همشهری آنلاین/در دهان ‌ما بیش از ۷۰۰ نوع میکروب وجود دارد که بخشی از آنها مفیدند و بخشی مضر.

 شاید این سوال شما هم باشد که آیا استفاده از دهانشویه برای همه افراد لازم و ضروری است؟ موضوع این است که استفاده از دهانشویه‌ها تا زمانی که وضعیت سلامت دندان‌ها مورد تأیید دندانپزشک باشد، ضروری نیست. درواقع اهمیتی که درست مسواک زدن و استفاده مرتب و درست از نخ دندان دارد، دهانشویه ندارد.

دهانشویه‌ها بیشتر برای افرادی کمک‌کننده هستند که دهان بدبویی دارند، مستعد پوسیدگی مکرر دندان هستند، دهان‌شان زود به زود خشک می‌شود، بیماری‌های لثه‌ای دارند، و یا ارتودنسی انجام داده‌اند. در این موارد دهانشویه‌ها کمک می‌کنند. مثلا یک دهانشویه حاوی فلوراید، مینای دندان‌ها را تقویت می‌کند و در جلوگیری از پوسیدگی دندان موثر است.

اما اگر فرد مشکل خاصی در دهان و دندان خود ندارد، رژیم غذایی سالمی دارد، روزانه ۲ بار مسواک می‌زند و از نخ دندان استفاده می‌کند، نیازی به استفاده از دهانشویه ندارد. البته دکتر علی تاجرنیا، دندانپزشک  می‌گوید: اگر هفته‌ای یک بار هم از دهانشویه استفاده کنید، بهتر از آن است که اصلا استفاده نکنید.

دکتر تاجرنیا در توضیح این مورد می‌گوید: در دهان همه ‌ما بیش از ۷۰۰ نوع میکروب وجود دارد که بخشی از آنها مفیدند و بخشی مضر. مسواک، خرده‌های غذایی را حذف می‌کند و دهان‌شویه‌، میکروب‌ها را از بین می‌برد و تعداد میکروب‌های دهان را کم می‌کند.

اما خیلی از دندانپزشکان، استفاده از دهانشویه را برای همه افراد لازم نمی‌دانند و آن را به عنوان یک مکمل اختیاری در روتین بهداشت دهان در نظر می‌گیرند. آنها می‌گویند مسواک و نخ دندان می‌توانند به ‌تنهایی برای حفظ سلامت دهان و دندان‌ها کافی باشند. بنابراین بهتر است همیشه با دندانپزشک خود مشورت کنید تا بدانید آیا دهانشویه برای شما لازم است یا نه. البته اگر از این محلول که در همه داروخانه‌ها موجودند، استفاده کنید، ضرری متوجه دندان‌های شما نمی‌شود.

اگر دندانپزشک، استفاده از دهانشویه را برای شما لازم دانست، بهتر است بدانید که بهترین زمان برای استفاده از آن، شب‌ها بعد از مسواک زدن و بعد از استفاده از نخ دندان است. چون اولا مسواک و خمیردندان فقط سطح دندان‌ها را تمیز می‌کنند و خرده‌های غذا را می‌شویند اما دهانشویه روی سلامت دندان‌ها و لثه‌ها کار می‌کند. دوم این که موقع خواب، ترشح بزاق کاهش می‌یابد و محیط دهان، مستعد رشد باکتری‌ها می‌شود و دهانشویه می‌تواند با باکتری‌ها مقابله و از پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری کند.

انواع دهانشویه
بهتر است بدانید دهانشویه انواع مختلفی دارد که هر یک کارآیی متفاوتی دارند. مثلا اگر شما قصد دارید مانع پوسیدگی دندان‌های خود شوید، حتما باید از دهانشویه حاوی فلوراید استفاده کنید.

دهانشویه‌ها در ۴ نوع در بازار موجودند؛ ۱. دهانشویه‌های حاوی فلوراید، ۲. دهانشویه‌های ضدعفونی‌کننده که حاوی کلرهگزیدین هستند و معمولاً دندانپزشک‌ها بعد از جراحی لثه، آن را تجویز می‌کنند و استفاده روزانه از آنها توصیه نمی‌شود. این دهانشویه معمولاً برای دوره‌های کوتاه‌مدت (مثلاً ۲ هفته) توصیه می‌شود. چون استفاده طولانی‌مدت از آن می‌تواند باعث لکه‌دار شدن دندان‌ها شود. ۳. دهان‌شویه‌های دارای پراکسید هیدروژن که خاصیت ضد ویروسی و ضد میکروبی دارند و به دلیل وجود پراکسید هیدروژن باعث سفیدتر شدن دندان‌ها هم می‌شوند. استفاده مکرر از این نوع دهانشویه می‌تواند به دندان‌ها آسیب بزند. ۴. دهانشویه حاوی سدیم کلراید که همان آب‌نمک است و منجر به کم شدن التهاب و بهبود زخم‌های دهانی می‌شود.

نکته مهم دیگر درباره دهانشویه‌ها این است که بعد از استفاده از دهانشویه، دهان خود را با آب شستشو ندهید. دلیلش هم این است که بسیاری از دهان شویه‌ها حاوی فلوراید هستند که با شستشو از بین می‌روند. به جای شستن دهان فقط دهانشویه را بعد از قرقره کردن از دهان خود خارج کنید.

کودکان هم دهانشویه استفاده کنند؟
خیلی‌ها دوست دارند بدانند آیا دهانشویه برای کودک هم مفید است. اما استفاده از دهانشویه‌ها برای کودکان زیر ۶ سال ممنوع است و طبق توصیه انجمن دندانپزشکی آمریکا، کودکان در این گروه سنی سال نباید از دهانشویه استفاده کنند. چون احتمال بلع آن وجود دارد که عوارض خاص خود را دارد.

دکتر مصطفی محاوری، متخصص دندانپزشکی کودکان و فلوشیپ ارتودنسی در این رابطه به همشهری‌آنلاین می‌گوید: دهان‌شویه برای کودک بعد از ۶ سالگی توصیه می‌شود. زمانی که کودک، قرقره کردن را یاد گرفته باشد و دهان‌شویه را قورت ندهد.

این دندانپزشک، بهترین دهان‌شویه برای کودکان را دهان‌شویه‌های فلورایددار یا آب‌نمک رقیق می‌داند و می‌گوید: بهترین دهان‌شویه برای بچه‌ها فقط و فقط دهان‌شویه‌های فلورایددار یا آب‌نمک رقیق است. دهان‌شویه ضد میکروبی را برای کودکان اصلا توصیه نمی‌کنیم. گاهی به خاطر آفت و تبخال، دهان‌شویه ضد میکروبی برای کودک تجویز می‌شود اما در غیر این صورت خیر.

دهانشویه بلافاصله بعد از مسواک زدن!
آیا می‌توان دهانشویه را بلافاصله بعد از مسواک زدن استفاده کرد یا باید بین این دو کار فاصله‌ای باشد؟ اشکالی ندارد اگر دهانشویه را بلافاصله بعد از مسواک زدن استفاده کنید. مگر اینکه از دهانشویه‌ای خاص مثل کلرهگزیدین یا انواع درمانی دیگر استفاده می‌کنید. در این موارد بهتر است حداقل ۳۰ دقیقه بین مسواک زدن و استفاده از دهانشویه فاصله وجود داشته باشد. علتش این است که بعضی ترکیبات خمیردندان ممکن است با مواد فعال دهانشویه (مثل کلرهگزیدین) تداخل کنند و اثربخشی آن را کاهش دهند.

اگر از دهانشویه‌ای با مواد درمانی استفاده می‌کنید، زمان کافی برای جذب و اثربخشی بهتر نیاز است. اگر فقط هدف شما تقویت بهداشت دهان است نه درمان مشکلات دهان، می‌توانید بلافاصله پس از مسواک زدن استفاده کنید و نیازی به فاصله زمانی نیست. مثلا دهانشویه‌های معمولی یا حاوی فلوراید را می‌توان بلافاصله بعد از مسواک استفاده و قرقره کرد.