هم میهن/ «مسئله زن» عنوان یادداشت روز در روزنامه هم میهن است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:

شاید بتوان گفت که مسئله زن و ابعاد حیات اجتماعی و سیاسی او یکی از محوری‌ترین مسائل جامعه ایران است. نشست دیروز به مناسب روز زن و مادر و سخنرانی قابل‌توجه آقای رئیس‌جمهور و سخنان مدعوین فقط بخشی از مسئله زن را به تصویر کشید.
 
شاید یکی از ریشه‌های این بحران را باید در یکی دانستن زن و مادر دانست. به عبارت دیگر، درست است که مادران زن هستند و پدران هم مرد؛ ولی همانطور که پدر بودن فقط یکی از وجوه مرد را نشان می‌دهد، مادر بودن هم فقط بخشی از وجود زن را بازتاب می‌دهد. به‌ویژه در دنیای جدید که زنان جدا از ایفای نقش مادری نقش‌های فراوان دیگری دارند و می‌خواهند حقوق آنان در ایفای این نقش‌ها نیز رعایت شود.

بهتر است با ذکر یک موضوع جالب آغاز کنیم. به احتمال فراوان اگر در گذشته و تا ۱۴۰۰سال پیش از مردم می‌پرسیدیم که به نظر شما ارث میان مرد و زن چگونه تقسیم شود، اکثریت قاطع همان نسبت دو به یک را می‌گفتند. چون وضعیت زن در ساختار قدرت و نقش اقتصادی او چنین نظری را مطلوب می‌نمود. ولی سال گذشته در زمان وزارت فرهنگ دولت آقای رئیسی پیمایشی که درباره ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان انجام شد، حاکی از موافقت بیش از ۷۷درصدی مردم با برابری ارث برای زن و مرد بود.
 
آیا این به منزله عبور آنها از شریعت است؟ قطعاً، خیر؛ چون بسیاری از آنان ملتزم به شرع هستند، ولی می‌بینند که نقش زنان در حال تغییر است. البته شرع هم اختیاراتی را برای تحقق این برابری از طریق وصیت یا در حال حیات در نظر گرفته است؛ ولی این تغییر رویکرد ناشی از تغییر شرایط جامعه و جایگاه و نقش زنان است.

این تغییر رویکرد در حقوق خانواده از جمله حق طلاق، حق حضانت، حق اشتغال زنان و حق تحصیل و غیره هم به‌خوبی دیده می‌شود؛ ولی نظم حقوقی ایران هنوز تطابق لازم با این تحولات را پیدا نکرده است و اتفاقاً یکی از دلایل مشکلات خانواده همین شکاف حقوقی است. وضعیت حقوقی موجود مربوط به زمانی بود که زنان واجد قدرت اثرگذاری کافی در جامعه نبودند، درحالی‌که اکنون در همه سطوح هم‌پای مردان در حال نشان دادن خلاقیت و توانایی‌های خود هستند.

ما نمی‌توانیم ازیک‌سو شاهد افزایش و سبقت کمی و کیفی دختران دانشجو از پسران باشیم و از سوی دیگر، همچنان نظام حقوقی خانواده را براساس گذشته تعریف و تعیین کنیم.

اکنون ۶۸درصد مردم با حق طلاق برای زنان موافق هستند و این موافقت در دو دهه اخیر افزایشی بوده است. اگر قصد ما تحکیم نهاد خانواده است که هدف ارزشمندی است، این کار را باید از طریق احترام به واقعیت‌های خانواده هسته‌ای انجام داد. 

خانواده‌ای که بنیان آن بر حرکت به‌سوی برابری و مشارکت هرچه بیشتر همه اعضای خانواده بنا نهاده شده؛ هر گونه مخالفت با این روند موجب اخلال در امر نهاد خانواده می‌شود و جدایی و طلاق را زیادتر می‌کند.

یکی از دلایل بحران در ازدواج و فرزندآوری وجود همین عدم تطابق حقوق زنان با مقتضیات روز آنان است؛ مسئله‌ای که در پوشش زنان بیش از هر جای دیگری خود را نشان داده است. ولی این تنها جایی نیست که با چالش جدی مواجه هستیم؛ بلکه فقط بیشتر از موضوعات دیگر دیده می‌شود.

به همین دلیل است هنگامی که از مردم پرسیده شده است که: «در جامعه ما شرایط برای پیشرفت زنان فراهم است. چقدر موافق یا مخالفید؟» افراد مخالف با ۴۸درصد بیش از موافقان با ۴۳درصد هستند. حتی نظر زنان و مردان دراین‌باره تفاوت معناداری ندارد.

واقعیت این است که انقلاب تابوهای زیادی را درباره زنان و جایگاه آنان شکست و موجب شد که حتی دختران روستایی و طبقات پایین هم برخلاف پیش از انقلاب برای تحصیل و ارتقای جایگاه خود درس بخوانند و وارد دانشگاه‌ها شوند؛ امری که پیش از انقلاب مطلقاً عمومیت نداشت، ولی به موازات این تحولات، اکنون پس از گذشت ۴۵سال است که می‌بینیم حضور زنان در کابینه پذیرفته شده است.

یا هنوز بخش مهمی از حقوق زنان به‌ویژه در خانواده در قالب‌های گذشته است؛ درحالی‌که اتفاقاً حتی به لحاظ شرعی هم قابل‌اصلاح است. مسئله زن یکی از اَبَرچالش‌های موجود جامعه ایران است که به‌جای تفاهم و گفت‌وگو از طریق تقابل پیش می‌رود و عوارض این نحوه پیشبرد امور بسیار بیشتر از اصلاحات تفاهمی و وفاقی است.