دو ۲ ماه با یکدیگر دیدار داشته و بازگشایی سفارتخانه‌ها و سرکنسولگری‌ها انجام شود.»

وزیر امور خارجه گفت: «من در تماس تلفنی که با همتای عربستاتی خود داشتم، توافق کردیم در ماه مبارک رمضان نشست وزرای خارجه را برقرار کنیم. همکاران من در حال هماهنگی جزئیات از جمله زمان و مکان دقیق برگزارى این دیدار هستند.»

وزیر امور خارجه ایران در مورد زمان و مکان دیدار با عربستان گفت: «ایده‌هایی در این خصوص وجود دارد. در خصوص این ایده‌ها با فیصل بن فرحان وزیر خارجه عربستان گفت‌وگو کردیم و فکر می‌کنم طی روزهاى آینده هم در مورد زمان هم درمورد مکان به اتفاق نظر برسیم.»

امیر عبداللهیان در پاسخ به این سوال که آیا مکان مصاحبه بغداد خواهد بود، توضیح داد: «ما قبلا در بغداد ۵ دور گفت‌وگو کردیم. پیشنهادات مختلفی را دو طرف در خصوص مکان گفت‌وگوها ارائه کردند اما ما فکر می‌کنیم،  مهم‌تر از مکان و زمان پیگیری و اجرای این توافقی است که در سطح بالا به تایید روسای‌جمهور دو کشور رسیده‌است. شما شاهد این بودید که در روزهاى گذشته پادشاه عربستان از دکتر رییسی برای سفر رسمى دعوت کردند. متقابلا جمهورى اسلامى ایران هم پاسخی متناسب داده و دعوت لازم رو از پادشاه عربستان سعودی خواهند داشت. این نشان دهنده این است که اکنون اراده مقامات عالی دو کشور در بازگشت روابط به حالت طبیعی و توسعه مناسبت است.در گفت‌وگوی کوتاهی که  کمتر از سه ماه پیش در اردن با اقای فرحان وزیر خارجه سعودى داشتم در آنجا این دیالوگ بین ما تبادل شد که بازگشت روابط تهران و ریاض به حالت طبیعی نه تنها به نفع دو کشور و دو ملت بلکه به نفع منطقه خواهد بود و خرسندیم که اکنون هر دو طرف در این مسیر گام بر میداریم و اطمینان داریم نتایج آن براى منطقه خیر خواهد بود.»

امیرعبداللهیان در پاسخ به سوالی در رابطه با تاثیر روابط ایران و عربستان بر روابط ایران بر سوریه و عراق گفت: «اولا گفت‌وگوهایی که ما تاکنون با مقامات با عربستان انجام داده‌ایم و معروف است به گفت‌وگوهای ایران در پکن، عمدتا در چارچوب مسائل دو جانبه انجام شد. البته قابل درک است که مسائل منطقه‌ایى هم  برخی موضوعات و مسایل منطقه‌ایی نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرند. ما از آثار مثبت این توافق بر تحولات منطقه‌ایی همواره استقبال می‌کنیم. اما آنچه که مربوط به یمن است؛ طبعا موضوع یمن مساله‌ایى است که طرف‌های یمنى در خصوص آن تصمیم مى‌گیرند. ما همواره از برقرارى آتش‌بس و رفع کامل محاصره انسانى و گفت‌وگوهای یمنی- یمنی با هدف صلح و ثبات در یمن و در منطقه استقبال می‌کنیم.گفت‌وگوهایی از گذشته بین طرف‌هاى مختلف یمنى جریان داشته، در عین حال مقامات یمنى ایده‌هایى را در چارچوب ابتکاراتی که نماینده سازمان ملل دنبال مى‌کند، پیگیری مى‌کنند. در جریان سفری که ماه گذشته به ژنو داشتم، دبیر کل سازمان ملل، آقاى آنتونیو گوترش تاکید کردند که علاقمند هستیم برای برقرارى ثبات و صلح پایدار در یمن تلاش ویژه‌ایی انجام بدهیم. ما به دبیر کل سازمان ملل گفتیم که هرگونه ابتکار که وجود داشته باشد و به تحقق این ایده کمک کند و طرف‌های یمنى از آن استقبال کنند، ما هم از آن پشتیبانی خواهیم کرد. طبعا یک هفته بعد از این دیدار نماینده دبیر کل سازمان ملل در امور یمن به تهران آمدند. سپس به ریاض سفر کردند و بخش اصلی کارشان هم دیدار با مقامات یمنی ست که امیدوار هستم در نتیجه این ابتکار سازمان ملل و گفت‌وگوهایی که با مقامات یمنی دارند، شاهد پیشرفت در گفت‌وگوها و بازگشت ثبات و آرامش و امنیت به یمن باشیم.»

عبداللهیان در پاسخ به سوالی در مورد حمایت ایران از انصار الله یمن در گذشته و عدم حمایت ایران از این گروه هم اکنون گفت: «ایران همواره نقش سازنده در کمک به صلح و ثبات و امنیت در منطقه داشته است. با تحولات منطقه‌ایی به این نقش خودمان ادامه خواهیم داد. طبعا مبارزه با تروریسم یکى از ابعاد سازنده نقش ایران در منطقه به شمار مى‌رود در عین حال حمایت ایران از گفت‌وگو‌های سیاسی در منطقه در دستور کار جدى است.»

وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به سوالی در مورد تاثیر روابط ایران و عربستان بر روابط ایران با بقیه جهان عرب و گفت‌وگوهای ایران و اردن که در گذشته انجام شد، گفت:  «پیش از این دیدارى من با ملک عبدالله پادشاه اردن دیداری داشتم. اولا حامل پیام دکتر رییسی بودم ثانیا در آن دیدار ما با جناب ملک عبدالله بر توسعه مناسبات تهران و امان توافق داشتیم. در حاشیه نشست عراق ۲ در اردن گفت‌وگو کوتاهی با آقای سیسی، رئیس‌جمهور مصر انجام شد. ما همواره از توسعه مناسبات با کشورهاى مسلمان و کشورهاى منطقه از جمله مصر و اردن استقبال کردیم و از هرگونه پیشنهاد و ابتکاری برای توسعه مناسبات استقبال می‌کنیم.»

عبداللهیان در مورد اینکه آیا بحرین هم در لیست توسعه مناسبات ایران است، گفت: «در سفری که هفته‌های گذشته سلطان عمان به بحرین داشتند، گفت‌وگوهایی در خصوص وضعیت بین جمهوری اسلامی ایران و بحرین در سطح سران عمان و بحرین انجام شد بعد از بازگشت سلطان عمان از منامه وزیر امور خارجه عمان با من گفت‌وگو کرد و از ابتکار سلطان عمان براى پیشرفت مناسبات و حل موانعی که در مسیر مناسبات تهران و منامه وجود دارد، سخن گفت. ما توافق کردیم در گام اول برای بازدید از سفارتخانه‌ها و امکان دیپلماتیک دو کشور هیات‌های فنی را اعزام کنیم. طبعا هیات ما به منامه رفت و مورد استقبال قرار گرفت. با هماهنگی‌های طرف عمانى توانستند وظایف فنی خودشان را در مورد بازدید از سفارتخانه و امکان دیپلماتیک انجام بدهند. همین ابتکار و اقدام را طرف بحرینى در دستور کار خود دارد. ما همواره از روابط طبیعی بین تهران و منامه استقبال کردیم.»

او ادامه داد: «اما از طریق سلطان عمان و مجاری دیپلماتیک موانعی را که در این مسیر وجود دارد، بیان کردیم. ایده‌هایی را طرف بحرینی مطرح کرده است و در حال دیالوگ و رایزنی‌هاى غیر‌مستقیم و از طریق سلطان عمان در این موضوع هستیم. امیدوار هستیم که نسبت به هر آنچه عادی شدن موانع دو کشور را به دنبال دارد، دولت بحرین توجه بیشتری داشته‌باشد. در این صورت طبعا موانع از میان برداشته می‌شود و بازگشت روابط دو کشور به حالت طبیعی دست یافتنی خواهد بود.»

وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به این سوال که به نظر شما در منطقه چه اتفاقی افتاده که همه به دنبال صلح هستند در حالیکه در گذشته به دنبال جدایی بودند گفت: «من فکر می‌کنم تحولات سریعی در منطقه در حال وقوع است. تحولاتى سریع با شیب تند. شاید ۱۰ سال پیش بحران‌های شدید سریع با شیب تند در منطقه وجود داشت، به گونه‌ای که راه حل‌هاى سیاسی از بحران‌ها عقب مانده بودند. اکنون اتفاقی در این مرحله در حال وقوع است. منطقه دارد به درک بالایی از واقعیت‌ها نزدیک مى‌شود و تحولات شتابان بین‌المللی و درک جدید منطقه از این تحولات همه را به تمرکز بر گفت‌وگوی صلح و امنیت در منطقه تشویق می‌کند. من فکر می‌کنم اکنون فضاى جدید دیالوگ و همکارى فرا روی منطقه قرار دارد.»

وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به سوالی در مورد نشست ۴جانبه بین روسیه و ترکیه و ایران و سوریه نیز گفت: «ما امیدوار هستیم به زودى دور اول گفت‌وگوهای سیاسی در سطح معاونان وزراى خارجه ایران، سوریه، ترکیه و روسیه برگزار شود. ما از گفت‌وگوهای ۴ جانبه برای رفع سوء تفاهم‌ها و مشکلات بین ترکیه و سوریه استقبال می‌کنیم. من در دو سفر اخیرم به ترکیه و سوریه با اردوغان رییس جمهور ترکیه و جناب اقای بشار اسد از نزدیک گفت‌وگو کردم. با مقامات روسیه هم در سطح روساى جمهور دو کشور گفتگوهای مهمی انجام شد.»

او ادامه داد: «جناب دکتر رییسی همواره از ابتکاراتى که به رفع تنش‌ها و سوتفاهمات در منطقه کمک کند، استقبال می‌کنند. شخص آقاى رییس‌جمهور از شکل‌گیری گفت‌وگوهای ۴ جانبه با هدف حل مشکلات بین ترکیه و روسیه پشتیبانی و حمایت می‌کنند. این اتفاق هم به تحولات بین المللی و منطقه‌ایی بر می‌گردد و درک نزدیکى که رهبران کشورها و سیاسیون کشورها از اوضاع جدید جهانی پیدا کرده‌اند.»

وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به این سوال که سیاست‌هاى اصلى شما براى توافق هسته‌ایى که یک سال است ادامه دارد واتفاق جدیدى نمى‌افتد، چیست؟ گفت: «ما در دولت جدید ایران با هدف رسیدن به توافق و بازگشت همه طرف‌ها در برجام کار جدی را شروع کردیم. همکاران من هفته‌ها و ماه‌ها در وین با ۴ به علاوه یک به طور مستقیم و با نماینده آمریکا به طور غیر مستقیم پیام‌هایی را تبادل کردند. در ماه‌های قبل از شروع اغتشاشات و مداخلات خارجى پاییز در ایران این گفت‌وگوها به شکل غیر مستقیم اما به شکل فعال بین ایران و آمریکا با هدف لغو تحریم‌ها تداوم پیدا کرد. طرف آمریکایى در اغتشاشات پاییز و مداخلات برخى کشورها و از جمله آمریکا دچار خطا شد. بنابراین جمع‌بندی گفتگو‌ها به تعویق افتاد.»

او افزود: «ما الان در نقطه‌ای قرار داریم که رسیدن به توافق و جمع‌بندى آن می‌تواند، دست یافتنى باشد به شرط اینکه طرف آمریکایی واقع‌بینانه برخورد کند اما یک تحول مهم دیگری در حال وقوع است و آن نقش پارلمان ایران در قبال برجام و مذاکرات است. در پارلمان این ایده وجود دارد که دولت برای همیشه نباید در مسیر مذاکره و بازگشت به برجام قرار داشته‌باشد. آنها معتقد هستند فرصت گفت‌وگو و مذاکره نمی‌تواند، دائمی باشد و حتی برخی از فراکسیون‌های مجلس به دنبال طرح پیشنهادات و تصویب قوانینی هستند که می‌تواند کار ما را در دولت برای تداوم مذاکرات دشوار کند. لذا پنجره این گفت‌وگوها برای بازگشت به برجام همیشه باز نخواهد بود اما ما امروز در مسیر نیرومند بین ایران و آژانس انرژى اتمى قرار داریم.»

امیرعبداللهیان ادامه داد: «گزارشات آقاى رافائل گروسی و اظهاراتش این را تایید می‌کند. اخیرا هم هیات‌هایی بین ما تبادل شده‌است، آقای رافائل گروسی به ایران آمدند. سطح همکارى‌هاى فنی ما با آژانس را ادامه می‌دهیم و همکارى ایران و آژانس و برجام در دستور کار ایران قرار دارد. ما مذاکره و دیپلماسی را مسیر مناسبی برای حل مساله می‌دانیم.»

 وزیر امور خارجه ایران در مورد تبادل زندانیان گفت: «ما از مارس سال گذشته یک متن صورتجلسه‌ای را در خصوص تبادل زندانیان روى میز داریم. در هفته‌هاى گذشته برای به روز کردن آن متن پیام‌هایی بین ایران و آمریکا تبادل شد. ما موضوع آزادى و تبادل زندانیان را مساله کاملا انسانی می‌دانیم. تهران آمادگی دارد در چارچوب گفت‌وگو‌ها و توافقات قبلی نسبت به تبادل زندانیان به عنوان یک موضوع کاملا انسانى اقدام کند. این به گام نهایی و جمع‌بندی نهایی گفت‌وگو‌های غیر مستقیمی که بین ۲ طرف در هفته‌هاى گذشته جریان داشته، بستگی دارد. ما تبادل زندانیان را به برجام گره نمی‌زنیم اما مباحث فنى وجود دارد که امیدوارم به نتیجه برسد. طبعا قطر چه در مسیر کمک به جمع‌بندی مذاکرات قبلى در موضوع زندانیان چه در موضوع برجام تلاش‌های سازنده‌ای دارد و به این تلاش‌ها ادامه می‌دهد.»