اعتماد/متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

مردم با کاهش دمای خانه‌های خود می‌توانند به دولت برای پشت سر گذاشتن ناترازی کمک کنند

در روزهایی که افکار عمومی درگیر پرونده‌های رسانه‌ای چون تحولات سوریه و معادله اجرایی شدن قانون حجاب و عفافند، تحلیلگران نگران بروز و تداوم برخی ناترازی‌های اساسی در اقتصاد ایران هستند. ناترازی‌هایی که به دلیل فقدان سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی‌های مناسب، طی سال‌های گذشته شکل گرفته و لازم است هر چه سریع‌تر برای برون‌رفت از آنها راهبردهای مناسب تدارک دیده شود. هر سال با آغاز فصل زمستان ناترازی گاز به دلیل مصرف بالا و افزایش جمعیت کشور، ابعاد وسیع‌تری پیدا می‌کند.

سعید توکلی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران روز سه‌شنبه اعلام کرد: «میزان مصرف گاز بخش خانگی در ۲۴ ساعت منتهی به 20 آذرماه گذشته ۱۳۰ میلیون مترمکعب بیشتر از مدت مشابه سال قبل ثبت شد و این عدد با میزان مصرف در بهمن‌ماه پارسال برابری می‌کند.» توکلی با مقایسه میزان مصرف گاز نسبت به مدت مشابه سال قبل اظهار کرد: «با توجه به کاهش دما در هفته‌های گذشته، روند مصرف گاز در بخش خانگی، تجاری و صنایع جزء به صورت چشمگیری افزایش یافته؛ به نحوی که مصرف گاز بخش خانگی- تجاری در 24 ساعت گذشته، 130 میلیون مترمکعب بیشتر از مدت مشابه سال قبل بوده، این ارقام حاکی از این است که مصرف فعلی در آذرماه برابر با حدنصاب مصرف در بهمن‌ماه پارسال است.»

معاون وزیر نفت در امور گاز افزود: «حفظ جریان پایدار گاز برای بخش خانگی اولویت اول و خط قرمز شرکت ملی گاز ایران در دوره سرد سال است.» اما برای حفظ این جریان پایدار گازی در سراسر کشور، به مشارکت شهروندان و همراهی آنان نیز نیاز است. پیگیری‌های «اعتماد» از مسوولان وزارت نفت نشان می‌دهد که دولت راهبردهای موثری برای تامین گاز مورد نیاز بخش‌های صنعتی، خانگی و کشاورزی انجام داده، اما در عین حال لازم است که شهروندان نیز با کم کردن یک الی دو درجه دمای منازل خود به دولت برای توازن بخشیدن به ناترازی گاز کمک کنند. در واقع برای پشت سر گذاشتن ناترازی‌های حوزه انرژی از یک طرف نیاز است که دولت ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری و ارتباطی خود را بالا ببرد و از سوی دیگر مردم با صرفه‌جویی زمینه بهبود شاخص‌های مصرف را فراهم کنند. دولت تلاش کرده با تداوم واردات گاز از ترکمنستان و انعقاد قراردادهای تازه با روسیه زمینه حل این ناترازی را فراهم سازد.

«اعتماد» برای بررسی دقیق موضوع گفت‌وگویی را با نرسی قربان، دکترای اقتصاد و متخصص مسائل انرژی انجام داده تا پاسخی برای این پرسش تدارک دیده شود که برای پشت سر گذاشتن ناترازی گاز چه مسائلی باید مدنظر قرار بگیرد؟

قربان رفع ناترازی انرژی را از یک طرف در گروی حل مشکل تحریم‌ها و جذب سرمایه‌های خارجی و انتقال تکنولوژی به کشور ارزیابی می‌کند و از سوی دیگر در گروی همراهی مردم در اصلاح الگوی مصرفی که طی سال‌های اخیر بسیار افسارگسیخته شده است.

کاهش مصرف و افزایش تولید
نرسی قربان، تحلیلگر حوزه انرژی در گفت‌وگو با «اعتماد» در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان ناترازی‌های موجود در تامین گاز مورد نیاز بخش‌های خانگی، صنعتی و کشاورزی را پوشش داد، می‌گوید: «چند راه مهم برای رفع ناترازی گاز در کشورمان وجود دارد که بخش اصلی آن افزایش تولید است. در مورد سایر کشورها واردات گاز بیشتر و در مورد ایران، تولید و استخراج بیشتر گاز. دولت با افزایش ظرفیت‌های تولید و سرمایه‌گذاری‌های پایدار می‌تواند ظرفیت‌های تولید را بالا ببرد. اما متاسفانه طی سال‌های اخیر نه تنها ظرفیت‌های تولید گاز ایران افزایش نداشته، بلکه هر سال بین 5 تا 10درصد نیز این ظرفیت‌ها با کاهش مواجه بوده است. بنابراین دولت و مردم در کنار هم باید اقداماتی را در دستور کار قرار دهند تا ناترازی گاز پشت سر گذاشته شود.»

او ادامه می‌دهد: «در کشورهای توسعه یافته هم مردم در فصل زمستان لباس‌های بیشتر می‌پوشند، درجه حرارت وسایل گرمایشی را چند درجه کاهش می‌دهند و نهایتا روی 20 تا 21 درجه سانتیگراد قرار می‌دهند. این روند هم در محیط‌های عمومی و اداری و هم محیط‌های خانگی مورد توجه قرار می‌گیرد. مردم ایران هم باید به این ضرورت‌ها توجه کنند.»

قربان در بخش دیگری از اظهاراتش با اشاره به تاثیر هدررفت گاز در بروز ناترازی‌ها می‌گوید: «یکی از مشکلات ایران هدررفت گاز است. در لوله‌های بزرگ گازی که گاز رفت و آمد می‌کند و لوله‌های تصفیه گاز، مقدار زیادی هدرسوزی وجود دارد. اگر این موارد را در کنار سایر ناترازی‌ها قرار بدهیم و جلوی اتلاف منابع گرفته شود، ناترازی گاز کاهش می‌یابد.»

این تحلیلگر مسائل انرژی در پاسخ به پرسش دیگری در خصوص تلاش‌های دولت چهاردهم برای تبدیل ایران به هاب گازی منطقه می‌گوید: «این موضوع، موضوع جدید و در طول 30 سال گذشته مطرح بوده است. شخصا چندین مقاله در رسانه‌های داخلی و خارجی درباره این موضوع نوشته‌ام، این موضوع (تبدیل شدن به هاب انرژی) به حل ناترازی گاز کمک بسیاری می‌کند. در جریان سفر آقای پزشکیان به عشق‌آباد و پس از آن کازان روسیه، اقدامات مناسبی برای تبدیل شدن ایران به هاب انرژی منطقه انجام شده است. مطابق این ایده ایران گاز اضافی سایر کشورها را می‌خرد و گاز مورد نیاز سایر کشورهای منطقه مانند عراق، پاکستان، امارات و...را تامین می‌کند. در نتیجه در فصل زمستان که ایران نیاز قابل توجهی برای تامین گاز مصرفی‌اش دارد، می‌تواند از گاز ذخیره شده قبلی استفاده کند و در سایر فصول سال که نیاز کمتری برای مصرف گاز وجود دارد، گازش را به کشورها صادر کند.»

قربان ادامه می‌دهد: «این ضرورت به‌رغم ظرفیت‌های ایران هنوز اتفاق نیفتاده است. وقتی ترکمنستان گاز خود را به ایران می‌دهد تا ایران به ترکیه بفروشد، ایران گاز ترکمنستان را در زمستان مصرف می‌کند و در ازای آن در سایر فصول سال، گاز به ترکیه می‌دهد. این راهبرد شدنی است. اما در شرایطی که ایران نه تحریم باشد و تولید گاز ایران هم بالا باشد. تولید گاز ایران هر سال، 5 تا 10درصد کاهش می‌یابد.»

او در پاسخ به پرسش دیگر «اعتماد» که دلیل این کاهش سرمایه‌گذاری چیست، می‌گوید: «چون سرمایه‌گذاری‌ها برای تولید بهینه گاز در ایران صورت نمی‌گیرد، نرخ استهلاک سرمایه‌گذاری از سرمایه‌گذاری بیشتر است. مثلا در فاز 11پارس جنوبی قرار بود شرکت توتال، کمپرسورهای مخصوصی بیاورد تا فشار گاز در ایران بالا نگه داشته شود. اما بر اثر تحریم‌ها هم فرانسوی‌ها رفتند، چینی‌ها هم بعد از بیشتر شدن فشارها رفتند و این ضرورت انجام نشده ماند. ایران چون بالاترین ذخایر گازی را پس از روسیه دارد، حتی روی خشکی هم می‌تواند اقدام به استحصال گاز کند. این روند به تکنولوژی خاصی هم نیاز ندارد. در نتیجه اگر می‌توانست سرمایه‌گذاری خارجی را جلب کند ظرف 1الی 2سال می‌تواند تولید گاز را تا حد زیادی افزایش بدهد.»

قربان در پایان خاطرنشان می‌کند: «اما مجموعه این ضرورت‌ها در صورتی نتیجه‌بخش خواهد بود که مردم با راهبردهای دولت همراهی و مشارکت داشته باشند. الگوی مصرف گاز و سایر گونه‌های انرژی در ایران باید اصلاح شود. مردم هم با کاهش 1الی 2درجه‌ای دمای وسایل گرمایشی خانه‌های خود از یک طرف و صرفه‌جویی در سایر گونه‌های مصرف برق می‌توانند به دولت برای تامین گاز مورد نیاز کشور در وهله نخست و پس از آن در تبدیل شدن به هاب انرژی منطقه یاری برسانند.»